Για την ερμηνεία των επιμέρους Μακαρισμών θα προσπαθήσω να εκθέσω με όσο το δυνατό πιο απλά λόγια τα κύρια σημεία της ανάλυσης που κάνει στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», ο Ιωσήφ Ράτσινγκερ και νυν Πάπας Βενέδικτος 16ος.
Ο διάσημος θεολόγος και Πάπας, για την κατανόηση του πρώτου μακαρισμού «μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα», με τον οποίο θα ασχοληθούμε σήμερα, επισημαίνει τα εξής:
- Η ανακαλυφθείσα στον 20ο αιώνα κοινότητα του Κουμράν αυτοαποκαλούνταν οι «φτωχοί της χάρης». Θεωρούσαν τον εαυτό τους ως τον πραγματικό Ισραήλ και «ενσάρκωναν παραδόσεις που είχαν βαθιές ρίζες στην πίστη του Ισραήλ».
- Το 90% των κατοίκων της Ιουδαίας, την εποχή της κατάκτησής της από τους Βαβυλωνίους, ήταν φτωχοί. Η φτώχεια αυτή επιδεινώθηκε μετά την εξορία με την Περσική φορολογική πολιτική.
- Ο λαός του Ισραήλ κατανοεί επιτέλους ότι η φτώχεια δεν είναι τιμωρία του Θεού. Με την ταπείνωση που προκαλεί στον άνθρωπο, τον βοηθάει να ανοιχθεί στο Θεό, ενώ η αλαζονεία των πλουσίων, τους κάνει να στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στον εαυτό τους.
- Σε πολλούς Ψαλμούς εκφράζεται η ευλάβεια των φτωχών που άνθησε ακριβώς λόγω της φτώχειας τους. Οι δε φτωχοί αισθάνονται τον εαυτό τους ως τον πραγματικό Ισραήλ. ΄Ετσι σιγά σιγά, «μέσα στο πνεύμα της ευλάβειας των Ψαλμών, στην βαθιά προσήλωση στην αγαθότητα του Θεού, στην ανθρώπινη καλοσύνη και ταπείνωση και στην προσμονή της σωτηρίας που θα έλθει από την Αγάπη του Θεού, ξανοίγονται οι καρδιές που θα επιτρέψουν την είσοδο του Ιησού στη Ιστορία» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ σελ.88).
- Οι άνθρωποι που περιέβαλαν τον Ιησού, από την πρώτη εμφάνισή του στη γη μέχρι το θάνατό του, ήταν φτωχοί, ταπεινή και ανοικτοί στα καλέσματα του θεού (Παναγία, Ιωσήφ, Συμεών, Άννα, Ζαχαρίας, Ελισάβετ, ποιμένες, οι 12 Απόστολοι κ.τ.λ.). Οι άνθρωποι αυτοί, και όσοι στο μέλλον θα τους ακολουθήσουν, αισθάνονται την εσωτερική φτώχεια, δεν καυχώνται ούτε αξιώνουν από το Θεό αμοιβή γι΄αυτό που κάνουν, αγαπούν και απλά δέχονται ευχαρίστως οποιοδήποτε ευεργέτημα θελήσει να τους προσφέρει ο Θεός.
Ο Λουκάς στον Μακαρισμό αυτό, δεν αναφέρει τον όρο «στο πνεύμα» και χρησιμοποιεί απλά τον όρο «φτωχοί». Παρόλα αυτά εξετάζοντας με προσοχή το σύνολο του Ευαγγελίου του, διαπιστώνουμε ότι με τη λέξη αυτή, θέλει να δηλώσει τους «φτωχούς στο πνεύμα» που συγκροτούσαν την κοινωνιολογική ομάδα με την οποία εγκαινιάστηκε η επίγεια πορεία του Ιησού και του Ευαγγελίου του.
Εξάλλου η αναφερόμενη φτώχεια δεν αποτελεί ένα απλό υλικό φαινόμενο, το οποίο από μόνο του δεν σώζει: «Η καρδιά όσων δεν έχουν τίποτε στη κατοχή τους μπορεί να είναι σκληρή, δηλητηριασμένη, κακή, εσωτερικά να ξεχειλίζει από λαχτάρα να αποκτήσουν πράγματα, ξεχνώντας τον Θεό και επιδιώκοντας με μανία εξωτερικά αγαθά» (στο ίδιο σελ 90).
Από την άλλη μεριά, η φτώχεια δεν μπορεί να αποτελεί μόνο πνευματική στάση. Ασφαλώς η απόλυτη φτώχεια που βίωσαν π.χ. ο ιδρυτής του μοναχισμού, ο Άγιος Μεγάλος Αντώνιος, ή ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, δεν μπορεί να υιοθετηθεί από όλους. «όμως η Εκκλησία προκειμένου να παραμείνει κοινότητα φτωχών (κατά το πρότυπο του Ιησού και των μαθητών του) πρέπει να εμπνέεται πάντα από τους μεγάλους απαρνητές και τις κοινότητες που τους ακολουθούν, που ζουν τη φτώχεια και την απλότητα» (στο ίδιο σελ. 90).
Οι Άγιοι εφαρμόζουν στην εντέλεια το πνεύμα των Μακαρισμών και μας βοηθούν να κατανοούμε την κατοχή ως διακονία, «αντιπαρατάσσοντας στον πολιτισμό του έχειν τον πολιτισμό της εσωτερικής γαλήνης και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την κοινωνική δικαιοσύνη» (στο ίδιο σελ. 90).
«Οι Άγιοι είναι επίσης οι αληθινοί ερμηνευτές της Αγίας Γραφής. Το τι σημαίνει κάθε λέξη της κατανοείται κυρίως από εκείνους που έχουν συγκλονιστεί από αυτήν και τη βιώνουν» (στο ίδιο σελ. 91).
Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης βίωσε στην απολυτότητά του τον λόγο του πρώτου Μακαρισμού απαρνούμενος ολοκληρωτικά όλα τα υπάρχοντά του, ακόμα και τα πολυτελή ρούχα που φορούσε γιατί διακατεχόταν από άπειρη εμπιστοσύνη στην πατρική φροντίδα του Θεού που «ντύνει τα κρίνα του αγρού ομορφότερα από τον Σολομώντα» (Μτ. 6,28) και γιατί ήθελε να έχει ελευθερία διακονίας και ελευθερία για αποστολή.
Παρόλα αυτά «ο Φραγκίσκος, ιδρύοντας ένα τρίτο τάγμα λαϊκών, αποδέχεται τη διαφοροποίηση ανάμεσα στην πλήρη απάρνηση κατοχής κάθε αγαθού και την απαραίτητη ζωή στον κόσμο, που προϋποθέτει μια μορφή ιδιοκτησίας. Το τρίτο τάγμα σημαίνει αποδοχή της κλήσης του κοσμικού επαγγέλματος και των απαιτήσεών του με ταπείνωση και ζωή σε βαθιά εσωτερική σχέση με τον Χριστό» (σελ.92).
Το τρίτο αυτό τάγμα εμπεριέχει το μήνυμα του υπό εξέταση Μακαρισμού για όλους τους οπαδούς του Χριστού.
Η επαγγελία «Μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα», ακολουθείται και στους δύο Ευαγγελιστές (Ματθαίο και Λουκά) από τη φράση: «διότι σ΄αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών».
Για την έννοια της δεύτερης αυτής φράσης, θα ασχοληθούμε στη συνέχεια της ερμηνείας των Μακαρισμών.
Πέτρος Ανδριώτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου