Τον Ιούλιο του 2009, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος απεύθυνε βαρυσήμαντη Εγκύκλιο Επιστολή σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας και σε κάθε άνθρωπο καλής θέλησης, υπό τον τίτλο «Caritas in veritate», στην οποία παρουσιάζει με τρόπο βαθυστόχαστο, αλλά σαφή και λεπτομερή, τις προτάσεις της Εκκλησίας για την επίλυση των σημερινών κοινωνικών προβλημάτων. Αυτός που θέλει να εμβαθύνει στο θέμα αυτό για να γνωρίσει σε βάθος την κοινωνική διδασκαλία της Εκκλησίας θα πρέπει να διαβάσει με προσοχή την Εγκύκλιο αυτή. Θα διαπιστώσει ο ίδιος τη μεγάλη συμβολή της Εκκλησίας στην επίλυση των ζωτικών κοινωνικών προβλημάτων των ανθρώπων.
Στο πλαίσιο αυτού του Blog είναι αδύνατη ακόμη και η περίληψη της παραπάνω Επιστολής. Όμως σχεδιάζω να επανέλθω σ’ αυτήν προκειμένου να αναδείξω κάποια από τα πιο σημαντικά, κατά τη γνώμη μου, στοιχεία.
Σήμερα θα περιοριστώ στην παρουσίαση του θεμέλιου της κοινωνικής διδασκαλίας της Εκκλησίας και θα παραχωρήσω το λόγο στον ίδιο τον Πάπα παραθέτοντας ορισμένα αποσπάσματα από την Caritas in veritate, στα οποία διαπιστώνουμε πράγματι πού θεμελιώνεται όλο το οικοδόμημα της κοινωνικής διδασκαλίας της Εκκλησίας. Ιδού τα λόγια του Πάπα:
« Η κύρια οδός της κοινωνικής διδασκαλίας της Εκκλησίας είναι η αγάπη, η οποία πρέπει να διέπει όχι μόνο τις φιλικές σχέσεις αλλά και τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές.
Και ο βαθύτερος λόγος της χριστιανικής αυτής αλήθειας είναι ο ορισμός του Θεού: Deus caritas est (Ο Θεός είναι Αγάπη) (Α! Ιω. 4,8): από την αγάπη προέρχονται τα πάντα, από αυτήν παίρνουν μορφή τα πάντα, προς αυτήν τα πάντα τείνουν.
Όμως η αγάπη πρέπει οπωσδήποτε να είναι συνδεδεμένη με την αλήθεια. Μόνο μέσω της αλήθειας η αγάπη λάμπει και μπορεί να βιωθεί αυθεντικά. Η αλήθεια είναι φως και δίνει νόημα και αξία στην αγάπη. Το φως αυτό είναι ταυτόχρονα φως της λογικής και της πίστης, μέσα από τα οποία ο νους φθάνει στη φυσική και υπερφυσική αλήθεια της αγάπης: καταλαβαίνει τη σημασία της ως δωρεάς, αποδοχής και κοινωνίας. Χωρίς την αλήθεια, η αγάπη εμπίπτει στον συναισθηματισμό.
«Η αγάπη εν αληθεία» αντανακλά την προσωπική και ταυτόχρονα δημόσια διάσταση της πίστης στον Θεό της Αγίας Γραφής, που είναι Αγάπη και Λόγος, Αγάπη και Αλήθεια, Έρως και Λόγος.
Χωρίς την αλήθεια, η αγάπη περιορίζεται σε στενό και ιδιωτικό περιβάλλον σχέσεων. Είναι αποκλεισμένη από τους σχεδιασμούς και τις διαδικασίες οικοδόμησης μιας ανθρώπινης προόδου με οικουμενική εμβέλεια, στον διάλογο της γνώσης με την αποτελεσματική δραστηριότητα.
Η αγάπη λαβαίνεται και προσφέρεται. Είναι «χάρη». Η προέλευσή της είναι η πηγαία αγάπη του Πατέρα για τον Υιό «εν Πνεύματι Αγίω». Είναι αγάπη η οποία από τον Υιό έρχεται σε μας. Είναι αγάπη δημιουργική, μέσω της οποίας εμείς υπάρχουμε. Είναι αγάπη λυτρωτική, μέσω της οποίας εμείς αναδημιουργηθήκαμε. Αγάπη που αποκαλύφτηκε από τον Χριστό, πραγματοποιήθηκε στον Χριστό (βλ. Ιω. 13,1), και «πλημμύρισε τις καρδιές μας με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος» (Ρωμ. 5,5). Αποδέκτες της αγάπης του Θεού, ο άνθρωποι έγιναν φορείς αγάπης και καλούνται να καταστούν οι ίδιοι όργανα της χάρης, για να σκορπίσουν την αγάπη του Θεού και να δημιουργήσουν δίκτυα αγάπης.
Σε αυτήν τη δυναμική αγάπης, που λαμβάνεται και χαρίζεται, απαντά η κοινωνική διδασκαλία της Εκκλησίας. Αυτή είναι αγάπη εν αληθεία στην κοινωνική φανέρωση της ζωής των ανθρώπων: αναγγελία της αλήθειας της αγάπης του Χριστού για την κοινωνία των ανθρώπων.
Η αλήθεια αυτή προστατεύει και εκφράζει την απελευθερωτική δύναμη της αγάπης, μέσα στις περιπέτειες της ιστορίας. Και είναι αλήθεια πίστης και λογικής: πεδία διακριτά, αλλά με συνέργεια μεταξύ τους. Αυτήν την αλήθεια έχουν ανάγκη η πρόοδος, η κοινωνική ευημερία και η κατάλληλη λύση των σοβαρών κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων που πλήττουν σήμερα την ανθρωπότητα Και ακόμη περισσότερο, είναι ανάγκη οι άνθρωποι να αγαπούν και να δίνουν μαρτυρία γι΄αυτήν την αλήθεια.
Χωρίς αλήθεια, χωρίς εμπιστοσύνη και αγάπη για το αληθινό, δεν υπάρχει κοινωνική συνείδηση και υπευθυνότητα, ενώ η κοινωνική δραστηριότητα γίνεται λεία ιδιωτικών συμφερόντων και της λογικής του ισχυρού με διαλυτικά για την κοινωνία αποτελέσματα, που εκδηλώνονται εντονότερα σε μια κοινωνία οδεύουσα προς την παγκοσμιοποίηση, σε στιγμές δύσκολες όπως είναι οι σημερινές.
Τελικά η κοινωνική διδασκαλία της Εκκλησίας περιστρέφεται γύρω από την «αγάπη εν αληθεία». Αυτή διαμορφώνει καθοδηγητικά και προσανατολιστικά τα κριτήρια των ηθικών ενεργειών όπως π.χ. τη δικαιοσύνη και το κοινό αγαθό. Η αγάπη προϋποθέτει και υπερβαίνει τη δικαιοσύνη, το δε κοινό αγαθό είναι απαίτηση δικαιοσύνης και αγάπης. Δραστηριοποιούμαι για το κοινό αγαθό σημαίνει από τη μια, φροντίζω γι΄αυτό, από την άλλη, αξιοποιώ το σύνολο των θεσμών ου διαρθρώνουν νομικά, πολιτισμικά, πολιτικά, πολιτιστικά την κοινωνική ζωή, η οποία με αυτόν τον τρόπο διαμορφώνεται σε πολιτεία.
Όταν η αγάπη εμψυχώνει τη φροντίδα για το κοινό αγαθό, αποκτά δύναμη ανώτερη εκείνης της καθαρά κοσμικής και πολιτικής φροντίδας. Όπως κάθε δράση υπέρ της δικαιοσύνης, η φροντίδα αυτή, εγγράφεται στη μαρτυρία εκείνη της θείας αγάπης, η οποία, ενεργώντας στο χρόνο, προετοιμάζει το αιώνιο.
Σε μια κοινωνία που βαδίζει προς την παγκοσμιοποίηση, το κοινό αγαθό και η όποια δραστηριοποίηση γι΄αυτό, δεν μπορούν να μην προσλάβουν τις διαστάσεις ολόκληρης της ανθρώπινης οικογένειας, δηλαδή της κοινότητας των λαών και των Εθνών, ώστε να χαρίσουν την ενότητα και την ειρήνη στην πολιτεία του ανθρώπου, και να την καταστήσουν, κατά κάποιο τρόπο, προεικόνιση της πολιτείας του Θεού.
Αποστολή της Εκκλησίας δεν είναι να προσφέρει τεχνικές λύσεις και «ουδόλως διεκδικεί να υπεισέλθει στην πολιτική των Κρατών». Ωστόσο, διέπεται από την αποστολή της αλήθειας που πρέπει να εκπληρώνει σε κάθε εποχή και σε κάθε περίσταση, ενόψει μιας κοινωνίας αντάξιας του ανθρώπου, της αξιοπρέπειάς του και της κλήσης του».
Μετά από μια προσεκτική μελέτη των παραπάνω παραγράφων της Εγκυκλίου του Πάπα Βενέδικτου 16ου, ο πιστός χριστιανός και κάθε άνθρωπος καλής θέλησης δεν μπορεί να μην βγάλει το συμπέρασμα ότι πράγματι οι αρχές αυτές της χριστιανικής πίστης αποτελούν τη μόνη γερή αφετηρία και βάση για μια δίκαιη, ειρηνική και αισιόδοξη κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Ο Πάπας, εκπροσωπώντας το Χριστό και τη διδασκαλία του, ακόμα και στις λίγες αυτές παραγράφους της Επιστολής του, μας δίνει φως, ελπίδα και προοπτική στο σκοτεινό παρόν μέσα στο οποίο είμαστε βυθισμένοι.
Η Εκκλησία όχι μόνο έχει λόγο ύπαρξης, αλλά είναι ο μόνος «φορέας» που διαθέτει τα μέσα για να ανταποκριθεί και να ικανοποιήσει τις βαθύτερες ανάγκες, επιθυμίες και επιδιώξεις του ανθρώπου.
Πέτρος Ανδριώτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου