Τα Χριστούγεννα οι προσδοκίες του κόσμου και η καρδιά του ανθρώπου συναντιόνται ξανά.
Κατά την τελευταία γενική ακρόαση του 2010 και λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος, υπενθύμισε τη στιγμή «όπου αρχίζει η σωτηρία μας, όπου τα πάντα εκπληρώνονται, όπου οι προσδοκίες του κόσμου και της καρδιάς του ανθρώπου συναντιόνται ξανά.
Για τους χριστιανούς, πρόσθεσε ο Πάπας, είναι μια χαρούμενη προσμονή για όποιον «επιθυμεί να ζήσει θετικά αυτή την ανανεωμένη συνάντηση με Εκείνον που έρχεται να κατοικήσει ανάμεσά μας, τον Ιησού, τον Χριστό, τον ενσαρκωμένο Υιό του Θεού. Ας κάνουμε δικές μας τις διαθέσεις εκείνων που υποδέχτηκαν πρώτοι τον Μεσσία, του Ζαχαρία, της Ελισάβετ, των βοσκών, των ταπεινών ανθρώπων, και πάνω από όλους της Μαρίας και του Ιωσήφ…
Η Παλαιά Διαθήκη αποτελεί μια μεγάλη υπόσχεση, την υπόσχεση του ερχομού ενός Σωτήρα… Η προσμονή μας, η οποία ακολουθεί, ανά τους αιώνες, την προσμονή των βιβλικών προσωπικοτήτων… κάνει ώστε όλη η ζωή μας να εμψυχώνεται και να τείνει μέσω, μιας βαθιάς επιθυμίας, προς ότι είναι πιο αληθινό, πιο ωραίο, πιο μεγάλο, που το πνεύμα μας και η καρδιά μας διαβλέπουν να πραγματοποιείται επιτέλους εμπρός στα μάτια μας».
Να βλέπουμε τον κόσμο με το βλέμμα του Θεού
«Ο Σωτήρας έρχεται να ακυρώσει το έργο του κακού και κάθε τι που μας κρατάει ακόμη μακριά από τον Θεό, για να επαναφέρει στη λαμπρότητά της την αρχική Πατρότητα… Ο ερχομός του δεν έχει άλλο σκοπό παρά να μας δείξει με ποιο τρόπο να κατανοούμε και να αγαπούμε τον κόσμο και όλα όσα τον περιβάλλουν: με το ίδιο το βλέμμα του Θεού. Ο Λόγος που έγινε νεογέννητο μας βοηθάει να καταλάβουμε πως ενεργεί ο Θεός, ώστε να είμαστε ικανοί να αφήσουμε τον εαυτό μας να μεταμορφωθεί από την καλοσύνη του και την άπειρη ευσπλαχνία του. Μέσα στη νύκτα αυτού του κόσμου, ας αφήσουμε τον εαυτό μας να εκπλαγεί και να φωτιστεί από τον ερχομό αυτό, από το αστέρι, που από την Ανατολή, πλημμυρίζει την οικουμένη με χαρά… Ας καθαρίσουμε λοιπόν τη συνείδησή μας και τη ζωή μας από όλα όσα είναι ενάντια στον ερχομό αυτό, - σκέψεις, λόγια, πράξεις -, για να κάνουμε το καλό και να βοηθήσουμε στην εδραίωση της ειρήνης και της δικαιοσύνης σε αυτό τον κόσμο, για κάθε άνθρωπο που βαδίζει προς συνάντηση του Κυρίου».
Κατόπιν ο Άγιος Πατέρας ολοκλήρωσε την κατηχητική του ομιλία βεβαιώνοντας πως η φάτνη είναι το σύμβολο των Χριστουγέννων. Είναι «η έκφραση της προσμονής μας, καθώς και ένα «ευχαριστώ» προς Εκείνον που έρχεται μέσα στη φτώχεια και την απλότητα, να μοιραστεί μαζί μας την ανθρώπινη κατάσταση. Χαίρομαι για την υγιή παράδοση της οικογενειακής φάτνης, όπως επίσης και για τις φάτνες που στήνονται σε δημόσιους χώρους. Η ωραία αυτή μαρτυρία χριστιανικής πίστης είναι μια εικόνα της άπειρης αγάπης του Πατέρα προς την ανθρωπότητα ολόκληρη. Είθε η καρδιά των παιδιών και των ενηλίκων να συγκινείται ακόμη εμπρός στην φάτνη».
Βατικανό 22/12/2010
Πέμπτη 23 Δεκεμβρίου 2010
Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010
Αν ο Θεός είναι αγάπη, γιατί να υπάρχει ο πόνος;
Ποιος από μας, κάποια στιγμή της ζωής του δεν έθεσε αυτό το ερώτημα; Η πλειονότητα των ανθρώπων, (χριστιανοί, μη χριστιανοί, αδιάφοροι, ή άθεοι), προσκρούει στην σκληρή πραγματικότητα του ανθρώπινου πόνου τον οποίο βιώνουν στο ίδιο το κορμί τους ή στο περιβάλλον τους. Συχνά η τραγική πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης γίνεται αληθινή πέτρα σκανδάλου που τους εμποδίζει να στραφούν προς τον Θεό ή να εμείνουν στο δρόμο προς τη χριστιανική τελειότητα.
Όσο όλα πάνε καλά στη ζωή μας, είναι εύκολο να πιστεύουμε σε ένα Θεό αγάπης που έκανε τα πάντα για να μας σώσει. Αλλά ως μέλη της μεγάλης οικογένειας Της Εκκλησίας του Χριστού, δεν βρισκόμαστε σε καλύτερη μοίρα από τους άλλους; Δεν έχουμε κάτι παραπάνω από αυτούς που δεν θέλουν να πιαστούν από το χέρι του προσωπικού τους Σωτήρα;
Όλα μας φαίνονται ρόδινα και ωραία. Και αν αντιμετωπίζουμε κάποιες υλικές δυσκολίες, κατορθώνουμε πάντοτε να τις ξεπερνούμε ενόσω βρισκόμαστε ακόμη στη ζωή. Όταν όμως έρθει η στιγμή όπου ξεσπάει η καταιγίδα ή δοκιμασίες όλων των ειδών βασανίζουν ανελέητα τους χριστιανούς, τότε τα πάντα μπορούν να ανατραπούν. Τι θα απομείνει από την χριστιανική ασφάλεια; Τότε είναι που θα πρέπει να κρατηθούμε από τις θείες υποσχέσεις. Οι δυσκολίες της ζωής μπορούν, είτε να μας φέρουν πιο κοντά στον Κύριο, είτε να μας απομακρύνουν από Αυτόν.
Τα περισσότερα βάσανα οφείλονται στις κακές επιλογές των ανθρώπων. Αυτές περιγράφονται εκτενώς στο βιβλίο της Γένεσης: η αμφισβήτηση της Παντοδυναμίας του Θεού, η αλαζονεία, η επιθυμία του ανθρώπου να βρεθεί στη θέση του Δημιουργού, η ξέφρενη αναζήτηση εξουσίας και δόξας, η απληστία, η δίψα για κατοχή όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, η ζηλοτυπία που οδήγησε στον πρώτο φόνο της ανθρωπότητας. Αισθήματα νοσηρά και διεστραμμένα που γεννιούνται όλο και περισσότερο στις σημερινές μας κοινωνίες που θεμελιώνονται πάνω σε υλικές αξίες και στον χωρίς όρια ανταγωνισμό. Κάποιος είπε πως το 90% του ανθρώπινου πόνου προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Και η εικόνα της σημερινής κοινωνίας επιβεβαιώνει απόλυτα την άποψη αυτή. Στις περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται καθαρά πως ο άνθρωπος είναι η ρίζα του κακού και των βασάνων, τόσο εκείνων που υφίσταται ίδιος, όσο και τα βάσανα που υποβάλλει βίαια στους άλλους. Όλα τα ΜΜΕ δεν παύουν καθημερινά να απαριθμούν και να εξιστορούν τα βάσανα αυτά, που συχνά πλήττουν αθώους.
Και αυθόρμητα προβάλλει το ερώτημα: είναι ο Θεός υπεύθυνος για την πείνα που υπάρχει στον κόσμο, ή αυτή οφείλεται στον εγωισμό των ισχυρών αυτού του κόσμου που χρησιμοποιούν τα χρήματα των ανθρώπων για να αγοράζουν όπλα; Είναι υπεύθυνος ο Θεός για την παγκοσμιοποίηση που έχει ως αποτέλεσμα τις μαζικές απολύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας; Θα χρειαζόμαστε πράγματι ατέλειωτο χρόνο για να καταγράψουμε όλα τα βάσανα που οφείλονται στις κακές επιλογές των ανθρώπων. Ποιος δεν επαναστάτησε διαπιστώνοντας βάσανα και αδικίες στο περιβάλλον του η ακόμα και στην ίδια την οικογένειά του; Αλλά γιατί ο Θεός δεν παρεμβαίνει για να βάλει τάξη, να αποκαταστήσει την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την αγάπη, και τη χαρά, που θα είναι τα χαρακτηριστικά της αιώνιας βασιλείας του; Εδώ είναι που πολλοί άνθρωποι στρέφονται απειλητικά προς τον ουρανό κατηγορώντας τον Θεό ότι έχει εγκαταλείψει τη γη με όλα όσα υπάρχουν σ΄αυτήν. Ας προσπαθήσουμε να βρούμε τις αιτίες της σιωπής Του… η οποία μοιάζει ακατανόητη.
Σχετικά με αυτό, το βιβλίο του Ιώβ της Παλαιάς Διαθήκης μας παρέχει κάποιες απαντήσεις στο πρόβλημα του κακού. Ό Ιώβ, άνθρωπος άψογος και δίκαιος, υποχρεώθηκε να υποστεί συμφορές που ξεπερνούν ακόμα και τη φαντασία μας. Όχι μόνο υπέφερε φρικτά βάσανα στο σώμα του, αλλά επιπλέον εγκαταλείφθηκε από την ίδια τη γυναίκα του και τους φίλους του, Γενικά ο Θεός , σε ακραίες καταστάσεις, αποστέλλει πάντοτε κάποιον για να ανακουφίσει αυτόν η αυτήν που βρίσκεται στο χείλος του βαράθρου, αλλά στον Ιώβ, που υπήρξε παράδειγμα υπομονής και άδικων βασάνων, δεν συμπαραστάθηκε καμιά συμπονετική ψυχή.
Η ιστορία του και η τελική του νίκη θα πρέπει να μας βάλουν σε βαθιές σκέψεις. Είναι σαφές ότι χωρίς να πάψει να ελπίζει στον Θεό και δείχνοντας απόλυτη πιστότητα κατά τις καλές και τις κακές μέρες, ο Ιώβ έκανε την καλύτερη επιλογή αποδεικνύοντας ότι δεν υπάκουε στον Θεό από κάποιο συμφέρον. Αργότερα ο προφήτης Ησαΐας περιγράφει τον αναμενόμενο Μεσσία ως το τέλειο υπόδειγμα ενός πάσχοντος αθώου δούλου που υπακούει στον Θεό και επωμίζεται τις αμαρτίες μας.
Εξάλλου μέσα στην φαινομενική σιωπή του Θεού, πρέπει να αναγνωρίσουμε την ελευθερία επιλογής που δίνει σε όλους τους ανθρώπους. Ελευθερία να επιλέγουν μεταξύ του καλού και του κακού, ελευθερία να βαδίζουν μαζί του ή να μην υπακούουν σ΄Αυτόν. Έννοια που κατέστη σαφής κυρίως με την παραβολή του ασώτου υιού (Λκ. 15,11-32). Ο τελευταίος, αντίθετα από τον πρωτότοκο αδελφό του, επέλεξε να επαναστατήσει ενάντια στον πατέρα του. Ένας πατέρας ωστόσο γεμάτος συμπόνια που αναμένει υπομονετικά την επιστροφή του υιού του στο σπίτι αφού αυτός θα έχει αγγίξει τον βυθό του βαράθρου. Με παρόμοιο τρόπο, μέσα στην υπομονετική και καλοσυνάτη αγάπη του, ο Θεός δίνει στους αμαρτωλούς το χρόνο – σε όλους όσοι παρεκτράπηκαν με τις κακές επιλογές τους – να μετανοήσουν προτού τους συγχωρήσει, για να τους δεχτεί τελικά χωρίς επιφυλάξεις στην βασιλεία του.
Έτσι ο Θεός, παραχωρώντας την ελευθερία στα πλάσματά του, περιόρισε ο ίδιος την παντοδυναμία του με κίνδυνο να τα χάσει αλλά η απόλυτη αγάπη του Θεού, δεν περιορίζεται στην παραχώρηση αυτής της ελευθερίας. Γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως τα πλάσματά του θα έκαναν κακή χρήση αυτής της ελευθερίας που θα τα εμπόδιζε να κατακτήσουν την αιώνια ζωή, πριν καν δημιουργήσει τον κόσμο, συνέλαβε ένα σχέδιο λύτρωσης της ανθρωπότητας.
Η Βίβλος δεν κάνει άλλο παρά να διηγείται την ιστορία αυτής της λύτρωσης του χαμένου ανθρώπου από ένα Θεό Σωτήρα. Μυστήριο ανεξιχνίαστο, το οποίο ο απόστολος Ιωάννης συνοψίζει στο Ευαγγέλιό του ( 3,16): «Διότι έτσι αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε έδωσε το μονογενή του Υιό, για να μη χαθεί κανείς που να πιστεύει σ'αυτόν, αλλά να έχει την αιώνια ζωή» Τι καθησυχαστικό και ανακουφιστικό μήνυμα από μέρους τους Θεού που αγαπά τα πλάσματά του μέχρι του σημείου να θυσιάσει τον μοναδικό του Υιό για να μας αποσπάσει από τα νύχια του εχθρού και να μας χαρίσει την αιώνια ζωή ενώπιον της παρουσίας του Θεού. Έτσι επέτρεψε να κατέβη ο Υιός του μέχρις εμάς και μάλιστα μέχρι τον τάφο. Ο θάνατός του πάνω στο σταυρό, αν και ήταν αθώος, μεταβλήθηκε σε περίλαμπρη νίκη πάνω στο κακό. Η ανάστασή του είναι για μας μια εγγύηση της δικής μας ανάστασης και της αιώνιας ζωής. Πάνω σε αυτό ο πάστορας Roland de Pury μπόρεσε να υποστηρίξει πως «ο Θεός εμπρός στον πόνο των ανθρώπων δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια, αλλά με χέρια καρφωμένα στο σταυρό»!
Παρά τις πολλαπλές εκδηλώσεις του κακού, που πλήττουν ολοένα και περισσότερο τον κόσμο, αυτός που αποφάσισε να ακολουθήσει τον Ιησού Χριστό – όποια και να είναι η κατάστασή του, και ότι και αν του συμβεί – θα μπορέσει να βρει ένα νόημα στη ζωή του, μια σωστή απάντηση σε όλα τα υπαρξιακά του προβλήματα και θάρρος μέσα στις δοκιμασίες. Τούτο ο Θεός το υποσχέθηκε μέσω του προφήτη Ιεζεκιήλ: «Θα σας δώσω μια νέα καρδιά και θα θέσω μέσα σας ένα νέο πνεύμα» (Ιεζ. 36,26). Αρκεί λοιπόν να αφήσουμε τον Θεό να δράσει μέσα μας με το Άγιόν του Πνεύμα και να του ζητήσουμε να μπει μέσα στην καθημερινή μας ζωή… ακόμα και όταν μας φαίνεται πως αργεί να παρέμβει.
Όχι ο Θεός δεν είναι αναίσθητος εμπρός στο κακό που μαστίζει τη γη, αντίθετα «δείχνει μακροθυμία για σας, επειδή δε θέλει κάποιοι να χαθούν, αλλά όλοι να προχωρήσουν στη μετάνοια» ( Β! Πέτρου 3,9). Όχι ο Θεός δεν είναι αδιάφορος εμπρός στις δοκιμασίες μας, αλλά μας ζητάει να είμαστε και εμείς με τη σειρά μας υπομονετικοί… ώστε η απάντησή του να είναι ακόμα πιο λαμπερή. Τι πιο απλό από το να πιάσουμε το χέρι του Ιησού Χριστού, αυτό το μόνο και μοναδικό σωσίβιο, ώστε να φθάσουμε στο υπέροχο λιμάνι της νέας Γης!
Τελικά στο λιμάνι αυτό ο Θεός θα κατοικήσει με τους ανθρώπους «και θα εξαλείψει κάθε δάκρυ απ'τα μάτια τους
και ο θάνατος πια δε θα υπάρχει,
ούτε πένθος ούτε κραυγή
ούτε πόνος πια θα υπάρχει» (Αποκ. 21,4)
Αναμένοντας την θαυμάσια αυτή ημέρα όπου ο πόνος θα έχει εκλείψει για πάντα, οφείλουμε να αγωνιζόμαστε τον καλόν αγώνα της πίστεως.
Karin Bouchot
Για την απόδοση στα Ελληνικά από τα Γαλλικά: Πέτρος Ανδριώτης
Όσο όλα πάνε καλά στη ζωή μας, είναι εύκολο να πιστεύουμε σε ένα Θεό αγάπης που έκανε τα πάντα για να μας σώσει. Αλλά ως μέλη της μεγάλης οικογένειας Της Εκκλησίας του Χριστού, δεν βρισκόμαστε σε καλύτερη μοίρα από τους άλλους; Δεν έχουμε κάτι παραπάνω από αυτούς που δεν θέλουν να πιαστούν από το χέρι του προσωπικού τους Σωτήρα;
Όλα μας φαίνονται ρόδινα και ωραία. Και αν αντιμετωπίζουμε κάποιες υλικές δυσκολίες, κατορθώνουμε πάντοτε να τις ξεπερνούμε ενόσω βρισκόμαστε ακόμη στη ζωή. Όταν όμως έρθει η στιγμή όπου ξεσπάει η καταιγίδα ή δοκιμασίες όλων των ειδών βασανίζουν ανελέητα τους χριστιανούς, τότε τα πάντα μπορούν να ανατραπούν. Τι θα απομείνει από την χριστιανική ασφάλεια; Τότε είναι που θα πρέπει να κρατηθούμε από τις θείες υποσχέσεις. Οι δυσκολίες της ζωής μπορούν, είτε να μας φέρουν πιο κοντά στον Κύριο, είτε να μας απομακρύνουν από Αυτόν.
Τα περισσότερα βάσανα οφείλονται στις κακές επιλογές των ανθρώπων. Αυτές περιγράφονται εκτενώς στο βιβλίο της Γένεσης: η αμφισβήτηση της Παντοδυναμίας του Θεού, η αλαζονεία, η επιθυμία του ανθρώπου να βρεθεί στη θέση του Δημιουργού, η ξέφρενη αναζήτηση εξουσίας και δόξας, η απληστία, η δίψα για κατοχή όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, η ζηλοτυπία που οδήγησε στον πρώτο φόνο της ανθρωπότητας. Αισθήματα νοσηρά και διεστραμμένα που γεννιούνται όλο και περισσότερο στις σημερινές μας κοινωνίες που θεμελιώνονται πάνω σε υλικές αξίες και στον χωρίς όρια ανταγωνισμό. Κάποιος είπε πως το 90% του ανθρώπινου πόνου προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Και η εικόνα της σημερινής κοινωνίας επιβεβαιώνει απόλυτα την άποψη αυτή. Στις περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται καθαρά πως ο άνθρωπος είναι η ρίζα του κακού και των βασάνων, τόσο εκείνων που υφίσταται ίδιος, όσο και τα βάσανα που υποβάλλει βίαια στους άλλους. Όλα τα ΜΜΕ δεν παύουν καθημερινά να απαριθμούν και να εξιστορούν τα βάσανα αυτά, που συχνά πλήττουν αθώους.
Και αυθόρμητα προβάλλει το ερώτημα: είναι ο Θεός υπεύθυνος για την πείνα που υπάρχει στον κόσμο, ή αυτή οφείλεται στον εγωισμό των ισχυρών αυτού του κόσμου που χρησιμοποιούν τα χρήματα των ανθρώπων για να αγοράζουν όπλα; Είναι υπεύθυνος ο Θεός για την παγκοσμιοποίηση που έχει ως αποτέλεσμα τις μαζικές απολύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας; Θα χρειαζόμαστε πράγματι ατέλειωτο χρόνο για να καταγράψουμε όλα τα βάσανα που οφείλονται στις κακές επιλογές των ανθρώπων. Ποιος δεν επαναστάτησε διαπιστώνοντας βάσανα και αδικίες στο περιβάλλον του η ακόμα και στην ίδια την οικογένειά του; Αλλά γιατί ο Θεός δεν παρεμβαίνει για να βάλει τάξη, να αποκαταστήσει την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την αγάπη, και τη χαρά, που θα είναι τα χαρακτηριστικά της αιώνιας βασιλείας του; Εδώ είναι που πολλοί άνθρωποι στρέφονται απειλητικά προς τον ουρανό κατηγορώντας τον Θεό ότι έχει εγκαταλείψει τη γη με όλα όσα υπάρχουν σ΄αυτήν. Ας προσπαθήσουμε να βρούμε τις αιτίες της σιωπής Του… η οποία μοιάζει ακατανόητη.
Σχετικά με αυτό, το βιβλίο του Ιώβ της Παλαιάς Διαθήκης μας παρέχει κάποιες απαντήσεις στο πρόβλημα του κακού. Ό Ιώβ, άνθρωπος άψογος και δίκαιος, υποχρεώθηκε να υποστεί συμφορές που ξεπερνούν ακόμα και τη φαντασία μας. Όχι μόνο υπέφερε φρικτά βάσανα στο σώμα του, αλλά επιπλέον εγκαταλείφθηκε από την ίδια τη γυναίκα του και τους φίλους του, Γενικά ο Θεός , σε ακραίες καταστάσεις, αποστέλλει πάντοτε κάποιον για να ανακουφίσει αυτόν η αυτήν που βρίσκεται στο χείλος του βαράθρου, αλλά στον Ιώβ, που υπήρξε παράδειγμα υπομονής και άδικων βασάνων, δεν συμπαραστάθηκε καμιά συμπονετική ψυχή.
Η ιστορία του και η τελική του νίκη θα πρέπει να μας βάλουν σε βαθιές σκέψεις. Είναι σαφές ότι χωρίς να πάψει να ελπίζει στον Θεό και δείχνοντας απόλυτη πιστότητα κατά τις καλές και τις κακές μέρες, ο Ιώβ έκανε την καλύτερη επιλογή αποδεικνύοντας ότι δεν υπάκουε στον Θεό από κάποιο συμφέρον. Αργότερα ο προφήτης Ησαΐας περιγράφει τον αναμενόμενο Μεσσία ως το τέλειο υπόδειγμα ενός πάσχοντος αθώου δούλου που υπακούει στον Θεό και επωμίζεται τις αμαρτίες μας.
Εξάλλου μέσα στην φαινομενική σιωπή του Θεού, πρέπει να αναγνωρίσουμε την ελευθερία επιλογής που δίνει σε όλους τους ανθρώπους. Ελευθερία να επιλέγουν μεταξύ του καλού και του κακού, ελευθερία να βαδίζουν μαζί του ή να μην υπακούουν σ΄Αυτόν. Έννοια που κατέστη σαφής κυρίως με την παραβολή του ασώτου υιού (Λκ. 15,11-32). Ο τελευταίος, αντίθετα από τον πρωτότοκο αδελφό του, επέλεξε να επαναστατήσει ενάντια στον πατέρα του. Ένας πατέρας ωστόσο γεμάτος συμπόνια που αναμένει υπομονετικά την επιστροφή του υιού του στο σπίτι αφού αυτός θα έχει αγγίξει τον βυθό του βαράθρου. Με παρόμοιο τρόπο, μέσα στην υπομονετική και καλοσυνάτη αγάπη του, ο Θεός δίνει στους αμαρτωλούς το χρόνο – σε όλους όσοι παρεκτράπηκαν με τις κακές επιλογές τους – να μετανοήσουν προτού τους συγχωρήσει, για να τους δεχτεί τελικά χωρίς επιφυλάξεις στην βασιλεία του.
Έτσι ο Θεός, παραχωρώντας την ελευθερία στα πλάσματά του, περιόρισε ο ίδιος την παντοδυναμία του με κίνδυνο να τα χάσει αλλά η απόλυτη αγάπη του Θεού, δεν περιορίζεται στην παραχώρηση αυτής της ελευθερίας. Γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως τα πλάσματά του θα έκαναν κακή χρήση αυτής της ελευθερίας που θα τα εμπόδιζε να κατακτήσουν την αιώνια ζωή, πριν καν δημιουργήσει τον κόσμο, συνέλαβε ένα σχέδιο λύτρωσης της ανθρωπότητας.
Η Βίβλος δεν κάνει άλλο παρά να διηγείται την ιστορία αυτής της λύτρωσης του χαμένου ανθρώπου από ένα Θεό Σωτήρα. Μυστήριο ανεξιχνίαστο, το οποίο ο απόστολος Ιωάννης συνοψίζει στο Ευαγγέλιό του ( 3,16): «Διότι έτσι αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε έδωσε το μονογενή του Υιό, για να μη χαθεί κανείς που να πιστεύει σ'αυτόν, αλλά να έχει την αιώνια ζωή» Τι καθησυχαστικό και ανακουφιστικό μήνυμα από μέρους τους Θεού που αγαπά τα πλάσματά του μέχρι του σημείου να θυσιάσει τον μοναδικό του Υιό για να μας αποσπάσει από τα νύχια του εχθρού και να μας χαρίσει την αιώνια ζωή ενώπιον της παρουσίας του Θεού. Έτσι επέτρεψε να κατέβη ο Υιός του μέχρις εμάς και μάλιστα μέχρι τον τάφο. Ο θάνατός του πάνω στο σταυρό, αν και ήταν αθώος, μεταβλήθηκε σε περίλαμπρη νίκη πάνω στο κακό. Η ανάστασή του είναι για μας μια εγγύηση της δικής μας ανάστασης και της αιώνιας ζωής. Πάνω σε αυτό ο πάστορας Roland de Pury μπόρεσε να υποστηρίξει πως «ο Θεός εμπρός στον πόνο των ανθρώπων δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια, αλλά με χέρια καρφωμένα στο σταυρό»!
Παρά τις πολλαπλές εκδηλώσεις του κακού, που πλήττουν ολοένα και περισσότερο τον κόσμο, αυτός που αποφάσισε να ακολουθήσει τον Ιησού Χριστό – όποια και να είναι η κατάστασή του, και ότι και αν του συμβεί – θα μπορέσει να βρει ένα νόημα στη ζωή του, μια σωστή απάντηση σε όλα τα υπαρξιακά του προβλήματα και θάρρος μέσα στις δοκιμασίες. Τούτο ο Θεός το υποσχέθηκε μέσω του προφήτη Ιεζεκιήλ: «Θα σας δώσω μια νέα καρδιά και θα θέσω μέσα σας ένα νέο πνεύμα» (Ιεζ. 36,26). Αρκεί λοιπόν να αφήσουμε τον Θεό να δράσει μέσα μας με το Άγιόν του Πνεύμα και να του ζητήσουμε να μπει μέσα στην καθημερινή μας ζωή… ακόμα και όταν μας φαίνεται πως αργεί να παρέμβει.
Όχι ο Θεός δεν είναι αναίσθητος εμπρός στο κακό που μαστίζει τη γη, αντίθετα «δείχνει μακροθυμία για σας, επειδή δε θέλει κάποιοι να χαθούν, αλλά όλοι να προχωρήσουν στη μετάνοια» ( Β! Πέτρου 3,9). Όχι ο Θεός δεν είναι αδιάφορος εμπρός στις δοκιμασίες μας, αλλά μας ζητάει να είμαστε και εμείς με τη σειρά μας υπομονετικοί… ώστε η απάντησή του να είναι ακόμα πιο λαμπερή. Τι πιο απλό από το να πιάσουμε το χέρι του Ιησού Χριστού, αυτό το μόνο και μοναδικό σωσίβιο, ώστε να φθάσουμε στο υπέροχο λιμάνι της νέας Γης!
Τελικά στο λιμάνι αυτό ο Θεός θα κατοικήσει με τους ανθρώπους «και θα εξαλείψει κάθε δάκρυ απ'τα μάτια τους
και ο θάνατος πια δε θα υπάρχει,
ούτε πένθος ούτε κραυγή
ούτε πόνος πια θα υπάρχει» (Αποκ. 21,4)
Αναμένοντας την θαυμάσια αυτή ημέρα όπου ο πόνος θα έχει εκλείψει για πάντα, οφείλουμε να αγωνιζόμαστε τον καλόν αγώνα της πίστεως.
Karin Bouchot
Για την απόδοση στα Ελληνικά από τα Γαλλικά: Πέτρος Ανδριώτης
Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου 2010
Μαρτυρία ζωής μιας νέας
Ονομάζομαι Idelette. Για πολλά χρόνια έζησα με αυτόματο πιλότο. Έτρωγα, ανάπνεα, έκανα ψώνια, σπούδαζα… χωρίς να γνωρίζω το γιατί. Έπαιρνα αποφάσεις, χωρίς να γνωρίζω πού πήγαινα. Παρόλα αυτά έθετα πάντα στον εαυτό μου τα ίδια ερωτήματα. ερωτήματα που με βασάνιζαν: «Για ποιο λόγο υπάρχω; Ποια πράγματι είμαι; Πού θέλω να πάω; Πώς θα πάω;». Τίποτε από όσα έκανα δεν μου έδινε απαντήσεις, αλλά σύντομα άρχισα να ελπίζω πως κάποια μέρα θα έβρισκα απάντηση.
Στο βάθος του εαυτού μας, θα επιθυμούσαμε να πετύχουμε ένα σημαντικό σκοπό, ίσως μεγάλο ή απλό, αλλά ωραίο. Και αυτό, διότι είναι πρωταρχικό να έχεις μια θέση μέσα στην κοινωνία: δηλαδή να είμαστε χρήσιμοι (όχι απαραίτητοι αλλά χρήσιμοι), να συμμετέχουμε στην πρόοδο της ανθρωπότητας…καθώς επίσης να αυτοπραγματωνόμαστε, να κάνουμε κάτι με το οποίο να νοιώθουμε καλά, να αισθανόμαστε μέσα μας ότι είμαστε φτιαγμένοι γι΄αυτό… Αλλά τις περισσότερες φορές, ονειρευόμαστε ιδανικά που ξεπερνούν τις δικές μας δυνατότητες.
Η ζωή μου άλλαξε πορεία την ημέρα που συνειδητοποίησα πως στο θάνατό μου δεν θα μου ζητήσουν: «Γιατί δεν ήταν μια Μητέρα Τερέζα ή ένας Nelson Mendela”; αλλά θα πουν: «Ποια ήταν η Idelette»;
Είμαι πεπεισμένη πως καθένας από μας έχει να εκπληρώσει μια προσωπική και πολύ συγκεκριμένη αποστολή. Γεννηθήκαμε για να δημιουργήσουμε κάτι και τούτο είναι χαραγμένο μέσα μας. Επειδή όλοι είμαστε μοναδικοί, από το DNA μέχρι τα δακτυλικά αποτυπώματά μας, μπορούμε επίσης να σκεφτούμε πως όλοι έχουμε μια θέση μέσα στον κόσμο που είναι μοναδική. Ο Δανός φιλόσοφος Kirkegaard, στο ημερολόγιό του γράφει: «Θα πρέπει να κατανοήσω τον προορισμό μου, να δω αυτό που ο Θεός θέλει πράγματι να κάνω. Θα πρέπει να βρω μια αλήθεια για μένα, να βρω μια ιδέα για την οποία θέλω να ζήσω και να πεθάνω.» Όταν κατορθώνεις να μάθεις σε τι θα μοιάσει η ζωή σου, νοιώθεις ενθουσιασμό και γεμάτος ενέργεια.
θα πρέπει όμως ακόμη να ξέρουμε τι οφείλουμε να κάνουμε. Το να γνωρίζουμε το καθήκον μας, την αποστολή μας, δεν σημαίνει αναγκαστικά να έχουμε επαναστατικές ιδέες. Τούτο απαιτεί μάλλον τη δέσμευσή μας να είμαστε πιστοί ακόμη και στα μικρά πράγματα και κυρίως σε αυτό που είμαστε.
Η θέση της ζωής σου, είναι η ουσία αυτού που είσαι. Για να γνωρίσεις την αποστολή της ζωής σου, οφείλεις καταρχάς να ξέρεις ποιος είσαι. Μην επιτρέψεις στην κουλτούρα σου, στις ρίζες σου, στην περιουσία σου, στις ικανότητές σου, να περιορίσουν την έρευνά σου. Γεννήθηκες σε ένα τόπο, σε μια δεδομένη στιγμή, σε ένα δεδομένο περιβάλλον, αυτό είναι σαφές. Αλλά είσαι περισσότερο από ένα τυποποιημένο προϊόν. Κάθε ανθρώπινο ον μπορεί να διαμορφώσει την ιστορία που κουβαλάει όπως θέλει, προς εξυπηρέτηση της δικής του προσωπικότητας.
Έχουμε επίσης ανάγκη από ενθάρρυνση, κάποιοι «να μας πιστεύουν». Ήμουν 12 ετών όταν αποφάσισα πως ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Μου άρεσε το παιχνίδι των λέξεων, η ετυμολογία τους, το διάβασμα περιοδικών. Στα γενέθλια των 17 χρόνων, μια φίλη μου έκανε δώρο ένα βιβλίο για τον κόσμο των εκδόσεων. Το δώρο αυτό, τη στιγμή εκείνη, δεν μου ήταν χρήσιμο, έδειχνε όμως την εμπιστοσύνη της φίλης μου στις ικανότητές μου να γίνω δημοσιογράφος. Η εμπιστοσύνη αυτή, που μου έδειξε η φίλη, συνέβαλε παρά πολύ στο γεγονός ότι εκπλήρωσα το όνειρό μου και έγινα δημοσιογράφος. Είχα διαρκώς ανάγκη από ενθάρρυνση. Οι ενδείξεις του παρελθόντος μου και η αίσθηση πληρότητας που ένοιωσα όταν άρχισα ν α δουλεύω, μου επέτρεψαν αργότερα να προχωρήσω λίγο περισσότερο και να μην εγκαταλείψω το επάγγελμα.
Για να βρω ποια ήταν η «αποστολή» μου, έλαβα μέρος σε ένα χριστιανικό σεμινάριο περισυλλογής. Εκεί υπέβαλα τον εαυτό μου σε διάφορα τεστ. Μετά από κάποιες μέρες περισυλλογής, μπόρεσα να σηκωθώ και να πω: «Η αποστολή μου είναι να συλλαμβάνω και να διαδίδω ένα μήνυμα ελπίδας».Αισθανόμουνα τόσο καλά που ήμουν ικανή να πω με μια απλή φράση ποια ήμουν. Η φράση αυτή αγκάλιαζε όλη μου τη ζωή: την επαγγελματική, την κοινωνική, την πνευματική. Αυτή η αποστολή, ήταν πια χαραγμένη μέσα στην καρδιά μου.
Το γεγονός αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω πως το ότι έγινα δημοσιογράφος ήταν μέρος της συνολικής όψης της ζωής μου. Ήταν πολύ περισσότερο από μια εργασία, μια καριέρα (δηλαδή να κερδίζω χρήματα για να ζω ή να ανεβαίνω τα σκαλιά για να υπάρχω κοινωνικά). Κατάλαβα πως η εργασία μου είναι μέρος της ζωής μου, αλλά αυτή δεν είναι η ζωή μου. Είμαι η Idelette. Δεν είμαι η δημοσιογράφος. Εκπληρώνω την αποστολή μου και σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής μου. Πράγματι είμαι εγώ, βιώνω την αποστολή μου διαρκώς. Αυτό είναι αληθινά, που θα πιστοποιήσει την ταυτότητά μου, θα με χαρακτηρίσει, αυτό θα κάνει να θυμηθούν στο θάνατό μου ποια ήμουν.
Βρίσκω την αποστολή μου σημαίνει έχω μια διαφορετική θεώρηση της ζωής. Αυτό επηρεάζει τον τρόπο που υπάρχω, που συμπεριφέρομαι. Οι προτεραιότητές μου, οι επιλογές μου, θα γίνουν με άλλα κριτήρια και όχι με αυτά του χρήματος, της υλικής άνεσης, της γνώμης των άλλων… Σημαίνει επίσης ότι έχω μια σοβαρή άποψη για την εργασία μου. Είμαι δημοσιογράφος, όχι απλά για να γεμίζω στήλες με κείμενα. Θέλω και μπορώ να παρεμβάλλω ωραίες ειδήσεις στην εφημερίδα όπου εργάζομαι. Αναφέρομαι σε πρόσωπα που κατορθώνουν να επιφέρουν μια αλλαγή στην ζωή των διπλανών τους. Θέλω να επικοινωνήσω την ελπίδα και την βούληση για δράση.
Η αποστολή μου με βοηθάει να διατηρήσω τον προσανατολισμό μου σε αυτά που κάνω. Θέλω να είμαι πιστή καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής μου και να κάνω τις απαραίτητες προσπάθειες για να το πετύχω. Τούτο με κάνει να σεβαστώ μια προσωπική ηθική και βλέπω τους άλλους με διαφορετικό μάτι. Τους εκτιμώ περισσότερο.
Να έχω τη συνολική θεώρηση της ζωής είναι καλό. Αλλά συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να έχω πιο συγκεκριμένους στόχους: με ποιο συγκεκριμένο τρόπο μπορώ να εκπληρώσω την αποστολή μου στην καθημερινότητα. Αποφάσισα να περάσω κάποιο χρονικό διάστημα, σε περισυλλογή προκειμένου να ξαναβρώ τον εαυτό μου. Διατύπωσα σε ένα χαρτί την αποστολή μου, αυτήν που είχα βρει κατά το σεμινάριο που προανέφερα. Κατόπιν ήρθε στην φαντασία μου ένας κόσμος όπου τα πάντα θα ήταν δυνατά. Και βρήκα λεπτομέρειες, ακόμη και προκλήσεις σε όλους τους τομείς της ζωής μου: ένα ιδανικό για να ακολουθήσω. Δεν γνωρίζω αν θα το πετύχω: είναι ένα ιδανικό. Αλλά αυτό μου δίνει μια κατευθυντήρια γραμμή που με σπρώχνει προς τα εμπρός. Με τον νέο αυτό πιο ακριβή ορισμό της αποστολής μου, η συνολική εικόνα είναι πιο σαφής: ξέρω πού πηγαίνω.
Επίσης γρήγορα κατάλαβα πως το σημαντικότερο, στην εκπλήρωση της αποστολής μας, είναι να προχωρούμε σε συγκεκριμένες δράσεις. Θα πρέπει κάποια στιγμή να δραστηριοποιούμαστε, δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε πως κάποιος άλλος θα το κάνει στη θέση μας, ή ακόμη πως θα μας πει ότι όλα θα πάνε καλά. Οφείλουμε λοιπόν να ρισκάρουμε, να κάνουμε πράξη αυτό που πρέπει να γίνει. Μόνο πραγματοποιώντας τα όνειρά μας και τους σκοπούς μας, η αποστολή μας θα εκπληρωθεί.
Εννοείται πως θέλει χρόνο για να βρεις την αποστολή σου. Τούτο προϋποθέτει ανοικτό πνεύμα και τη θέληση να αποκομίζουμε μαθήματα από αυτά που μας συμβαίνουν. Αλλά αφού βρούμε αυτό που μπορούμε να κάνουμε, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που μας παρουσιάζονται (τις εξετάσεις, ένα νέο προσανατολισμό, μια μετάθεση, δύστροπους ανθρώπους…). Αυτό απαιτεί σταθερότητα. Και δεν θα είναι εύκολο. Όμως τι περισσότερο να ελπίζουμε από το να φθάσουμε στο τέλος της ζωής μας και να πούμε: «Έζησα τη ζωή μου σε όλη την πληρότητά της. Πήρα τη θέση που ήταν δική μου και την οποία είχα ορίσει για τον εαυτό μου».
Και συ τι θέλεις να κάνεις με τη ζωή σου; Ποιος θέλεις να είσαι;
Έχεις ήδη σκεφθεί πως ο Θεός, που σε γνωρίζει καλύτερα από όσο γνωρίζεις εσύ τον εαυτό σου, και ξέρει επίσης καλύτερα από σένα ποιο είναι το μέλλον, ίσως είναι Αυτός που μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τον εαυτό σου και να είσαι ευτυχισμένος στη ζωή σου; Και αν εδώ είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνεις για να βρεις την αποστολή σου, τον λόγο της ύπαρξής σου στη ζωή;
Idelette van Papendorp
Και για την απόδοση στα Ελληνικά: Πέτρος Ανδριώτης
Στο βάθος του εαυτού μας, θα επιθυμούσαμε να πετύχουμε ένα σημαντικό σκοπό, ίσως μεγάλο ή απλό, αλλά ωραίο. Και αυτό, διότι είναι πρωταρχικό να έχεις μια θέση μέσα στην κοινωνία: δηλαδή να είμαστε χρήσιμοι (όχι απαραίτητοι αλλά χρήσιμοι), να συμμετέχουμε στην πρόοδο της ανθρωπότητας…καθώς επίσης να αυτοπραγματωνόμαστε, να κάνουμε κάτι με το οποίο να νοιώθουμε καλά, να αισθανόμαστε μέσα μας ότι είμαστε φτιαγμένοι γι΄αυτό… Αλλά τις περισσότερες φορές, ονειρευόμαστε ιδανικά που ξεπερνούν τις δικές μας δυνατότητες.
Η ζωή μου άλλαξε πορεία την ημέρα που συνειδητοποίησα πως στο θάνατό μου δεν θα μου ζητήσουν: «Γιατί δεν ήταν μια Μητέρα Τερέζα ή ένας Nelson Mendela”; αλλά θα πουν: «Ποια ήταν η Idelette»;
Είμαι πεπεισμένη πως καθένας από μας έχει να εκπληρώσει μια προσωπική και πολύ συγκεκριμένη αποστολή. Γεννηθήκαμε για να δημιουργήσουμε κάτι και τούτο είναι χαραγμένο μέσα μας. Επειδή όλοι είμαστε μοναδικοί, από το DNA μέχρι τα δακτυλικά αποτυπώματά μας, μπορούμε επίσης να σκεφτούμε πως όλοι έχουμε μια θέση μέσα στον κόσμο που είναι μοναδική. Ο Δανός φιλόσοφος Kirkegaard, στο ημερολόγιό του γράφει: «Θα πρέπει να κατανοήσω τον προορισμό μου, να δω αυτό που ο Θεός θέλει πράγματι να κάνω. Θα πρέπει να βρω μια αλήθεια για μένα, να βρω μια ιδέα για την οποία θέλω να ζήσω και να πεθάνω.» Όταν κατορθώνεις να μάθεις σε τι θα μοιάσει η ζωή σου, νοιώθεις ενθουσιασμό και γεμάτος ενέργεια.
θα πρέπει όμως ακόμη να ξέρουμε τι οφείλουμε να κάνουμε. Το να γνωρίζουμε το καθήκον μας, την αποστολή μας, δεν σημαίνει αναγκαστικά να έχουμε επαναστατικές ιδέες. Τούτο απαιτεί μάλλον τη δέσμευσή μας να είμαστε πιστοί ακόμη και στα μικρά πράγματα και κυρίως σε αυτό που είμαστε.
Η θέση της ζωής σου, είναι η ουσία αυτού που είσαι. Για να γνωρίσεις την αποστολή της ζωής σου, οφείλεις καταρχάς να ξέρεις ποιος είσαι. Μην επιτρέψεις στην κουλτούρα σου, στις ρίζες σου, στην περιουσία σου, στις ικανότητές σου, να περιορίσουν την έρευνά σου. Γεννήθηκες σε ένα τόπο, σε μια δεδομένη στιγμή, σε ένα δεδομένο περιβάλλον, αυτό είναι σαφές. Αλλά είσαι περισσότερο από ένα τυποποιημένο προϊόν. Κάθε ανθρώπινο ον μπορεί να διαμορφώσει την ιστορία που κουβαλάει όπως θέλει, προς εξυπηρέτηση της δικής του προσωπικότητας.
Έχουμε επίσης ανάγκη από ενθάρρυνση, κάποιοι «να μας πιστεύουν». Ήμουν 12 ετών όταν αποφάσισα πως ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Μου άρεσε το παιχνίδι των λέξεων, η ετυμολογία τους, το διάβασμα περιοδικών. Στα γενέθλια των 17 χρόνων, μια φίλη μου έκανε δώρο ένα βιβλίο για τον κόσμο των εκδόσεων. Το δώρο αυτό, τη στιγμή εκείνη, δεν μου ήταν χρήσιμο, έδειχνε όμως την εμπιστοσύνη της φίλης μου στις ικανότητές μου να γίνω δημοσιογράφος. Η εμπιστοσύνη αυτή, που μου έδειξε η φίλη, συνέβαλε παρά πολύ στο γεγονός ότι εκπλήρωσα το όνειρό μου και έγινα δημοσιογράφος. Είχα διαρκώς ανάγκη από ενθάρρυνση. Οι ενδείξεις του παρελθόντος μου και η αίσθηση πληρότητας που ένοιωσα όταν άρχισα ν α δουλεύω, μου επέτρεψαν αργότερα να προχωρήσω λίγο περισσότερο και να μην εγκαταλείψω το επάγγελμα.
Για να βρω ποια ήταν η «αποστολή» μου, έλαβα μέρος σε ένα χριστιανικό σεμινάριο περισυλλογής. Εκεί υπέβαλα τον εαυτό μου σε διάφορα τεστ. Μετά από κάποιες μέρες περισυλλογής, μπόρεσα να σηκωθώ και να πω: «Η αποστολή μου είναι να συλλαμβάνω και να διαδίδω ένα μήνυμα ελπίδας».Αισθανόμουνα τόσο καλά που ήμουν ικανή να πω με μια απλή φράση ποια ήμουν. Η φράση αυτή αγκάλιαζε όλη μου τη ζωή: την επαγγελματική, την κοινωνική, την πνευματική. Αυτή η αποστολή, ήταν πια χαραγμένη μέσα στην καρδιά μου.
Το γεγονός αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω πως το ότι έγινα δημοσιογράφος ήταν μέρος της συνολικής όψης της ζωής μου. Ήταν πολύ περισσότερο από μια εργασία, μια καριέρα (δηλαδή να κερδίζω χρήματα για να ζω ή να ανεβαίνω τα σκαλιά για να υπάρχω κοινωνικά). Κατάλαβα πως η εργασία μου είναι μέρος της ζωής μου, αλλά αυτή δεν είναι η ζωή μου. Είμαι η Idelette. Δεν είμαι η δημοσιογράφος. Εκπληρώνω την αποστολή μου και σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής μου. Πράγματι είμαι εγώ, βιώνω την αποστολή μου διαρκώς. Αυτό είναι αληθινά, που θα πιστοποιήσει την ταυτότητά μου, θα με χαρακτηρίσει, αυτό θα κάνει να θυμηθούν στο θάνατό μου ποια ήμουν.
Βρίσκω την αποστολή μου σημαίνει έχω μια διαφορετική θεώρηση της ζωής. Αυτό επηρεάζει τον τρόπο που υπάρχω, που συμπεριφέρομαι. Οι προτεραιότητές μου, οι επιλογές μου, θα γίνουν με άλλα κριτήρια και όχι με αυτά του χρήματος, της υλικής άνεσης, της γνώμης των άλλων… Σημαίνει επίσης ότι έχω μια σοβαρή άποψη για την εργασία μου. Είμαι δημοσιογράφος, όχι απλά για να γεμίζω στήλες με κείμενα. Θέλω και μπορώ να παρεμβάλλω ωραίες ειδήσεις στην εφημερίδα όπου εργάζομαι. Αναφέρομαι σε πρόσωπα που κατορθώνουν να επιφέρουν μια αλλαγή στην ζωή των διπλανών τους. Θέλω να επικοινωνήσω την ελπίδα και την βούληση για δράση.
Η αποστολή μου με βοηθάει να διατηρήσω τον προσανατολισμό μου σε αυτά που κάνω. Θέλω να είμαι πιστή καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής μου και να κάνω τις απαραίτητες προσπάθειες για να το πετύχω. Τούτο με κάνει να σεβαστώ μια προσωπική ηθική και βλέπω τους άλλους με διαφορετικό μάτι. Τους εκτιμώ περισσότερο.
Να έχω τη συνολική θεώρηση της ζωής είναι καλό. Αλλά συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να έχω πιο συγκεκριμένους στόχους: με ποιο συγκεκριμένο τρόπο μπορώ να εκπληρώσω την αποστολή μου στην καθημερινότητα. Αποφάσισα να περάσω κάποιο χρονικό διάστημα, σε περισυλλογή προκειμένου να ξαναβρώ τον εαυτό μου. Διατύπωσα σε ένα χαρτί την αποστολή μου, αυτήν που είχα βρει κατά το σεμινάριο που προανέφερα. Κατόπιν ήρθε στην φαντασία μου ένας κόσμος όπου τα πάντα θα ήταν δυνατά. Και βρήκα λεπτομέρειες, ακόμη και προκλήσεις σε όλους τους τομείς της ζωής μου: ένα ιδανικό για να ακολουθήσω. Δεν γνωρίζω αν θα το πετύχω: είναι ένα ιδανικό. Αλλά αυτό μου δίνει μια κατευθυντήρια γραμμή που με σπρώχνει προς τα εμπρός. Με τον νέο αυτό πιο ακριβή ορισμό της αποστολής μου, η συνολική εικόνα είναι πιο σαφής: ξέρω πού πηγαίνω.
Επίσης γρήγορα κατάλαβα πως το σημαντικότερο, στην εκπλήρωση της αποστολής μας, είναι να προχωρούμε σε συγκεκριμένες δράσεις. Θα πρέπει κάποια στιγμή να δραστηριοποιούμαστε, δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε πως κάποιος άλλος θα το κάνει στη θέση μας, ή ακόμη πως θα μας πει ότι όλα θα πάνε καλά. Οφείλουμε λοιπόν να ρισκάρουμε, να κάνουμε πράξη αυτό που πρέπει να γίνει. Μόνο πραγματοποιώντας τα όνειρά μας και τους σκοπούς μας, η αποστολή μας θα εκπληρωθεί.
Εννοείται πως θέλει χρόνο για να βρεις την αποστολή σου. Τούτο προϋποθέτει ανοικτό πνεύμα και τη θέληση να αποκομίζουμε μαθήματα από αυτά που μας συμβαίνουν. Αλλά αφού βρούμε αυτό που μπορούμε να κάνουμε, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που μας παρουσιάζονται (τις εξετάσεις, ένα νέο προσανατολισμό, μια μετάθεση, δύστροπους ανθρώπους…). Αυτό απαιτεί σταθερότητα. Και δεν θα είναι εύκολο. Όμως τι περισσότερο να ελπίζουμε από το να φθάσουμε στο τέλος της ζωής μας και να πούμε: «Έζησα τη ζωή μου σε όλη την πληρότητά της. Πήρα τη θέση που ήταν δική μου και την οποία είχα ορίσει για τον εαυτό μου».
Και συ τι θέλεις να κάνεις με τη ζωή σου; Ποιος θέλεις να είσαι;
Έχεις ήδη σκεφθεί πως ο Θεός, που σε γνωρίζει καλύτερα από όσο γνωρίζεις εσύ τον εαυτό σου, και ξέρει επίσης καλύτερα από σένα ποιο είναι το μέλλον, ίσως είναι Αυτός που μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τον εαυτό σου και να είσαι ευτυχισμένος στη ζωή σου; Και αν εδώ είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνεις για να βρεις την αποστολή σου, τον λόγο της ύπαρξής σου στη ζωή;
Idelette van Papendorp
Και για την απόδοση στα Ελληνικά: Πέτρος Ανδριώτης
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010
Ο ιστορικός Λόγος του Θεού
Τα εμπόδια και οι δυσκολίες για να πιστέψει κανείς στο Θεό είναι πολλά. Ένα από τα μεγαλύτερα, είναι η φαινομενική ανοχή και σιωπή του Θεού εμπρός στη δυστυχία και τα βάσανα πού πλήττουν την ανθρωπότητα. Το σοβαρότατο αυτό ζήτημα, αν και το εξετάσαμε στην προηγούμενη ανάρτηση παρουσιάζοντας τις απόψεις και την αντιμετώπιση του ανθρώπινου πόνου από τον φιλόσοφο Σενέκα και τους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, θα το αναπτύξουμε εκτενέστερα σε μια προσεχή μελέτη.
Ένα άλλο εμπόδιο για την πίστη, που αποτελεί συχνά και αιτία απομάκρυνσης από αυτήν, είναι η στρεβλή και ψεύτικη εικόνα που έχουν πολλοί άνθρωποι για το Θεό, ακόμα και χριστιανοί.
Ο π. ROSARIO SCOGNAMIGLIO, στο υπέροχο βιβλίο του, «ο Θεός και ο ανθρώπινος πόνος», (Έκδοση Γραφείου Καλού Τύπου), μέσα σε τρεις μικρές σελίδες, μας περιγράφει τη γνήσια εικόνα του μυστηριώδους προσώπου του Θεού, όπως αυτή προκύπτει από τον διάλογο που είχε ο ίδιος ο Θεός με τους ανθρώπους κατά την πορεία της ιστορίας.
Η εικόνα του Θεού που θα διαβάσουμε στο παρακάτω κείμενο του π. Rosario, αποτελεί τη χριστιανική αντίληψη του Θεού, που διαπιστώνουμε στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη και ιδιαίτερα από τα χείλη και τα έργα του ιδίου του Ιησού Χριστού.
Ο λόγος, λοιπόν, στον π. Rosario, στις σελίδες του βιβλίου του υπό τον προαναφερθέντα τίτλο της ανάρτησης:
Ο ιστορικός Λόγος του Θεού
Η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη περιέχουν και οι δυο τον ίδιο ζωντανό, ιστορικό Λόγο του Θεού. Όταν λέω ζωντανό, εννοώ πως μέσα στην Αγία Γραφή πραγματοποιείται ένας διάλογος: ο Θεός συνδιαλέγεται μαζί μας οικογενειακά: θα λέγαμε, ο Θεός προσαρμόζεται στο επίπεδο του ανθρώπινου λόγου για να μας μιλήσει, για να μας αποκαλύψει το μυστηριώδες πρόσωπό Του, για να μας προκαλέσει να του δώσουμε μια απάντηση αγάπης και φιλίας. Ο Θεός δεν είναι απών, παρουσιάζεται ο ίδιος στο Μωυσή, πάνω στο όρος Χορήβ, στο όρος Σινά: « Είδα τις θλίψεις του λαού Μου, στην Αίγυπτο, άκουσα τα παράπονά τους και κατέβηκα για να τους ελευθερώσω από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων.» Ο Θεός απευθύνεται προς το Μωυσή και τον καλεί με το όνομά του: «Μωυσή, Μωυσή». Ο Θεός δεν είναι ούτε είδωλο, δηλαδή ένα ζώο, ένα πράγμα, ένα αστέρι…, ούτε μια ακατανόητη σκιά ή κάτι το φανταστικό, ο Θεός απλά υπάρχει, είναι, δηλαδή ζει, ακούει, βλέπει (βλ. Εξ. 3,7 εξ).
Ο Θεός δεν παραμένει αδιάφορος μπροστά στις στενοχώριες των ανθρώπων, αλλά επεμβαίνει, δρα: « Οι φωνές των παιδιών του Ισραήλ έφτασαν μέχρις Εμέ, γνωρίζω καλά τις στενοχώριες τους…Κατέβηκα για να τους ελευθερώσω…» Ο Θεός χρησιμοποιεί το όνομά Του σα μια σφραγίδα, σα μια εγγύηση: «Εγώ είμαι ο ΙΑΧΒΕ. Αυτός δηλαδή, που ήμουν, που είμαι και θα είμαι, η Αρχή και το Τέλος, το Α και το Ω, ο Παντοκράτορας.» (Αποκ. 1,8)
Ο ίδιος ο Θεός μας λέει το όνομά Του, αυτό σημαίνει πως για μας τους ανθρώπους δεν είναι μια ανώνυμη δύναμη του κόσμου, ο Θεός μας βάζει την ταυτότητά Του στα χέρια μας και μας λέει: Ιδού, είμαι Εγώ ο ίδιος απέναντί σας, είμαι μαζί σας, πορεύομαι μαζί σας, είμαι κοντά σας.
Ο Θεός όμως δεν θέλει να παραμένουμε με σταυρωμένα χέρια και να αναμένουμε, κουβεντιάζοντας ή τρώγοντας ή αναμένοντας παθητικά. Ο Θεός, αφού αποκαλύφτηκε στο Μωυσή, τον στέλνει πίσω στους συμπατριώτες του: «Εμπρός πήγαινε στους Ισραηλίτες και πες τους: ο ΙΑΧΒΕ, ο Θεός των Πατέρων σας, ο Θεός του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ…» (Εξ. 3.5 εξ.). «Πήγαινε στο Φαραώ…πήγαινε…»
Ο Θεός μας πραγματοποιεί τα σωτήρια σχέδιά Του με τη συνεργασία του ανθρώπου. Ο Θεός καλεί τον άνθρωπο, τον προσκαλεί, του προτείνει καθήκοντα και ευθύνες, τον αφήνει να ορίσει το πεπρωμένο του με τα δικά του χέρια.
Γι΄αυτό ακριβώς είπαμε παραπάνω πως ο Λόγος του Θεού είναι ιστορικός. Η συνάντηση του ανθρώπου με το Θεό δε γίνεται πάνω από τα σύννεφα, σ΄ένα κόσμο μακρινό, ούτε φυσικά θα γίνει σ΄ένα αινιγματικό μέλλον…ο Θεός φανερώνεται μέσα στη δική μας ιστορία, βαδίζει μαζί μας «κι ο Λόγος σάρξ εγένετο…» (Ιω. 1,14). Ναι, ο Λόγος έγινε σάρκα, μια σάρκα ανθρώπινη, με τις αδυναμίες της, με τις στενοχώριες της, με τον πόνο της…
Ο Ιησούς μας αποκαλύπτει οριστικά το φιλάνθρωπο, το στοργικό και το φιλικό πρόσωπο του Επουράνιου Πατέρα Του. Μας φέρνει το Θεό κοντά μας και μας λέει «τρελά πράγματα» για την αγάπη Του: «26Κοιτάξτε τα πουλιά του ουρανού, ούτε σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε συνάζουν σε αποθήκες και ο Πατέρας σας ο ουράνιος τα τρέφει. Εσείς δεν αξίζετε περισσότερο απ'αυτά; …28Και για τα ρούχα σας, γιατί μεριμνάτε; Μάθετε από τα κρίνα του αγρού πώς αυξάνουν...» (Μτ. 6,26-34).
Π. ROSARIO SCOGNAMIGLIO
Για την επιμέλεια της ανάρτησης
Πέτρος Ανδριώτης
Ένα άλλο εμπόδιο για την πίστη, που αποτελεί συχνά και αιτία απομάκρυνσης από αυτήν, είναι η στρεβλή και ψεύτικη εικόνα που έχουν πολλοί άνθρωποι για το Θεό, ακόμα και χριστιανοί.
Ο π. ROSARIO SCOGNAMIGLIO, στο υπέροχο βιβλίο του, «ο Θεός και ο ανθρώπινος πόνος», (Έκδοση Γραφείου Καλού Τύπου), μέσα σε τρεις μικρές σελίδες, μας περιγράφει τη γνήσια εικόνα του μυστηριώδους προσώπου του Θεού, όπως αυτή προκύπτει από τον διάλογο που είχε ο ίδιος ο Θεός με τους ανθρώπους κατά την πορεία της ιστορίας.
Η εικόνα του Θεού που θα διαβάσουμε στο παρακάτω κείμενο του π. Rosario, αποτελεί τη χριστιανική αντίληψη του Θεού, που διαπιστώνουμε στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη και ιδιαίτερα από τα χείλη και τα έργα του ιδίου του Ιησού Χριστού.
Ο λόγος, λοιπόν, στον π. Rosario, στις σελίδες του βιβλίου του υπό τον προαναφερθέντα τίτλο της ανάρτησης:
Ο ιστορικός Λόγος του Θεού
Η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη περιέχουν και οι δυο τον ίδιο ζωντανό, ιστορικό Λόγο του Θεού. Όταν λέω ζωντανό, εννοώ πως μέσα στην Αγία Γραφή πραγματοποιείται ένας διάλογος: ο Θεός συνδιαλέγεται μαζί μας οικογενειακά: θα λέγαμε, ο Θεός προσαρμόζεται στο επίπεδο του ανθρώπινου λόγου για να μας μιλήσει, για να μας αποκαλύψει το μυστηριώδες πρόσωπό Του, για να μας προκαλέσει να του δώσουμε μια απάντηση αγάπης και φιλίας. Ο Θεός δεν είναι απών, παρουσιάζεται ο ίδιος στο Μωυσή, πάνω στο όρος Χορήβ, στο όρος Σινά: « Είδα τις θλίψεις του λαού Μου, στην Αίγυπτο, άκουσα τα παράπονά τους και κατέβηκα για να τους ελευθερώσω από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων.» Ο Θεός απευθύνεται προς το Μωυσή και τον καλεί με το όνομά του: «Μωυσή, Μωυσή». Ο Θεός δεν είναι ούτε είδωλο, δηλαδή ένα ζώο, ένα πράγμα, ένα αστέρι…, ούτε μια ακατανόητη σκιά ή κάτι το φανταστικό, ο Θεός απλά υπάρχει, είναι, δηλαδή ζει, ακούει, βλέπει (βλ. Εξ. 3,7 εξ).
Ο Θεός δεν παραμένει αδιάφορος μπροστά στις στενοχώριες των ανθρώπων, αλλά επεμβαίνει, δρα: « Οι φωνές των παιδιών του Ισραήλ έφτασαν μέχρις Εμέ, γνωρίζω καλά τις στενοχώριες τους…Κατέβηκα για να τους ελευθερώσω…» Ο Θεός χρησιμοποιεί το όνομά Του σα μια σφραγίδα, σα μια εγγύηση: «Εγώ είμαι ο ΙΑΧΒΕ. Αυτός δηλαδή, που ήμουν, που είμαι και θα είμαι, η Αρχή και το Τέλος, το Α και το Ω, ο Παντοκράτορας.» (Αποκ. 1,8)
Ο ίδιος ο Θεός μας λέει το όνομά Του, αυτό σημαίνει πως για μας τους ανθρώπους δεν είναι μια ανώνυμη δύναμη του κόσμου, ο Θεός μας βάζει την ταυτότητά Του στα χέρια μας και μας λέει: Ιδού, είμαι Εγώ ο ίδιος απέναντί σας, είμαι μαζί σας, πορεύομαι μαζί σας, είμαι κοντά σας.
Ο Θεός όμως δεν θέλει να παραμένουμε με σταυρωμένα χέρια και να αναμένουμε, κουβεντιάζοντας ή τρώγοντας ή αναμένοντας παθητικά. Ο Θεός, αφού αποκαλύφτηκε στο Μωυσή, τον στέλνει πίσω στους συμπατριώτες του: «Εμπρός πήγαινε στους Ισραηλίτες και πες τους: ο ΙΑΧΒΕ, ο Θεός των Πατέρων σας, ο Θεός του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ…» (Εξ. 3.5 εξ.). «Πήγαινε στο Φαραώ…πήγαινε…»
Ο Θεός μας πραγματοποιεί τα σωτήρια σχέδιά Του με τη συνεργασία του ανθρώπου. Ο Θεός καλεί τον άνθρωπο, τον προσκαλεί, του προτείνει καθήκοντα και ευθύνες, τον αφήνει να ορίσει το πεπρωμένο του με τα δικά του χέρια.
Γι΄αυτό ακριβώς είπαμε παραπάνω πως ο Λόγος του Θεού είναι ιστορικός. Η συνάντηση του ανθρώπου με το Θεό δε γίνεται πάνω από τα σύννεφα, σ΄ένα κόσμο μακρινό, ούτε φυσικά θα γίνει σ΄ένα αινιγματικό μέλλον…ο Θεός φανερώνεται μέσα στη δική μας ιστορία, βαδίζει μαζί μας «κι ο Λόγος σάρξ εγένετο…» (Ιω. 1,14). Ναι, ο Λόγος έγινε σάρκα, μια σάρκα ανθρώπινη, με τις αδυναμίες της, με τις στενοχώριες της, με τον πόνο της…
Ο Ιησούς μας αποκαλύπτει οριστικά το φιλάνθρωπο, το στοργικό και το φιλικό πρόσωπο του Επουράνιου Πατέρα Του. Μας φέρνει το Θεό κοντά μας και μας λέει «τρελά πράγματα» για την αγάπη Του: «26Κοιτάξτε τα πουλιά του ουρανού, ούτε σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε συνάζουν σε αποθήκες και ο Πατέρας σας ο ουράνιος τα τρέφει. Εσείς δεν αξίζετε περισσότερο απ'αυτά; …28Και για τα ρούχα σας, γιατί μεριμνάτε; Μάθετε από τα κρίνα του αγρού πώς αυξάνουν...» (Μτ. 6,26-34).
Π. ROSARIO SCOGNAMIGLIO
Για την επιμέλεια της ανάρτησης
Πέτρος Ανδριώτης
Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010
Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας και οι απόστολοι Παύλος και Πέτρος μιλούν για τον πόνο, τα βάσανα και τις δοκιμασίες των ανθρώπων
Ο Δομινικανός ιερομόναχος και καθηγητής Θεολογίας π. Rosario Scognamiglio, στο μικρό αλλά συναρπαστικό βιβλίο του «ο Θεός και ο ανθρώπινος πόνος» (εκδόσεις Γραφείου Καλού Τύπου), παρουσιάζει το θέμα του πόνου, των βασάνων και των δοκιμασιών των ανθρώπων, όπως το είδαν και το βίωσαν, ο μη χριστιανός φιλόσοφος Λούκιος Σενέκα και οι απόστολοι Παύλος και Πέτρος.
Ολόκληρη η παρουσίαση του ως άνω βιβλίου είναι βαθυστόχαστη, παραστατική και ευκολονόητη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι σελίδες 89-102 που αναπτύσσουν το παραπάνω θέμα. Γι΄αυτό και έκρινα σκόπιμο να αναρτήσω στο Διαδίκτυο καταρχάς τις σελίδες αυτές, με τη βεβαιότητα ότι θα διαφωτίσουν και θα ωφελήσουν παρά πολύ όσους τις διαβάσουν και επιθυμούν να κατανοήσουν τη σημασία του πόνου στην βαθύτερη και γνησιότερη χριστιανική ερμηνεία του.
Ο λόγος λοιπόν στον π. Rosario στη σημερινή μακροσκελή αλλά ενδιαφέρουσα ανάρτηση:
----------------------------
Ορισμένοι φιλόσοφοι, μη χριστιανοί, μιλούν στα συγγράμματά τους πολύ θετικά για το θέμα του πόνου. Θα αναφερθώ στα χρόνια που διαμορφώθηκε η Καινή Διαθήκη και περιορίζομαι σαν παράδειγμα στον Ρωμαίο φιλόσοφο Λούκιο Α. Σενέκα, ο οποίος, Ισπανός την καταγωγή, έζησε περίπου στα χρόνια που έζησε και ο Ιησούς, δηλαδή το 4 π.Χ.- 65 μ. Χ.
Από τα έργα του αναφέρω μονάχα δυο στοχασμούς του:
Α) Ο πόνος αποτελεί μια δοκιμασία που ενεργεί θετικά πάνω στον άνθρωπο καθώς και πάνω στο χαρακτήρα του, διότι τον ωριμάζει, τον κάνει πιο δυνατό, πιο ανθρώπινο, πιο γενναιόδωρο και πιο γενναίο. Σαν το μονομάχο, που για να γίνει τέλειος αθλητής, χρειάζεται ν΄αντιμετωπίσει πολλές σκληρές μάχες.
Β) Ο Θεός μεταχειρίζεται τον πόνο, όπως ο γιατρός την εγχείρηση: «Εκείνο που στην αρχή μας κάνει και υποφέρουμε, στο τέλος, το ίδιο θα αποκαταστήσει και την υγεία μας» (Πρβ. De Providentia, 1,6 εξ. 5,9 εξ).
Ο Σενέκας είχε σπουδάσει φιλοσοφία στη Ρώμη, όπου είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα των Στωικών και Πυθαγορείων Ελλήνων διδασκάλων. Κοινά στοιχεία αυτών των φιλοσοφικών σπουδών ήταν: Η μεγάλη πεποίθηση πως τα πάντα εξαρτώνται από ένα λογικό Νου, ο οποίος κανονίζει το κάθε τι, επομένως και το κακό και οι καταστροφές έχουν μια δικαιολογία, όπως για το Χρύσιππο, του κόσμου οι πληγές είναι αποτελέσματα μιας λογικής δραστηριότητας, σαν το πριονίδι που αφήνει πίσω της η δουλειά του μαραγκού.
Δεύτερο και επόμενο: Τίποτε δεν πρέπει να ταράξει την ψυχή του ανθρώπου, δηλαδή αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε το άλγος, μπορούμε όμως να μην αισθανθούμε τη λύπη.
Τα βασικά συνθήματα των Στωικών ήταν: Αταραξία,-Απονία (Αναλγησία).
Η αρετή του αληθινού ανθρώπου είναι να διατηρεί τη γαλήνη και την ισορροπία του, όπως ένας ψύχραιμος στρατιώτης φέρεται στον πόλεμο.
“Seneca saepe noster…”, έλεγαν οι πρώτοι χριστιανοί (Τερτυλλιανός, “De anima”, 20). Ο Σενέκας πλησιάζει τόσο πολύ το πνεύμα του χριστιανισμού, ώστε συχνά φαίνεται σαν να είναι δικός μας. Πράγματι, τα σημεία επαφής είναι εντυπωσιακά και μερικοί επιστήμονες (A. Fleury, C. Albertin, P. Benoit… ) προσπάθησαν να τα μελετήσουν.
Όσον αφορά το θέμα του πόνου, αρκεί τώρα να κάνουμε ένα βήμα μπροστά, δηλαδή να τον μελετήσουμε μέσα από τα κείμενα της Αγίας Γραφής και ειδικά μέσα από τις επιστολές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, που χρονολογούνται περίπου την ίδια εποχή με τα κείμενα του Ισπανού φιλοσόφου Σενέκα.
Το καύχημα του αποστόλου Παύλου
Ο Παύλος, ως Απόστολος του Χριστού, αντιμετώπισε στη ζωή του πολλές στενοχώριες και πολλές δοκιμασίες.
«24Πέντε φορές δέχθηκα από τους Ιουδαίους τη μαστίγωση των τριάντα εννιά κτυπημάτων, 25 τρεις φορές με ράβδισαν, μια φορά με λιθοβόλησαν, τρεις φορές ναυάγησα, πέρασα ένα μερόνυχτο ναυαγός στη θάλασσα. 26Αναρίθμητα ταξίδια, κίνδυνοι από ποτάμια, κίνδυνοι από ληστές, κίνδυνοι από τους ομογενείς, κίνδυνοι απ'τους εθνικούς, κίνδυνοι στην πόλη, κίνδυνοι στις ερημιές, κίνδυνοι στις θάλασσες, κίνδυνοι από ψευδαδέλφους, 27με κόπο και μόχθο, συχνά ξαγρυπνώντας, πεινώντας και διψώντας, στερούμενος πολλές φορές το φαγητό, στο κρύο και γυμνός». (Β! Κορ. 11,24-27).
Αφού τελειώσει μ΄αυτή την πανοραμική περιγραφή των δικών του δοκιμασιών, ο Παύλος προσθέτει τα εξής:
«Ευχαρίστως, λοιπόν, να καυχηθώ περισσότερο για τις αδυναμίες μου, ώστε να έρθει να κατοικήσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού. 10Για τούτο, χαίρομαι για τις αδυναμίες μου, για τις ύβρεις, για τις ανάγκες, για τους διωγμούς και τις στενοχώριες που υποφέρω για το Χριστό. Πράγματι, τότε που είμαι αδύναμος, τότε είμαι δυνατός»(Β! Κορ. 12, 9-10).
Ας εξετάσουμε, όμως, από πιο κοντά τα λόγια του Αποστόλου.
Α) Η χρήση του ρήματος «καυχώμαι» από τον Απόστολο Παύλο.
Το ρήμα «καυχώμαι» είναι σχετικά σπάνιο μέσα στα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Συνολικά το συναντάμε 37 φορές, αναφέρεται όμως 35 μέσα στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Μας εντυπωσιάζει το εξής: το ρήμα αυτό επανέρχεται πολλές φορές σε σχέση με τις στενοχώριες του Αποστόλου, με την ασθένειά του, με την αδυναμία του. «30Αν πρέπει να καυχηθώ, θα καυχηθώ για όσα σχετίζονται με την αδυναμία μου» (Β! Κορ. 11,30).
Καυχώμαι σημαίνει είμαι περήφανος, νιώθω προνομιακά, νιώθω χαρά. Ο Χριστιανός βλέπει στον πόνο και στους διωγμούς και στις ταλαιπωρίες ένα λόγο για χαρά, για καύχηση. Γιατί όμως; Μήπως είναι μαζοχιστής;
Β) Καυχώμαι για να κατασκηνώσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού.
Η εικόνα της σκηνής είναι όμορφη και βιβλική. Μας θυμίζει την πορεία του Θεού, μέσα στη σκηνή, μαζί με το νομαδικό Του λαό (Πρβ. Εξοδ. 26).
Ο Χριστός ανήκει στους νομάδες, η σκηνή του ονομάζεται «δύναμη». Όταν συναντήσει έναν άνθρωπο που υποφέρει διωγμούς και στενοχώριες, για χάρη του Χριστού, τότε μέσα σ΄αυτό τον άνθρωπο εγκαθιστά τη δύναμή Του!
Γ) Μόνο έτσι γίνεται κατανοητή η βαθιά σημασία του λογοπαίγνιου: «Όταν γαρ ασθενώ, τότε δυνατός ειμί.» (Β! Κορ. 12,10)
Μια τέτοια πρόταση σίγουρα θα είχε αντιμετωπιστεί με πολλή ειρωνεία από το ελληνορωμαϊκό περιβάλλον του Αποστόλου, όπου η δύναμη ταυτιζόταν με τα όπλα, με τις λεγεώνες του Αυτοκράτορα, με τα πλούτη και με τη θέλησή του.
Ακόμα και σήμερα, αν χρησιμοποιήσουμε αυτή τη φράση, κινδυνεύουμε να μας περάσουν για τρελούς.
Ο ίδιος ο Παύλος είχε συνειδητοποιήσει το πόσο ξάφνιαζε το ακροατήριό του η πρόταση αυτή, που ήταν πέρα από κάθε ανθρώπινη λογική. Γι΄αυτό, σα να ήθελε να προλάβει την ειρωνεία των ανθρώπων, πρόσθετε: «Γέγονα άφρων καυχώμενος.» (Β! Κορ. 12,11)
Δ) Ο Απόστολος ευλογεί το Θεό
Ο Παύλος ευλογεί το Θεό για όλες αυτές τις δοκιμασίες, διότι ξέρει πως ο Θεός δεν συμπεριφέρεται σαν ένας σαδιστικός τύραννος, αλλά σκορπά γύρω του χαρές και μια βαθιά παρηγοριά.
«3Ευλογητός ο Θεός και Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο πατέρας της ευσπλαχνίας και Θεός κάθε παρηγοριάς, 4αυτός που μας παρηγορεί σε κάθε θλίψη μας για να μπορούμε να παρηγορούμε όσους βρίσκονται σε κάθε είδους θλίψη, με εκείνη την παρηγοριά με την οποία παρηγορηθήκαμε και εμείς από το Θεό.» (Β! Κορ. 1,3-4)
Η λέξη-κλειδί που κυριαρχεί σ΄όλη αυτή τη θαυμάσια ευλογία, είναι η παρηγοριά.
Στο πρωτότυπο κείμενο έχουμε τη λέξη παράκλησις από το ρήμα παρακαλώ, που βρίσκεται και στους μακαρισμούς του Ιησού: «Μακάριοι οι πενθούντες, ότι παρακληθήσονται.»
Σήμερα το ρήμα παρακαλώ εκφράζει μόνο μια ευγενική ευχή, ή μια απάντηση. Στη γλώσσα της Βίβλου, προπαντός όταν αναφέρεται στο Θεό, σημαίνει την ενέργεια του Θεού που επεμβαίνει κάθετα σε μια άθλια κατάσταση, για να δημιουργήσει την ειρήνη, τη χαρά, την ελπίδα. Αυτή η ενέργεια ζωντανεύει τον άνθρωπο, του δίνει δύναμη, θάρρος, και δυνατότητες εντελώς καινούργιες. Με άλλα λόγια, η παρηγοριά του Θεού δεν είναι απλά λόγια αλλά δύναμη.
Πρέπει να υπογραμμίσουμε πως ο σκοπός αυτής της παρηγοριάς, όπως παρουσιάζεται από τον Απόστολο Παύλο, δεν περιορίζεται στο να είναι ο χριστιανός ευτυχισμένος, αλλά η παρηγοριά μεταδίνεται από τον ένα στον άλλο. Το φως του Θεού γίνεται και φως για τους άλλους: «Για να μπορούμε κι εμείς να παρηγορούμε τους άλλους σε οποιαδήποτε θλίψη τους.»
Η αλληλεγγύη και η συμπαράσταση στον πόνο των άλλων γίνεται αποτελεσματική μόνο εν εμείς έχουμε περάσει από τις ίδιες δοκιμασίες κι έχουμε αποκτήσει μια προσωπική εμπειρία της βοήθειας και της συμπαράστασης του Θεού μας.
Πράγματι, μόνο τότε θα μπορέσουμε να γίνουμε μάρτυρες, με όλο το κύρος της δικής μας ζωής.
Ο Απόστολος Παύλος πάει ακόμη βαθύτερα, για να δώσει μια εντελώς χριστολογική βάση σε όσα μας είπε: «…Ότι καθώς περισσεύει τα παθήματα του Χριστού εις ημάς, ούτως δια Χριστού περισσεύει και η παράκλησις ημών.» (Β! Κορ. 1,5)
Αυτό αποτελεί μια καινοτομία του χριστιανισμού! Έχουμε εδώ ένα σαφέστατο παραλληλισμό (καθώς…ούτως): Από τη μια τα παθήματα του Χριστού, από την άλλη η παρηγοριά, με κοινό παρανομαστή το ρήμα «περισσεύω».
Όταν ο Απόστολος αντιμετώπιζε θλίψεις, κινδύνους, δοκιμασίες, τότε αντιλήφθηκε πως δεν είχε να κάνει απλά και μόνο με τις δικές του προσωπικές υποθέσεις, αλλά «…περισσεύει τα παθήματα του Χριστού εις ημάς…»
Ανάμεσα στα Πάθη και στο θάνατο του Χριστού και το δικό μας προσωπικό πόνο υπάρχει μια βαθιά συνέχεια, μίμηση και συνεργασία. Ο αγώνας συνεχίζεται. Ο μαθητής αναλαμβάνει το Σταυρό και συνεχίζει το σωτήριο έργο του Διδασκάλου, έτσι ώστε τα παθήματά Του να ξεπερνούν τα όρια του ιστορικού χρόνου που πέθανε ο Χριστός και να συνεχίζονται στη κάθε εποχή της ιστορίας του ανθρώπου.
Ο Ιταλός συγγραφέας Mario Pomilio, έχοντας αυτά στο νου του, έγραψε το περίφημο βιβλίο του: “Il quinto Evangelio” (1975), δηλαδή «Το Πέμπτο Ευαγγέλιο»
Εκδότες, ερευνητές, ερμηνευτές, επιστήμονες πληροφορούνται μια μέρα πως, εκτός από τα τέσσερα γνωστά Ευαγγέλια, υπάρχει κι ένα πέμπτο αυθεντικό Ευαγγέλιο, που κυκλοφορεί ανεπίσημα από αιώνες. Γίνονται, λοιπόν, αδιάκοπες προσπάθειες και έρευνες για να βρεθεί το χειρόγραφο και να εκδοθεί. Μάταιος κόπος, δε βρέθηκε τίποτα. Τέλος μαθαίνουν πως το πέμπτο Ευαγγέλιο δεν τυπώθηκε ποτέ, ούτε θα τυπωθεί, διότι είναι το Ευαγγέλιο εκείνο, που οι Χριστιανοί, σε κάθε εποχή, «γράφουν» ζωντανά και αυθεντικά με την ίδια την ύπαρξή τους. Σ΄αυτό, λοιπόν, το πέμπτο Ευαγγέλιο, το δικό μας, «καθώς περισσεύει τα παθήματα του Χριστού, ούτως περισσεύει και η παράκλησις, η σωτηρία, η χαρά…»
Έτσι εξηγείται ο μακαρισμός του Χριστού: «Μακάριοι οι κλαίοντες νυν, ότι γελάσετε (Λκ. 6,21).
Ο Ιησούς δεν υπόσχεται μια μελλοντική αποζημίωση, που θα πληρώσει όσες θυσίες κάνω τώρα. Οι μακαρισμοί συνήθως χρησιμοποιούν τον μέλλοντα για να δείξουν την πραγματικότητα, όπως τη βλέπει ο Θεός. Πράγματι, για το Θεό το παρόν και το μέλλον συμπίπτουν.
«Χάρις παρά Θεώ» (Α! Πετρ. 2,20)
Από την παρηγοριά στη χάρη το βήμα δεν είναι μεγάλο. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Νέρωνα (54-68 μ. Χ.), την τελευταία δεκαετία του Σενέκα, έγιναν οι μεγάλοι διωγμοί εναντίον των Χριστιανών. Και τι δεν υπομείνανε οι πρώτοι αυτοί Χριστιανοί: βάσανα, μαρτύρια, αδικίες, κατατρεγμούς, εξορίες κ.λ.π.
Ο Απόστολος Πέτρος γράφει την πρώτη του επιστολή, με σκοπό να τους ενθαρρύνει. Γράφει, λοιπόν, για τους χριστιανούς της Διασποράς, που βρίσκονται διασκορπισμένοι στον Πόντο, τη Γαλατία, την Καππαδοκία, την Ασία, και τη Βιθυνία (1,1). Τους προτρέπει, λοιπόν, ως εξής: «6Για το λόγο αυτό είσθε γεμάτοι αγαλλίαση, έστω και αν τώρα χρειασθεί να λυπηθείτε λίγο από ποικίλους πειρασμούς. 7Έτσι η γνησιότητα της πίστεώς σας, που είναι πολυτιμότερη από το χρυσάφι, που αν και χάνεται δοκιμάζεται όμως με τη φωτιά, να βρεθεί άξια για έπαινο και δόξα και τιμή κατά τη φανέρωση του Ιησού Χριστού…» (Α! Πετρ. 1,6-7)
Αν το χρυσάφι, που είναι μέταλλο, δοκιμάζεται με τη φωτιά για να λάμψει περισσότερο, πόσο μάλλον οι χριστιανοί πρέπει να δοκιμαστούν για να λάμψει η πίστη τους, που είναι πολυτιμότερη από το χρυσάφι.
Πολλοί, όμως, θα διερωτηθούν: Γιατί αδίκως; Αφού είμαστε αθώοι, αφού δεν προσβάλαμε ή δε ζημιώσαμε κανένα;
Ο Απόστολος Πέτρος απαντά λέγοντας: «…Ποια αξία έχει το να δέχεστε με υπομονή ραπίσματα για κακό που έχετε κάνει; Αν όμως κάνετε το καλό και υποφέρετε, η υπομονή σας είναι χάρη ενώπιον του Θεού» (Α! Πετρ. 2,20).
«Τούτο χάρις παρά Θεώ», προηγουμένως είχε χρησιμοποιήσει την ίδια έκφραση, λέγοντας: «Τούτο γαρ χάρις, ει δια συνείδησιν Θεού υποφέρει τις λύπας, πάσχων αδίκως» (Α! Πετρ. 2,19).
Επανειλημμένως, λοιπόν, ο πόνος του αθώου χαρακτηρίζεται ως «χάρις παρά Θεώ». Δεν είναι ούτε τυφλή μοίρα, ούτε τιμωρία, ούτε επιτακτική ανάγκη της ζωής, αλλά απλά είναι μια χάρη, είναι ένα απόρρητο δώρο του Θεού, που ενώνει στενά τον άνθρωπο με το παράδειγμα του Χριστού.
«…Προς το σκοπό αυτό έχετε καλεστεί, καθόσον και ο Χριστός έπαθε προς χάρη σας και σας άφησε παράδειγμα, για να ακολουθήσετε τα ίχνη του…» (Α! Πετρ. 2,21 εξ.).
Το βασικό κάλεσμα του κάθε μαθητή είναι ν΄ακολουθήσει τα ίχνη του Χριστού, που «βάσταξε τις αμαρτίες μας, στο σώμα του, πάνω στο ξύλο…» (Α! Πετρ. 2,24).
π. ROSARIO SCOGNAMIGLIO
Και για την επιμέλεια της ανάρτησης:
Πέτρος Ανδριώτης
Ολόκληρη η παρουσίαση του ως άνω βιβλίου είναι βαθυστόχαστη, παραστατική και ευκολονόητη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι σελίδες 89-102 που αναπτύσσουν το παραπάνω θέμα. Γι΄αυτό και έκρινα σκόπιμο να αναρτήσω στο Διαδίκτυο καταρχάς τις σελίδες αυτές, με τη βεβαιότητα ότι θα διαφωτίσουν και θα ωφελήσουν παρά πολύ όσους τις διαβάσουν και επιθυμούν να κατανοήσουν τη σημασία του πόνου στην βαθύτερη και γνησιότερη χριστιανική ερμηνεία του.
Ο λόγος λοιπόν στον π. Rosario στη σημερινή μακροσκελή αλλά ενδιαφέρουσα ανάρτηση:
----------------------------
Ορισμένοι φιλόσοφοι, μη χριστιανοί, μιλούν στα συγγράμματά τους πολύ θετικά για το θέμα του πόνου. Θα αναφερθώ στα χρόνια που διαμορφώθηκε η Καινή Διαθήκη και περιορίζομαι σαν παράδειγμα στον Ρωμαίο φιλόσοφο Λούκιο Α. Σενέκα, ο οποίος, Ισπανός την καταγωγή, έζησε περίπου στα χρόνια που έζησε και ο Ιησούς, δηλαδή το 4 π.Χ.- 65 μ. Χ.
Από τα έργα του αναφέρω μονάχα δυο στοχασμούς του:
Α) Ο πόνος αποτελεί μια δοκιμασία που ενεργεί θετικά πάνω στον άνθρωπο καθώς και πάνω στο χαρακτήρα του, διότι τον ωριμάζει, τον κάνει πιο δυνατό, πιο ανθρώπινο, πιο γενναιόδωρο και πιο γενναίο. Σαν το μονομάχο, που για να γίνει τέλειος αθλητής, χρειάζεται ν΄αντιμετωπίσει πολλές σκληρές μάχες.
Β) Ο Θεός μεταχειρίζεται τον πόνο, όπως ο γιατρός την εγχείρηση: «Εκείνο που στην αρχή μας κάνει και υποφέρουμε, στο τέλος, το ίδιο θα αποκαταστήσει και την υγεία μας» (Πρβ. De Providentia, 1,6 εξ. 5,9 εξ).
Ο Σενέκας είχε σπουδάσει φιλοσοφία στη Ρώμη, όπου είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα των Στωικών και Πυθαγορείων Ελλήνων διδασκάλων. Κοινά στοιχεία αυτών των φιλοσοφικών σπουδών ήταν: Η μεγάλη πεποίθηση πως τα πάντα εξαρτώνται από ένα λογικό Νου, ο οποίος κανονίζει το κάθε τι, επομένως και το κακό και οι καταστροφές έχουν μια δικαιολογία, όπως για το Χρύσιππο, του κόσμου οι πληγές είναι αποτελέσματα μιας λογικής δραστηριότητας, σαν το πριονίδι που αφήνει πίσω της η δουλειά του μαραγκού.
Δεύτερο και επόμενο: Τίποτε δεν πρέπει να ταράξει την ψυχή του ανθρώπου, δηλαδή αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε το άλγος, μπορούμε όμως να μην αισθανθούμε τη λύπη.
Τα βασικά συνθήματα των Στωικών ήταν: Αταραξία,-Απονία (Αναλγησία).
Η αρετή του αληθινού ανθρώπου είναι να διατηρεί τη γαλήνη και την ισορροπία του, όπως ένας ψύχραιμος στρατιώτης φέρεται στον πόλεμο.
“Seneca saepe noster…”, έλεγαν οι πρώτοι χριστιανοί (Τερτυλλιανός, “De anima”, 20). Ο Σενέκας πλησιάζει τόσο πολύ το πνεύμα του χριστιανισμού, ώστε συχνά φαίνεται σαν να είναι δικός μας. Πράγματι, τα σημεία επαφής είναι εντυπωσιακά και μερικοί επιστήμονες (A. Fleury, C. Albertin, P. Benoit… ) προσπάθησαν να τα μελετήσουν.
Όσον αφορά το θέμα του πόνου, αρκεί τώρα να κάνουμε ένα βήμα μπροστά, δηλαδή να τον μελετήσουμε μέσα από τα κείμενα της Αγίας Γραφής και ειδικά μέσα από τις επιστολές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, που χρονολογούνται περίπου την ίδια εποχή με τα κείμενα του Ισπανού φιλοσόφου Σενέκα.
Το καύχημα του αποστόλου Παύλου
Ο Παύλος, ως Απόστολος του Χριστού, αντιμετώπισε στη ζωή του πολλές στενοχώριες και πολλές δοκιμασίες.
«24Πέντε φορές δέχθηκα από τους Ιουδαίους τη μαστίγωση των τριάντα εννιά κτυπημάτων, 25 τρεις φορές με ράβδισαν, μια φορά με λιθοβόλησαν, τρεις φορές ναυάγησα, πέρασα ένα μερόνυχτο ναυαγός στη θάλασσα. 26Αναρίθμητα ταξίδια, κίνδυνοι από ποτάμια, κίνδυνοι από ληστές, κίνδυνοι από τους ομογενείς, κίνδυνοι απ'τους εθνικούς, κίνδυνοι στην πόλη, κίνδυνοι στις ερημιές, κίνδυνοι στις θάλασσες, κίνδυνοι από ψευδαδέλφους, 27με κόπο και μόχθο, συχνά ξαγρυπνώντας, πεινώντας και διψώντας, στερούμενος πολλές φορές το φαγητό, στο κρύο και γυμνός». (Β! Κορ. 11,24-27).
Αφού τελειώσει μ΄αυτή την πανοραμική περιγραφή των δικών του δοκιμασιών, ο Παύλος προσθέτει τα εξής:
«Ευχαρίστως, λοιπόν, να καυχηθώ περισσότερο για τις αδυναμίες μου, ώστε να έρθει να κατοικήσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού. 10Για τούτο, χαίρομαι για τις αδυναμίες μου, για τις ύβρεις, για τις ανάγκες, για τους διωγμούς και τις στενοχώριες που υποφέρω για το Χριστό. Πράγματι, τότε που είμαι αδύναμος, τότε είμαι δυνατός»(Β! Κορ. 12, 9-10).
Ας εξετάσουμε, όμως, από πιο κοντά τα λόγια του Αποστόλου.
Α) Η χρήση του ρήματος «καυχώμαι» από τον Απόστολο Παύλο.
Το ρήμα «καυχώμαι» είναι σχετικά σπάνιο μέσα στα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Συνολικά το συναντάμε 37 φορές, αναφέρεται όμως 35 μέσα στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Μας εντυπωσιάζει το εξής: το ρήμα αυτό επανέρχεται πολλές φορές σε σχέση με τις στενοχώριες του Αποστόλου, με την ασθένειά του, με την αδυναμία του. «30Αν πρέπει να καυχηθώ, θα καυχηθώ για όσα σχετίζονται με την αδυναμία μου» (Β! Κορ. 11,30).
Καυχώμαι σημαίνει είμαι περήφανος, νιώθω προνομιακά, νιώθω χαρά. Ο Χριστιανός βλέπει στον πόνο και στους διωγμούς και στις ταλαιπωρίες ένα λόγο για χαρά, για καύχηση. Γιατί όμως; Μήπως είναι μαζοχιστής;
Β) Καυχώμαι για να κατασκηνώσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού.
Η εικόνα της σκηνής είναι όμορφη και βιβλική. Μας θυμίζει την πορεία του Θεού, μέσα στη σκηνή, μαζί με το νομαδικό Του λαό (Πρβ. Εξοδ. 26).
Ο Χριστός ανήκει στους νομάδες, η σκηνή του ονομάζεται «δύναμη». Όταν συναντήσει έναν άνθρωπο που υποφέρει διωγμούς και στενοχώριες, για χάρη του Χριστού, τότε μέσα σ΄αυτό τον άνθρωπο εγκαθιστά τη δύναμή Του!
Γ) Μόνο έτσι γίνεται κατανοητή η βαθιά σημασία του λογοπαίγνιου: «Όταν γαρ ασθενώ, τότε δυνατός ειμί.» (Β! Κορ. 12,10)
Μια τέτοια πρόταση σίγουρα θα είχε αντιμετωπιστεί με πολλή ειρωνεία από το ελληνορωμαϊκό περιβάλλον του Αποστόλου, όπου η δύναμη ταυτιζόταν με τα όπλα, με τις λεγεώνες του Αυτοκράτορα, με τα πλούτη και με τη θέλησή του.
Ακόμα και σήμερα, αν χρησιμοποιήσουμε αυτή τη φράση, κινδυνεύουμε να μας περάσουν για τρελούς.
Ο ίδιος ο Παύλος είχε συνειδητοποιήσει το πόσο ξάφνιαζε το ακροατήριό του η πρόταση αυτή, που ήταν πέρα από κάθε ανθρώπινη λογική. Γι΄αυτό, σα να ήθελε να προλάβει την ειρωνεία των ανθρώπων, πρόσθετε: «Γέγονα άφρων καυχώμενος.» (Β! Κορ. 12,11)
Δ) Ο Απόστολος ευλογεί το Θεό
Ο Παύλος ευλογεί το Θεό για όλες αυτές τις δοκιμασίες, διότι ξέρει πως ο Θεός δεν συμπεριφέρεται σαν ένας σαδιστικός τύραννος, αλλά σκορπά γύρω του χαρές και μια βαθιά παρηγοριά.
«3Ευλογητός ο Θεός και Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο πατέρας της ευσπλαχνίας και Θεός κάθε παρηγοριάς, 4αυτός που μας παρηγορεί σε κάθε θλίψη μας για να μπορούμε να παρηγορούμε όσους βρίσκονται σε κάθε είδους θλίψη, με εκείνη την παρηγοριά με την οποία παρηγορηθήκαμε και εμείς από το Θεό.» (Β! Κορ. 1,3-4)
Η λέξη-κλειδί που κυριαρχεί σ΄όλη αυτή τη θαυμάσια ευλογία, είναι η παρηγοριά.
Στο πρωτότυπο κείμενο έχουμε τη λέξη παράκλησις από το ρήμα παρακαλώ, που βρίσκεται και στους μακαρισμούς του Ιησού: «Μακάριοι οι πενθούντες, ότι παρακληθήσονται.»
Σήμερα το ρήμα παρακαλώ εκφράζει μόνο μια ευγενική ευχή, ή μια απάντηση. Στη γλώσσα της Βίβλου, προπαντός όταν αναφέρεται στο Θεό, σημαίνει την ενέργεια του Θεού που επεμβαίνει κάθετα σε μια άθλια κατάσταση, για να δημιουργήσει την ειρήνη, τη χαρά, την ελπίδα. Αυτή η ενέργεια ζωντανεύει τον άνθρωπο, του δίνει δύναμη, θάρρος, και δυνατότητες εντελώς καινούργιες. Με άλλα λόγια, η παρηγοριά του Θεού δεν είναι απλά λόγια αλλά δύναμη.
Πρέπει να υπογραμμίσουμε πως ο σκοπός αυτής της παρηγοριάς, όπως παρουσιάζεται από τον Απόστολο Παύλο, δεν περιορίζεται στο να είναι ο χριστιανός ευτυχισμένος, αλλά η παρηγοριά μεταδίνεται από τον ένα στον άλλο. Το φως του Θεού γίνεται και φως για τους άλλους: «Για να μπορούμε κι εμείς να παρηγορούμε τους άλλους σε οποιαδήποτε θλίψη τους.»
Η αλληλεγγύη και η συμπαράσταση στον πόνο των άλλων γίνεται αποτελεσματική μόνο εν εμείς έχουμε περάσει από τις ίδιες δοκιμασίες κι έχουμε αποκτήσει μια προσωπική εμπειρία της βοήθειας και της συμπαράστασης του Θεού μας.
Πράγματι, μόνο τότε θα μπορέσουμε να γίνουμε μάρτυρες, με όλο το κύρος της δικής μας ζωής.
Ο Απόστολος Παύλος πάει ακόμη βαθύτερα, για να δώσει μια εντελώς χριστολογική βάση σε όσα μας είπε: «…Ότι καθώς περισσεύει τα παθήματα του Χριστού εις ημάς, ούτως δια Χριστού περισσεύει και η παράκλησις ημών.» (Β! Κορ. 1,5)
Αυτό αποτελεί μια καινοτομία του χριστιανισμού! Έχουμε εδώ ένα σαφέστατο παραλληλισμό (καθώς…ούτως): Από τη μια τα παθήματα του Χριστού, από την άλλη η παρηγοριά, με κοινό παρανομαστή το ρήμα «περισσεύω».
Όταν ο Απόστολος αντιμετώπιζε θλίψεις, κινδύνους, δοκιμασίες, τότε αντιλήφθηκε πως δεν είχε να κάνει απλά και μόνο με τις δικές του προσωπικές υποθέσεις, αλλά «…περισσεύει τα παθήματα του Χριστού εις ημάς…»
Ανάμεσα στα Πάθη και στο θάνατο του Χριστού και το δικό μας προσωπικό πόνο υπάρχει μια βαθιά συνέχεια, μίμηση και συνεργασία. Ο αγώνας συνεχίζεται. Ο μαθητής αναλαμβάνει το Σταυρό και συνεχίζει το σωτήριο έργο του Διδασκάλου, έτσι ώστε τα παθήματά Του να ξεπερνούν τα όρια του ιστορικού χρόνου που πέθανε ο Χριστός και να συνεχίζονται στη κάθε εποχή της ιστορίας του ανθρώπου.
Ο Ιταλός συγγραφέας Mario Pomilio, έχοντας αυτά στο νου του, έγραψε το περίφημο βιβλίο του: “Il quinto Evangelio” (1975), δηλαδή «Το Πέμπτο Ευαγγέλιο»
Εκδότες, ερευνητές, ερμηνευτές, επιστήμονες πληροφορούνται μια μέρα πως, εκτός από τα τέσσερα γνωστά Ευαγγέλια, υπάρχει κι ένα πέμπτο αυθεντικό Ευαγγέλιο, που κυκλοφορεί ανεπίσημα από αιώνες. Γίνονται, λοιπόν, αδιάκοπες προσπάθειες και έρευνες για να βρεθεί το χειρόγραφο και να εκδοθεί. Μάταιος κόπος, δε βρέθηκε τίποτα. Τέλος μαθαίνουν πως το πέμπτο Ευαγγέλιο δεν τυπώθηκε ποτέ, ούτε θα τυπωθεί, διότι είναι το Ευαγγέλιο εκείνο, που οι Χριστιανοί, σε κάθε εποχή, «γράφουν» ζωντανά και αυθεντικά με την ίδια την ύπαρξή τους. Σ΄αυτό, λοιπόν, το πέμπτο Ευαγγέλιο, το δικό μας, «καθώς περισσεύει τα παθήματα του Χριστού, ούτως περισσεύει και η παράκλησις, η σωτηρία, η χαρά…»
Έτσι εξηγείται ο μακαρισμός του Χριστού: «Μακάριοι οι κλαίοντες νυν, ότι γελάσετε (Λκ. 6,21).
Ο Ιησούς δεν υπόσχεται μια μελλοντική αποζημίωση, που θα πληρώσει όσες θυσίες κάνω τώρα. Οι μακαρισμοί συνήθως χρησιμοποιούν τον μέλλοντα για να δείξουν την πραγματικότητα, όπως τη βλέπει ο Θεός. Πράγματι, για το Θεό το παρόν και το μέλλον συμπίπτουν.
«Χάρις παρά Θεώ» (Α! Πετρ. 2,20)
Από την παρηγοριά στη χάρη το βήμα δεν είναι μεγάλο. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Νέρωνα (54-68 μ. Χ.), την τελευταία δεκαετία του Σενέκα, έγιναν οι μεγάλοι διωγμοί εναντίον των Χριστιανών. Και τι δεν υπομείνανε οι πρώτοι αυτοί Χριστιανοί: βάσανα, μαρτύρια, αδικίες, κατατρεγμούς, εξορίες κ.λ.π.
Ο Απόστολος Πέτρος γράφει την πρώτη του επιστολή, με σκοπό να τους ενθαρρύνει. Γράφει, λοιπόν, για τους χριστιανούς της Διασποράς, που βρίσκονται διασκορπισμένοι στον Πόντο, τη Γαλατία, την Καππαδοκία, την Ασία, και τη Βιθυνία (1,1). Τους προτρέπει, λοιπόν, ως εξής: «6Για το λόγο αυτό είσθε γεμάτοι αγαλλίαση, έστω και αν τώρα χρειασθεί να λυπηθείτε λίγο από ποικίλους πειρασμούς. 7Έτσι η γνησιότητα της πίστεώς σας, που είναι πολυτιμότερη από το χρυσάφι, που αν και χάνεται δοκιμάζεται όμως με τη φωτιά, να βρεθεί άξια για έπαινο και δόξα και τιμή κατά τη φανέρωση του Ιησού Χριστού…» (Α! Πετρ. 1,6-7)
Αν το χρυσάφι, που είναι μέταλλο, δοκιμάζεται με τη φωτιά για να λάμψει περισσότερο, πόσο μάλλον οι χριστιανοί πρέπει να δοκιμαστούν για να λάμψει η πίστη τους, που είναι πολυτιμότερη από το χρυσάφι.
Πολλοί, όμως, θα διερωτηθούν: Γιατί αδίκως; Αφού είμαστε αθώοι, αφού δεν προσβάλαμε ή δε ζημιώσαμε κανένα;
Ο Απόστολος Πέτρος απαντά λέγοντας: «…Ποια αξία έχει το να δέχεστε με υπομονή ραπίσματα για κακό που έχετε κάνει; Αν όμως κάνετε το καλό και υποφέρετε, η υπομονή σας είναι χάρη ενώπιον του Θεού» (Α! Πετρ. 2,20).
«Τούτο χάρις παρά Θεώ», προηγουμένως είχε χρησιμοποιήσει την ίδια έκφραση, λέγοντας: «Τούτο γαρ χάρις, ει δια συνείδησιν Θεού υποφέρει τις λύπας, πάσχων αδίκως» (Α! Πετρ. 2,19).
Επανειλημμένως, λοιπόν, ο πόνος του αθώου χαρακτηρίζεται ως «χάρις παρά Θεώ». Δεν είναι ούτε τυφλή μοίρα, ούτε τιμωρία, ούτε επιτακτική ανάγκη της ζωής, αλλά απλά είναι μια χάρη, είναι ένα απόρρητο δώρο του Θεού, που ενώνει στενά τον άνθρωπο με το παράδειγμα του Χριστού.
«…Προς το σκοπό αυτό έχετε καλεστεί, καθόσον και ο Χριστός έπαθε προς χάρη σας και σας άφησε παράδειγμα, για να ακολουθήσετε τα ίχνη του…» (Α! Πετρ. 2,21 εξ.).
Το βασικό κάλεσμα του κάθε μαθητή είναι ν΄ακολουθήσει τα ίχνη του Χριστού, που «βάσταξε τις αμαρτίες μας, στο σώμα του, πάνω στο ξύλο…» (Α! Πετρ. 2,24).
π. ROSARIO SCOGNAMIGLIO
Και για την επιμέλεια της ανάρτησης:
Πέτρος Ανδριώτης
Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2010
Αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού
Η τελευταία αυτή παράκληση μιλάει για λύτρωση, για ελευθερία από το κακό. Η προτελευταία ζητάει από τον Θεό να μην επιτρέψει να δοκιμαστούμε με δεινά πέρα από τα όρια της αντοχής μας. Έχουν δηλαδή οι δυο παρακλήσεις μεγάλη συνάφεια μεταξύ τους. Στην ουσία και οι δύο καταλήγουν στην επιθυμία να προστατευτεί και να ελευθερωθεί ο άνθρωπος από τις απειλές του κακού.
Αλλά ποιο είναι το κακό από το οποίο θέλουμε να προστατευτούμε και να ελευθερωθούμε; Τα κακό, στις μέρες της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας, έχει συγκεκριμένη ιστορική μορφή. Είναι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με την Καισαρολατρία και την πολιτικοοικονομική της δύναμη. Αυτή αντιπροσωπεύει το θηρίο, τον Δράκοντα, της Αποκάλυψης που θέλει να κατασπαράξει, - και όντως κατασπάραζε -, τους χριστιανούς.
Επειδή όμως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν υφίσταται πια, αυθόρμητα τίθεται το ερώτημα: ποιο είναι το σημερινό θηρίο ή ο πονηρός και το κακό που απειλούν σήμερα τους χριστιανούς;
Είναι η παντοδυναμία της πολιτικοοικονομικής εξουσίας, οι δυνάμεις του εμπορίου με τα όπλα και τα ναρκωτικά, αλλά και τις αναγκαιότητες που επιβάλλουν στην ανθρωπότητα. Σημερινό θηρίο είναι επίσης οι διάφορες ιδεολογίες για οικονομική επιτυχία, για κοινωνική προβολή και δόξα, για προσωπική άνεση και απόλαυση, που κατακλύζουν τις κοινωνίες μας και απειλούν να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Με άλλα λόγια, οι ιδεολογίες αυτές μας λένε: ο Θεός είναι ένα επινόημα και ένα κατασκεύασμα που αφαιρεί χρόνο και απολαύσεις από τη ζωή μας.
Όλη η Κυριακή προσευχή και ιδιαίτερα η τελευταία παράκληση, λένε το εξής: βοήθησέ μας Θεέ, να μην χάσουμε την πίστη μας σε Σένα. Αν σε χάσουμε, χάνουμε και τον εαυτό μας, Γινόμαστε ένα τυχαίο προϊόν της εξέλιξης των ειδών. Ενώ αν είμαστε ενωμένοι μαζί σου, αν έχουμε εμπιστοσύνη Σένα, στα έργα και στα λόγια του Ιησού Χριστού, καμία δύναμη ή ιδεολογία δεν μπορεί να μας επηρεάσει αρνητικά, να μας αποσπάσει από Σένα και να μας βλάψει.
Προσευχόμαστε λοιπόν να μην χάσουμε το κατεξοχήν αγαθό ανάμεσα στα αγαθά, δηλαδή την αφοσίωσή μας στον Θεό. Αυτό σημαίνει «ρύσαι ημάς από του πονηρού».
Η εξασφάλιση της προστασίας και της λύτρωσης από το πονηρό έδινε πάντοτε δύναμη, σιγουριά και εμπιστοσύνη στους μάρτυρες χριστιανούς μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο απειλές.
Το συναίσθημα αυτό της ασφάλειας και της αληθινής ελευθερίας το εξέφρασε θαυμάσια ο άγιος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Αν ο Θεός είναι με το μέρος μας, ποιος είναι εναντίον μας; 32Αυτός βέβαια, που δεν λυπήθηκε τον ίδιο του τον Υιό, αλλά τον παράδωσε για όλους εμάς, πώς μαζί μ'αυτόν δεν θα μας χαρίσει τα πάντα; 33Ποιός θα κατηγορήσει τους εκλεκτούς του Θεού; Ο Θεός είναι που δικαιώνει. 34Ποιός θα τους κατακρίνει; Ο Χριστός Ιησούς είναι που πέθανε, μάλλον που αναστήθηκε και ο οποίος είναι στα δεξιά του Θεού και αυτός μεσιτεύει για μας. 35Ποιός θα μας χωρίσει από την αγάπη του Χριστού; Θλίψη ή στενοχώρια ή διωγμός ή πείνα ή γύμνια ή κίνδυνος ή μαχαίρι; 36Καθώς είναι γραμμένο:
Για σένα όλη τη μέρα θανατωνόμαστε,
θεωρηθήκαμε σαν πρόβατα προορισμένα για σφαγή.
37Αλλά σε όλα αυτά εμείς νικούμε με το παραπάνω, μέσω εκείνου που μας αγάπησε. 38Επειδή, είμαι πεπεισμένος πως ούτε θάνατος, ούτε ζωή, ούτε άγγελοι, ούτε αρχές, ούτε παρόντα, ούτε μελλοντικά, ούτε δυνάμεις, 39ούτε ύψος, ούτε βάθος, ούτε κανένα άλλο πλάσμα θα μπορέσει να μας χωρίσει από την αγάπη του Θεού, που φανερώθηκε με το Χριστό Ιησού τον Κύριό μας» (Ρωμ. 8, 31-39).
Εμείς με ποιον είμαστε; Με τον Θεό της χριστιανικής παράδοσης και της ιστορικής Αποκάλυψης, είτε με τους θεούς του Διαφωτισμού, της επίγειας ευτυχίας του ανθρώπου που δήθεν εξασφαλίζει αποκλειστικά η λογική και η επιστήμη; Ο ίδιος ο Θεός, ιστορικά μας υπέδειξε τη σωστή απόφαση και επιλογή, ωστόσο ο Ίδιος σεβάστηκε πάντοτε την ανθρώπινη ελευθερία.
Πέτρος Ανδριώτης
Αλλά ποιο είναι το κακό από το οποίο θέλουμε να προστατευτούμε και να ελευθερωθούμε; Τα κακό, στις μέρες της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας, έχει συγκεκριμένη ιστορική μορφή. Είναι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με την Καισαρολατρία και την πολιτικοοικονομική της δύναμη. Αυτή αντιπροσωπεύει το θηρίο, τον Δράκοντα, της Αποκάλυψης που θέλει να κατασπαράξει, - και όντως κατασπάραζε -, τους χριστιανούς.
Επειδή όμως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν υφίσταται πια, αυθόρμητα τίθεται το ερώτημα: ποιο είναι το σημερινό θηρίο ή ο πονηρός και το κακό που απειλούν σήμερα τους χριστιανούς;
Είναι η παντοδυναμία της πολιτικοοικονομικής εξουσίας, οι δυνάμεις του εμπορίου με τα όπλα και τα ναρκωτικά, αλλά και τις αναγκαιότητες που επιβάλλουν στην ανθρωπότητα. Σημερινό θηρίο είναι επίσης οι διάφορες ιδεολογίες για οικονομική επιτυχία, για κοινωνική προβολή και δόξα, για προσωπική άνεση και απόλαυση, που κατακλύζουν τις κοινωνίες μας και απειλούν να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Με άλλα λόγια, οι ιδεολογίες αυτές μας λένε: ο Θεός είναι ένα επινόημα και ένα κατασκεύασμα που αφαιρεί χρόνο και απολαύσεις από τη ζωή μας.
Όλη η Κυριακή προσευχή και ιδιαίτερα η τελευταία παράκληση, λένε το εξής: βοήθησέ μας Θεέ, να μην χάσουμε την πίστη μας σε Σένα. Αν σε χάσουμε, χάνουμε και τον εαυτό μας, Γινόμαστε ένα τυχαίο προϊόν της εξέλιξης των ειδών. Ενώ αν είμαστε ενωμένοι μαζί σου, αν έχουμε εμπιστοσύνη Σένα, στα έργα και στα λόγια του Ιησού Χριστού, καμία δύναμη ή ιδεολογία δεν μπορεί να μας επηρεάσει αρνητικά, να μας αποσπάσει από Σένα και να μας βλάψει.
Προσευχόμαστε λοιπόν να μην χάσουμε το κατεξοχήν αγαθό ανάμεσα στα αγαθά, δηλαδή την αφοσίωσή μας στον Θεό. Αυτό σημαίνει «ρύσαι ημάς από του πονηρού».
Η εξασφάλιση της προστασίας και της λύτρωσης από το πονηρό έδινε πάντοτε δύναμη, σιγουριά και εμπιστοσύνη στους μάρτυρες χριστιανούς μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο απειλές.
Το συναίσθημα αυτό της ασφάλειας και της αληθινής ελευθερίας το εξέφρασε θαυμάσια ο άγιος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Αν ο Θεός είναι με το μέρος μας, ποιος είναι εναντίον μας; 32Αυτός βέβαια, που δεν λυπήθηκε τον ίδιο του τον Υιό, αλλά τον παράδωσε για όλους εμάς, πώς μαζί μ'αυτόν δεν θα μας χαρίσει τα πάντα; 33Ποιός θα κατηγορήσει τους εκλεκτούς του Θεού; Ο Θεός είναι που δικαιώνει. 34Ποιός θα τους κατακρίνει; Ο Χριστός Ιησούς είναι που πέθανε, μάλλον που αναστήθηκε και ο οποίος είναι στα δεξιά του Θεού και αυτός μεσιτεύει για μας. 35Ποιός θα μας χωρίσει από την αγάπη του Χριστού; Θλίψη ή στενοχώρια ή διωγμός ή πείνα ή γύμνια ή κίνδυνος ή μαχαίρι; 36Καθώς είναι γραμμένο:
Για σένα όλη τη μέρα θανατωνόμαστε,
θεωρηθήκαμε σαν πρόβατα προορισμένα για σφαγή.
37Αλλά σε όλα αυτά εμείς νικούμε με το παραπάνω, μέσω εκείνου που μας αγάπησε. 38Επειδή, είμαι πεπεισμένος πως ούτε θάνατος, ούτε ζωή, ούτε άγγελοι, ούτε αρχές, ούτε παρόντα, ούτε μελλοντικά, ούτε δυνάμεις, 39ούτε ύψος, ούτε βάθος, ούτε κανένα άλλο πλάσμα θα μπορέσει να μας χωρίσει από την αγάπη του Θεού, που φανερώθηκε με το Χριστό Ιησού τον Κύριό μας» (Ρωμ. 8, 31-39).
Εμείς με ποιον είμαστε; Με τον Θεό της χριστιανικής παράδοσης και της ιστορικής Αποκάλυψης, είτε με τους θεούς του Διαφωτισμού, της επίγειας ευτυχίας του ανθρώπου που δήθεν εξασφαλίζει αποκλειστικά η λογική και η επιστήμη; Ο ίδιος ο Θεός, ιστορικά μας υπέδειξε τη σωστή απόφαση και επιλογή, ωστόσο ο Ίδιος σεβάστηκε πάντοτε την ανθρώπινη ελευθερία.
Πέτρος Ανδριώτης
Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010
Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν
Για τη μελέτη της έκτης αυτής παράκλησης της Κυριακής προσευχής, αρκεί να περιοριστούμε στα κύρια σημεία της ερμηνείας που δίνει ο Πάπας Βενέδικτος 16ος στο βιβλίο του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ».
Στηριζόμενος σε κείμενα της Αγίας Γραφής, ο Πάπας λέει συνοπτικά τα εξής: Καταρχάς θα πρέπει κατηγορηματικά να δηλώσουμε ότι ο πειρασμός δεν έρχεται από τον Θεό. Τούτο βεβαιώνεται από τον Άγιο Ιάκωβο (βλ. Επιστ. 1,13) και τον ευαγγελιστή Ματθαίο ( βλ. Μτ. 4,1). Όμως στη μεσσιανική αποστολή του Ιησού εντάσσεται η δοκιμασία και η νίκη των πειρασμών που πάντα παραπλανούν την ανθρωπότητα και την απομακρύνουν από τον Θεό. Κατέβηκε στον Άδη, - στο πεδίο όπου υφιστάμεθα πειρασμούς και συχνά ενδίδουμε -, για να μας πάρει από το χέρι και να μας οδηγήσει επάνω. Ο Ιησούς Χριστός πρέπει να υποστεί τους πειρασμούς μέχρι σταυρικού θανάτου για να μας διανοίξει την οδό της σωτηρίας. Δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος και υπέστη όλες τις συνέπειες της ανθρώπινης κατάστασης. (βλ. Εβρ. 2,18 και Εβρ. 4,15-16).
Ο Σατανάς κατηγορεί τον άνθρωπο ο οποίος αν και πλάστηκε « κατ΄εικόνα και ομοίωση του Θεού», ενδιαφέρεται μόνο για το άτομό του και την απόλαυσή του. Τούτο, θα αποδειχθεί, λέει ο Σατανάς, με τον δίκαιο Ιώβ: όταν τα πάντα του αφαιρεθούν, τότε αυτός και η ευλάβειά του γρήγορα θα χαθούν. Γι΄αυτό και ο Θεός, με αυστηρά καθορισμένα όρια, επιτρέπει στον Σατανά να τον δοκιμάσει, και όχι να τον κάνει να υποκύψει.
Τα πάθη κι οι δοκιμασίες του Ιώβ, θα φέρουν τη δικαίωσή του. Μέσω της πίστης του, η οποία δοκιμάζεται στα δεινά του, αποκαθίσταται η τιμή του ανθρώπου.
Τα πάθη του Ιώβ προδιαγράφουν τα πάθη των οπαδών του Χριστού. Ο Χριστός δοκιμάστηκε μέχρις εσχάτων, αποκατάστησε την τιμή όλων μας και μας έδειξε την πορεία προκειμένου ακόμη και στο πιο βαθύ σκοτάδι των δοκιμασιών να μην χάνουμε την πίστη στον Θεό.
Για να ωριμάσουμε, για να περάσουμε από την επιφανειακή ευλάβεια στη βαθιά σχέση και ενότητα με τον Θεό, είναι απαραίτητο να διαβούμε μέσα από δοκιμασίες. Η κάθαρση και η μεταμόρφωση του ανθρώπου γίνεται σταδιακά και περνά πάντα μέσα από αναταράξεις, αγώνες, πειρασμούς, δοκιμασίες.
Αυτός είναι ο λόγος που ο Θεός επιτρέπει τους πειρασμούς, δίνει στο κακό ένα κομμάτι ελεύθερου πεδίου. Γι’αυτό και εμείς, με την έκτη παράκληση της Κυριακής προσευχής, λέμε στον Κύριο: Σε παρακαλούμε δες τα όρια της δύναμής μας και μη μας εμπιστεύεσαι υπερβολικά. Μείνε κοντά μας όταν μας βασανίζουν οι πειρασμοί.
Με τις δοκιμασίες και τους πειρασμούς, συνειδητοποιούμε τα όριά μας, διαπιστώνουμε τις αδυναμίες μας και γινόμαστε λιγότερο εγωιστές. Καταλαβαίνουμε πως στηριζόμενοι μόνο στις δικές μας δυνάμεις, δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε πνευματικά. Καταλαβαίνουμε πόση ανάγκη έχουμε από τη βοήθεια και τη χάρη του Θεού. Και αυτό ακριβώς ζητούμε στην παράκληση που μελετήσαμε.
Πέτρος Ανδριώτης
Στηριζόμενος σε κείμενα της Αγίας Γραφής, ο Πάπας λέει συνοπτικά τα εξής: Καταρχάς θα πρέπει κατηγορηματικά να δηλώσουμε ότι ο πειρασμός δεν έρχεται από τον Θεό. Τούτο βεβαιώνεται από τον Άγιο Ιάκωβο (βλ. Επιστ. 1,13) και τον ευαγγελιστή Ματθαίο ( βλ. Μτ. 4,1). Όμως στη μεσσιανική αποστολή του Ιησού εντάσσεται η δοκιμασία και η νίκη των πειρασμών που πάντα παραπλανούν την ανθρωπότητα και την απομακρύνουν από τον Θεό. Κατέβηκε στον Άδη, - στο πεδίο όπου υφιστάμεθα πειρασμούς και συχνά ενδίδουμε -, για να μας πάρει από το χέρι και να μας οδηγήσει επάνω. Ο Ιησούς Χριστός πρέπει να υποστεί τους πειρασμούς μέχρι σταυρικού θανάτου για να μας διανοίξει την οδό της σωτηρίας. Δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος και υπέστη όλες τις συνέπειες της ανθρώπινης κατάστασης. (βλ. Εβρ. 2,18 και Εβρ. 4,15-16).
Ο Σατανάς κατηγορεί τον άνθρωπο ο οποίος αν και πλάστηκε « κατ΄εικόνα και ομοίωση του Θεού», ενδιαφέρεται μόνο για το άτομό του και την απόλαυσή του. Τούτο, θα αποδειχθεί, λέει ο Σατανάς, με τον δίκαιο Ιώβ: όταν τα πάντα του αφαιρεθούν, τότε αυτός και η ευλάβειά του γρήγορα θα χαθούν. Γι΄αυτό και ο Θεός, με αυστηρά καθορισμένα όρια, επιτρέπει στον Σατανά να τον δοκιμάσει, και όχι να τον κάνει να υποκύψει.
Τα πάθη κι οι δοκιμασίες του Ιώβ, θα φέρουν τη δικαίωσή του. Μέσω της πίστης του, η οποία δοκιμάζεται στα δεινά του, αποκαθίσταται η τιμή του ανθρώπου.
Τα πάθη του Ιώβ προδιαγράφουν τα πάθη των οπαδών του Χριστού. Ο Χριστός δοκιμάστηκε μέχρις εσχάτων, αποκατάστησε την τιμή όλων μας και μας έδειξε την πορεία προκειμένου ακόμη και στο πιο βαθύ σκοτάδι των δοκιμασιών να μην χάνουμε την πίστη στον Θεό.
Για να ωριμάσουμε, για να περάσουμε από την επιφανειακή ευλάβεια στη βαθιά σχέση και ενότητα με τον Θεό, είναι απαραίτητο να διαβούμε μέσα από δοκιμασίες. Η κάθαρση και η μεταμόρφωση του ανθρώπου γίνεται σταδιακά και περνά πάντα μέσα από αναταράξεις, αγώνες, πειρασμούς, δοκιμασίες.
Αυτός είναι ο λόγος που ο Θεός επιτρέπει τους πειρασμούς, δίνει στο κακό ένα κομμάτι ελεύθερου πεδίου. Γι’αυτό και εμείς, με την έκτη παράκληση της Κυριακής προσευχής, λέμε στον Κύριο: Σε παρακαλούμε δες τα όρια της δύναμής μας και μη μας εμπιστεύεσαι υπερβολικά. Μείνε κοντά μας όταν μας βασανίζουν οι πειρασμοί.
Με τις δοκιμασίες και τους πειρασμούς, συνειδητοποιούμε τα όριά μας, διαπιστώνουμε τις αδυναμίες μας και γινόμαστε λιγότερο εγωιστές. Καταλαβαίνουμε πως στηριζόμενοι μόνο στις δικές μας δυνάμεις, δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε πνευματικά. Καταλαβαίνουμε πόση ανάγκη έχουμε από τη βοήθεια και τη χάρη του Θεού. Και αυτό ακριβώς ζητούμε στην παράκληση που μελετήσαμε.
Πέτρος Ανδριώτης
Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010
Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών
Η ζωή κάθε ανθρώπου σημαδεύεται από σωρεία πράξεων ενάντια στην αλήθεια του Θεού και του εαυτού του. Οι κακές αυτές πράξεις τον απομακρύνουν από τον Θεό και τα αδέλφια του, τους συνανθρώπους και δημιουργούν ενοχές στη συνείδησή του. Έτσι βρίσκεται διαρκώς με χρέη και οφειλές και αναζητεί τρόπους για να επανορθώσει το κακό που προξένησε και να συμφιλιωθεί με όσους έβλαψε.
Η τάση των ανθρώπων είναι να ανταποδίδουν το κακό που υφίστανται και έτσι, με την εκδίκηση και την αντεκδίκηση δημιουργείται μια αλυσίδα που αναπτύσσεται διαρκώς και δεν έχει διέξοδο.
Ο Ιησούς Χριστός, με τη σημερινή παράκληση μας λέει: η αλυσίδα του κακού μπορεί να σπάσει, να υπερνικηθούν οι ενοχές και να γεφυρωθούν τα χάσματα στις σχέσεις με τον Θεό και τους ανθρώπους μόνο με τη συγχώρηση.
Όλο το Ευαγγέλιο διαπερνάται από αυτό το μήνυμα. Ερμηνεύοντας και συμπληρώνοντας την Πέμπτη εντολή του Δεκαλόγου (μη φονεύσεις), ο Ιησούς μας λέει: «Εάν, λοιπόν, προσφέρεις στο θυσιαστήριο το δώρο σου και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε εκεί το δώρο σου, μπροστά στο θυσιαστήριο, και πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου, και τότε έλα και πρόσφερε το δώρο σου»( Μτ. 5,23-24). Με άλλα λόγια ορθή λατρεία του Θεού χωρίς προηγούμενη συμφιλίωση με τον Θεό και τον πλησίον, δεν μπορεί να υπάρξει.
Κάθε προσφορά προϋποθέτει συμφιλίωση και βαθιά αγάπη. Επ΄αυτού αναφέρω ενδεικτικά κάποια από τα σημαντικότερα έργα και λόγια του Θεού:
- Ήρθε σ΄εμάς με τη μορφή ανθρώπου για να μας δώσει τη δυνατότητα να συμφιλιωθούμε μαζί Του και μεταξύ μας.
- Κατά το Μυστικό Δείπνο και προτού μας χαρίσει το δώρο της Θείας Ευχαριστίας, φανέρωσε τα βαθιά αισθήματα αγάπης προς τους μαθητές του πλένοντας τα πόδια τους.
- Με την παραβολή του άσπλαχνου δούλου, που του χάρισαν ένα υπέρογκο ποσό χρημάτων αλλά εκείνος αρνήθηκε να χαρίσει ένα ευτελέστατο ποσό σε ένα φτωχό χρεοφειλέτη του, ο Ιησούς Χριστός μας έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα καλοσύνης και συγχώρησης.
Αλλά τι σημαίνει συγχώρηση; Τι συνεπάγεται αυτή η διαδικασία; Η ενοχή προϋποθέτει μια πραγματικότητα, μια αντικειμενική δύναμη η οποία έχει σκορπίσει καταστροφή. Η καταστροφή αυτή πρέπει να υπερνικηθεί. Γι΄αυτό η συγχώρηση είναι κάτι περισσότερο από άγνοια ή απλή λησμοσύνη.
Η συγχώρηση κοστίζει πρώτα σ΄αυτόν που συγχωράει. Πρέπει να υπερνικηθεί το κακό που του έγινε, και να το σβήσει μέσα του σε μια διαδικασία μεταμόρφωσης και αυτοανακαίνισης ώστε να αποδεχτεί και πάλι τον άλλο, τον ένοχο. Εδώ ο νους μας πάει στο μυστήριο του Σταυρού του Χριστού. Ο αγιασμός και η βαθιά θεραπεία των ανθρώπων κόστισε το θάνατο του Υιού του Θεού (βλ. Ιωσήφ Ratzinger, Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 162).
Η αλήθεια αυτή, αν και βρίσκεται στον πυρήνα της χριστιανικής πίστης, δεν κατέχει σήμερα στην σκέψη των χριστιανών τη θέση που της αρμόζει. Και πρόκειται για μια αλήθεια που οι προφήτες και ειδικά ο Ησαΐας, είχαν προαναγγείλει με σαφήνεια και με εντυπωσιακές λεπτομέρειες. Πράγματι, περιγράφοντας τα πάθη του δούλου του Θεού, δηλαδή του Ιησού, ο Ησαΐας έγραφε: «Αυτός στ΄ αλήθεια σήκωσε επάνω του τις ασθένειές μας, και τους πόνους μας εκείνος βάσταξε κι εμείς τον θεωρήσαμε πληγωμένο, χτυπημένο από το Θεό και ταπεινωμένο. Εκείνος όμως τραυματίστηκε για τις ανομίες μας, συντρίφτηκε εξαιτίας των κακουργημάτων μας. Η διαπαιδαγώγηση που έφερε την ειρήνη μας ήταν επάνω του, χάρη στις πληγές του εμείς θεραπευτήκαμε. Όλοι εμείς πλανηθήκαμε σαν πρόβατα, ο καθένας παρεξέκλινε στο δικό του δρόμο και ο Κύριος έθεσε επάνω του την ανομία όλων μας» (Ησ.53,4-6).
Έτσι η παράκληση που μελετάμε επικεντρώνεται και αυτή στο πρόσωπο του Χριστού. Παρακαλούμε τον Θεό να είμαστε σε κοινωνία με τον Ιησού Χριστό, ώστε να αντλούμε από Αυτόν τη δύναμη να συγχωρούμε όπως συγχώρησε Εκείνος αυτούς που τον σταύρωσαν: «Πατέρα, συγχώρησέ τους, δεν ξέρουν τι κάνουν» (Λκ. 23,34).
Η ενοχή μπορεί να υπερνικηθεί μόνο με την ανάλωση της καρδιάς και της ύπαρξής μας ολόκληρης. Τούτο όμως δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο μέσω της κοινωνίας με Εκείνον που σήκωσε το βάρος όλης της ενοχής ων ανθρώπων.
Συνοπτικά μπορούμε να πούμε πως η αίτηση του «Πάτερ ημών» που εξετάζουμε, «μας υπενθυμίζει Αυτόν στον οποίο η συγχώρηση κόστισε την κάθοδο στην κακουχία της ανθρώπινης ύπαρξης και το θάνατο στο Σταυρό. Γι΄αυτό μας καλεί καταρχάς σε ευγνωμοσύνη και μας προσκαλεί με Αυτόν (τον Ιησού Χριστό) σε υπερνίκηση του κακού μέσω της αγάπης (βλ. ίδιο. Σελ. 163).
Πέτρος Ανδριώτης
Η τάση των ανθρώπων είναι να ανταποδίδουν το κακό που υφίστανται και έτσι, με την εκδίκηση και την αντεκδίκηση δημιουργείται μια αλυσίδα που αναπτύσσεται διαρκώς και δεν έχει διέξοδο.
Ο Ιησούς Χριστός, με τη σημερινή παράκληση μας λέει: η αλυσίδα του κακού μπορεί να σπάσει, να υπερνικηθούν οι ενοχές και να γεφυρωθούν τα χάσματα στις σχέσεις με τον Θεό και τους ανθρώπους μόνο με τη συγχώρηση.
Όλο το Ευαγγέλιο διαπερνάται από αυτό το μήνυμα. Ερμηνεύοντας και συμπληρώνοντας την Πέμπτη εντολή του Δεκαλόγου (μη φονεύσεις), ο Ιησούς μας λέει: «Εάν, λοιπόν, προσφέρεις στο θυσιαστήριο το δώρο σου και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε εκεί το δώρο σου, μπροστά στο θυσιαστήριο, και πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου, και τότε έλα και πρόσφερε το δώρο σου»( Μτ. 5,23-24). Με άλλα λόγια ορθή λατρεία του Θεού χωρίς προηγούμενη συμφιλίωση με τον Θεό και τον πλησίον, δεν μπορεί να υπάρξει.
Κάθε προσφορά προϋποθέτει συμφιλίωση και βαθιά αγάπη. Επ΄αυτού αναφέρω ενδεικτικά κάποια από τα σημαντικότερα έργα και λόγια του Θεού:
- Ήρθε σ΄εμάς με τη μορφή ανθρώπου για να μας δώσει τη δυνατότητα να συμφιλιωθούμε μαζί Του και μεταξύ μας.
- Κατά το Μυστικό Δείπνο και προτού μας χαρίσει το δώρο της Θείας Ευχαριστίας, φανέρωσε τα βαθιά αισθήματα αγάπης προς τους μαθητές του πλένοντας τα πόδια τους.
- Με την παραβολή του άσπλαχνου δούλου, που του χάρισαν ένα υπέρογκο ποσό χρημάτων αλλά εκείνος αρνήθηκε να χαρίσει ένα ευτελέστατο ποσό σε ένα φτωχό χρεοφειλέτη του, ο Ιησούς Χριστός μας έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα καλοσύνης και συγχώρησης.
Αλλά τι σημαίνει συγχώρηση; Τι συνεπάγεται αυτή η διαδικασία; Η ενοχή προϋποθέτει μια πραγματικότητα, μια αντικειμενική δύναμη η οποία έχει σκορπίσει καταστροφή. Η καταστροφή αυτή πρέπει να υπερνικηθεί. Γι΄αυτό η συγχώρηση είναι κάτι περισσότερο από άγνοια ή απλή λησμοσύνη.
Η συγχώρηση κοστίζει πρώτα σ΄αυτόν που συγχωράει. Πρέπει να υπερνικηθεί το κακό που του έγινε, και να το σβήσει μέσα του σε μια διαδικασία μεταμόρφωσης και αυτοανακαίνισης ώστε να αποδεχτεί και πάλι τον άλλο, τον ένοχο. Εδώ ο νους μας πάει στο μυστήριο του Σταυρού του Χριστού. Ο αγιασμός και η βαθιά θεραπεία των ανθρώπων κόστισε το θάνατο του Υιού του Θεού (βλ. Ιωσήφ Ratzinger, Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 162).
Η αλήθεια αυτή, αν και βρίσκεται στον πυρήνα της χριστιανικής πίστης, δεν κατέχει σήμερα στην σκέψη των χριστιανών τη θέση που της αρμόζει. Και πρόκειται για μια αλήθεια που οι προφήτες και ειδικά ο Ησαΐας, είχαν προαναγγείλει με σαφήνεια και με εντυπωσιακές λεπτομέρειες. Πράγματι, περιγράφοντας τα πάθη του δούλου του Θεού, δηλαδή του Ιησού, ο Ησαΐας έγραφε: «Αυτός στ΄ αλήθεια σήκωσε επάνω του τις ασθένειές μας, και τους πόνους μας εκείνος βάσταξε κι εμείς τον θεωρήσαμε πληγωμένο, χτυπημένο από το Θεό και ταπεινωμένο. Εκείνος όμως τραυματίστηκε για τις ανομίες μας, συντρίφτηκε εξαιτίας των κακουργημάτων μας. Η διαπαιδαγώγηση που έφερε την ειρήνη μας ήταν επάνω του, χάρη στις πληγές του εμείς θεραπευτήκαμε. Όλοι εμείς πλανηθήκαμε σαν πρόβατα, ο καθένας παρεξέκλινε στο δικό του δρόμο και ο Κύριος έθεσε επάνω του την ανομία όλων μας» (Ησ.53,4-6).
Έτσι η παράκληση που μελετάμε επικεντρώνεται και αυτή στο πρόσωπο του Χριστού. Παρακαλούμε τον Θεό να είμαστε σε κοινωνία με τον Ιησού Χριστό, ώστε να αντλούμε από Αυτόν τη δύναμη να συγχωρούμε όπως συγχώρησε Εκείνος αυτούς που τον σταύρωσαν: «Πατέρα, συγχώρησέ τους, δεν ξέρουν τι κάνουν» (Λκ. 23,34).
Η ενοχή μπορεί να υπερνικηθεί μόνο με την ανάλωση της καρδιάς και της ύπαρξής μας ολόκληρης. Τούτο όμως δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο μέσω της κοινωνίας με Εκείνον που σήκωσε το βάρος όλης της ενοχής ων ανθρώπων.
Συνοπτικά μπορούμε να πούμε πως η αίτηση του «Πάτερ ημών» που εξετάζουμε, «μας υπενθυμίζει Αυτόν στον οποίο η συγχώρηση κόστισε την κάθοδο στην κακουχία της ανθρώπινης ύπαρξης και το θάνατο στο Σταυρό. Γι΄αυτό μας καλεί καταρχάς σε ευγνωμοσύνη και μας προσκαλεί με Αυτόν (τον Ιησού Χριστό) σε υπερνίκηση του κακού μέσω της αγάπης (βλ. ίδιο. Σελ. 163).
Πέτρος Ανδριώτης
Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010
Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον
Είναι η πιο ανθρώπινη παράκληση του «Πάτερ Ημών». Ενώ ο Ιησούς είχε πει στους μαθητές του να μην μεριμνούν για το φαγητό, το νερό και το ντύσιμό τους (βλ.Μτ.6,25), τους προσκαλεί τώρα να προσεύχονται για τον επιούσιον άρτον.
Το ψωμί είναι καρπός της γης και της εργασίας των ανθρώπων. Η Γη ωστόσο δεν μπορεί να δώσει καρπούς χωρίς τον ήλιο και τη βροχή, δηλαδή χωρίς τη συνέργεια κοσμικών δυνάμεων που δεν ελέγχονται από τον άνθρωπο. Άρα ο άνθρωπος αν δεν υπερβεί τον εαυτό του και δεν ανοιχθεί στον Θεό δεν μπορεί να ζήσει αλλά ούτε και να αυτοπραγματωθεί. Οφείλει να παρακαλέσει τον Θεό για να καλύψει τόσο τις πιο απλές και απαραίτητες ανάγκες του (τον άρτον) όσο και τις πιο βαθιές (την ατέλειωτη ευτυχία).
Το «ημών» φανερώνει ότι το αίτημα αυτό γίνεται από το σύνολο των παιδιών του Θεού. «Δεν επιτρέπεται σε κανένα να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του. Όποιος έχει ψωμί σε αφθονία προσκαλείται να το μοιράσει. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος έλεγε ότι «κάθε μπουκιά ψωμιού με κάποιο τρόπο είναι μπουκιά που ανήκει σε όλους» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 156).
Εξάλλου όποιος παρακαλεί για ψωμί είναι φτωχός. Οι δε φτωχοί μπορούν να καταταχθούν σε δύο κατηγορίες:
1ον. Αυτοί που στερούνται τα απολύτως απαραίτητα για να ζήσουν. Αυτοί δηλαδή που δεν έχουν νερό, τροφή, ρούχα, στέγη και συνεπώς πεθαίνουν καθημερινά αφού δεν μπορούν να καλύψουν ούτε αυτές τις στοιχειώδεις ανάγκες τους. Και στην κατηγορία αυτοί δυστυχώς συγκαταλέγονται ολόκληροι λαοί και εκατομμύρια άνθρωποι!
Εδώ τίθεται το ρώτημα: τι κάνει ο Θεός γι΄αυτούς; Πολλοί από αυτούς είναι χριστιανοί και παρακαλούν τον Θεό να τους δώσει τον «επιούσιον άρτον». Γιατί δεν εισακούονται; Ερώτημα σοβαρό και δύσκολο. Τούτο αποτελεί, κατά την άποψή μου ένα μέρος του προβλήματος του πόνου και του κακού που υπάρχει στον κόσμο.
Μια από τις απαντήσεις θα ήταν ίσως η φράση του προφήτη Ησαία πώς «οι σκέψεις του Θεού δεν είναι οι δικές μας σκέψεις» (Βλ. Ησ.55,8) και ότι η άγνοιά μας για το μυστήριο του κακού και του πόνου δεν μας επιτρέπει να αμφισβητούμε τον Θεό. Σημασία έχει να αναγνωρίσουμε πως δεν ξέρουμε, πως δεν κατανοούμε, αλλά εμπιστευόμαστε την παντογνωσία και την καλοσύνη του Θεού-Πατέρα επειδή τον γνωρίσαμε, τον συναντήσαμε, και είμαστε σε στενή κοινωνία μαζί Του.
Μια δεύτερη απάντηση είναι ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο και ανήκει σε αυτόν η ευθύνη για την καλή ή κακή χρήση της ελευθερίας αυτής. Το κακό που μαστίζει εκατομμύρια ανθρώπων και τους αποδεκατίζει καθημερινά είναι αποτέλεσμα της ιδιοτέλειας και της αδιαφορίας των ισχυρών αυτού του κόσμου που ευθύνονται για την άδικη κατανομή των αγαθών της γης.
Όσοι πιστεύουμε στον Θεό, όσοι πιστεύουμε ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε παιδιά Του και αποτελούμε μια οικογένεια, οφείλουμε να αγωνιζόμαστε και να προσευχόμαστε καθημερινά, ώστε οι άνθρωποι που ορίζουν τις τύχες των λαών, να διέπονται από αγάπη και αλληλεγγύη για όλους τους συνανθρώπους τους.
2ον.Φτωχοί είναι επίσης και όσοι απαρνήθηκαν τα πρόσκαιρα μεγαλεία και τις ανέσεις του πλούτου για να αφεθούν έτσι με ριζοσπαστικό τρόπο στον Θεό και στην καλοσύνη Του. Είναι οι άνθρωποι που έμπρακτα αποδεικνύουν σε όλους εμάς τους ολιγόπιστους τη βαθιά πίστη τους στον Θεό και την έντονη παρουσία Του μέσα στον κόσμο μας. Είναι φάροι που λάμπουν, φωτίζουν και κατευθύνουν τους απλούς ανθρώπους στο δρόμο που χάραξε ο Χριστός. Οικοδομούν τη ζωή τους στον Θεό και δεν αναζητούν άλλη εξασφάλιση πέρα από αυτό. Και όταν ζητούν τον «επιούσιον άρτον» είναι απόλυτα πεπεισμένοι πως ο Θεός θα φροντίσει γι΄αυτόν.
Έτσι η έννοια της παράκλησης για τον «επιούσιον άρτον» δεν περιορίζεται μόνο στην καθημερινή διατροφή. Προϋποθέτει, καθώς είδαμε και την ριζοσπαστική ακολουθία του στενού κύκλου των μαθητών του Χριστού που απαρνήθηκαν την κατοχή σε αυτό τον κόσμο και προσκολλήθηκαν στο δρόμο που οδηγεί στα αληθινά και σταθερά πλούτη του Χριστού.
Αλλά η έννοια του άρτου στα λόγια και στις πράξεις του Ιησού έχει και άλλα βαθύτερα περιεχόμενα. Το θέμα ψωμί κατέχει περίοπτη θέση στα κηρύγματα και στη ζωή του Ιησού: αρκεί να αναφερθούμε στους πειρασμούς του Ιησού, στον πολλαπλασιασμό των άρτων, στο Μυστικό Δείπνο και στην ομιλία του με θέμα το ψωμί στο Κεφάλαιο 6 του Ιωάννη. Είναι γι΄αυτό σωστό και θα έλεγα απαραίτητο, όταν απαγγέλλουμε το «Πάτερ ημών» και ζητούμε από τον Θεό τον «επιούσιον άρτον», εκτός από το ψωμί για την επιβίωσή μας, να ζητούμε και την πνευματική μας τροφή που είναι ο Ευχαριστιακός Άρτος , και ο Λόγος του Χριστού όπως ο ίδιος ρητά μας δήλωσε: «Εγώ είμαι ο άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό και χαρίζει τη ζωή. Όποιος φάει απ΄αυτόν τον άρτον θα ζήσει αιώνια. Και ο άρτος τον οποίο θα δώσω εγώ είναι το σώμα μου, που θα το προσφέρω για να ζήσει ο κόσμος»(….) «Το Πνεύμα του Θεού είναι αυτό που δίνει ζωή. Τα ανθρώπινα δεν ωφελούν σε τίποτα. Τα λόγια που σας είπα εγώ είναι πνεύμα και είναι ζωή» (Ιω. 6,51. 63).
Πέτρος Ανδριώτης
Το ψωμί είναι καρπός της γης και της εργασίας των ανθρώπων. Η Γη ωστόσο δεν μπορεί να δώσει καρπούς χωρίς τον ήλιο και τη βροχή, δηλαδή χωρίς τη συνέργεια κοσμικών δυνάμεων που δεν ελέγχονται από τον άνθρωπο. Άρα ο άνθρωπος αν δεν υπερβεί τον εαυτό του και δεν ανοιχθεί στον Θεό δεν μπορεί να ζήσει αλλά ούτε και να αυτοπραγματωθεί. Οφείλει να παρακαλέσει τον Θεό για να καλύψει τόσο τις πιο απλές και απαραίτητες ανάγκες του (τον άρτον) όσο και τις πιο βαθιές (την ατέλειωτη ευτυχία).
Το «ημών» φανερώνει ότι το αίτημα αυτό γίνεται από το σύνολο των παιδιών του Θεού. «Δεν επιτρέπεται σε κανένα να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του. Όποιος έχει ψωμί σε αφθονία προσκαλείται να το μοιράσει. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος έλεγε ότι «κάθε μπουκιά ψωμιού με κάποιο τρόπο είναι μπουκιά που ανήκει σε όλους» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 156).
Εξάλλου όποιος παρακαλεί για ψωμί είναι φτωχός. Οι δε φτωχοί μπορούν να καταταχθούν σε δύο κατηγορίες:
1ον. Αυτοί που στερούνται τα απολύτως απαραίτητα για να ζήσουν. Αυτοί δηλαδή που δεν έχουν νερό, τροφή, ρούχα, στέγη και συνεπώς πεθαίνουν καθημερινά αφού δεν μπορούν να καλύψουν ούτε αυτές τις στοιχειώδεις ανάγκες τους. Και στην κατηγορία αυτοί δυστυχώς συγκαταλέγονται ολόκληροι λαοί και εκατομμύρια άνθρωποι!
Εδώ τίθεται το ρώτημα: τι κάνει ο Θεός γι΄αυτούς; Πολλοί από αυτούς είναι χριστιανοί και παρακαλούν τον Θεό να τους δώσει τον «επιούσιον άρτον». Γιατί δεν εισακούονται; Ερώτημα σοβαρό και δύσκολο. Τούτο αποτελεί, κατά την άποψή μου ένα μέρος του προβλήματος του πόνου και του κακού που υπάρχει στον κόσμο.
Μια από τις απαντήσεις θα ήταν ίσως η φράση του προφήτη Ησαία πώς «οι σκέψεις του Θεού δεν είναι οι δικές μας σκέψεις» (Βλ. Ησ.55,8) και ότι η άγνοιά μας για το μυστήριο του κακού και του πόνου δεν μας επιτρέπει να αμφισβητούμε τον Θεό. Σημασία έχει να αναγνωρίσουμε πως δεν ξέρουμε, πως δεν κατανοούμε, αλλά εμπιστευόμαστε την παντογνωσία και την καλοσύνη του Θεού-Πατέρα επειδή τον γνωρίσαμε, τον συναντήσαμε, και είμαστε σε στενή κοινωνία μαζί Του.
Μια δεύτερη απάντηση είναι ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο και ανήκει σε αυτόν η ευθύνη για την καλή ή κακή χρήση της ελευθερίας αυτής. Το κακό που μαστίζει εκατομμύρια ανθρώπων και τους αποδεκατίζει καθημερινά είναι αποτέλεσμα της ιδιοτέλειας και της αδιαφορίας των ισχυρών αυτού του κόσμου που ευθύνονται για την άδικη κατανομή των αγαθών της γης.
Όσοι πιστεύουμε στον Θεό, όσοι πιστεύουμε ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε παιδιά Του και αποτελούμε μια οικογένεια, οφείλουμε να αγωνιζόμαστε και να προσευχόμαστε καθημερινά, ώστε οι άνθρωποι που ορίζουν τις τύχες των λαών, να διέπονται από αγάπη και αλληλεγγύη για όλους τους συνανθρώπους τους.
2ον.Φτωχοί είναι επίσης και όσοι απαρνήθηκαν τα πρόσκαιρα μεγαλεία και τις ανέσεις του πλούτου για να αφεθούν έτσι με ριζοσπαστικό τρόπο στον Θεό και στην καλοσύνη Του. Είναι οι άνθρωποι που έμπρακτα αποδεικνύουν σε όλους εμάς τους ολιγόπιστους τη βαθιά πίστη τους στον Θεό και την έντονη παρουσία Του μέσα στον κόσμο μας. Είναι φάροι που λάμπουν, φωτίζουν και κατευθύνουν τους απλούς ανθρώπους στο δρόμο που χάραξε ο Χριστός. Οικοδομούν τη ζωή τους στον Θεό και δεν αναζητούν άλλη εξασφάλιση πέρα από αυτό. Και όταν ζητούν τον «επιούσιον άρτον» είναι απόλυτα πεπεισμένοι πως ο Θεός θα φροντίσει γι΄αυτόν.
Έτσι η έννοια της παράκλησης για τον «επιούσιον άρτον» δεν περιορίζεται μόνο στην καθημερινή διατροφή. Προϋποθέτει, καθώς είδαμε και την ριζοσπαστική ακολουθία του στενού κύκλου των μαθητών του Χριστού που απαρνήθηκαν την κατοχή σε αυτό τον κόσμο και προσκολλήθηκαν στο δρόμο που οδηγεί στα αληθινά και σταθερά πλούτη του Χριστού.
Αλλά η έννοια του άρτου στα λόγια και στις πράξεις του Ιησού έχει και άλλα βαθύτερα περιεχόμενα. Το θέμα ψωμί κατέχει περίοπτη θέση στα κηρύγματα και στη ζωή του Ιησού: αρκεί να αναφερθούμε στους πειρασμούς του Ιησού, στον πολλαπλασιασμό των άρτων, στο Μυστικό Δείπνο και στην ομιλία του με θέμα το ψωμί στο Κεφάλαιο 6 του Ιωάννη. Είναι γι΄αυτό σωστό και θα έλεγα απαραίτητο, όταν απαγγέλλουμε το «Πάτερ ημών» και ζητούμε από τον Θεό τον «επιούσιον άρτον», εκτός από το ψωμί για την επιβίωσή μας, να ζητούμε και την πνευματική μας τροφή που είναι ο Ευχαριστιακός Άρτος , και ο Λόγος του Χριστού όπως ο ίδιος ρητά μας δήλωσε: «Εγώ είμαι ο άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό και χαρίζει τη ζωή. Όποιος φάει απ΄αυτόν τον άρτον θα ζήσει αιώνια. Και ο άρτος τον οποίο θα δώσω εγώ είναι το σώμα μου, που θα το προσφέρω για να ζήσει ο κόσμος»(….) «Το Πνεύμα του Θεού είναι αυτό που δίνει ζωή. Τα ανθρώπινα δεν ωφελούν σε τίποτα. Τα λόγια που σας είπα εγώ είναι πνεύμα και είναι ζωή» (Ιω. 6,51. 63).
Πέτρος Ανδριώτης
Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 2010
Γενηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ, και επί της γης
Η παράκληση αυτή λέει σαφώς δύο πράγματα: η θέλησή μας οφείλει να ταυτίζεται με τη θέληση του Θεού, ο δε ουρανός είναι εκεί όπου πραγματοποιείται στην εντέλεια το θέλημα του Θεού Πατέρα. Οπότε η Γη μπορεί να μετατραπεί σε Ουρανό εάν και στο βαθμό που πραγματοποιείται σε αυτήν (από τους ανθρώπους), το θέλημα του Θεού.
Στο ερώτημα τι είναι το θέλημα του Θεού και πώς μπορούμε να το εφαρμόσουμε, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος στο γνωστό πια σε μας βιβλίο του («Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», εκδόσεις Ψυχογιός) αναφέρει περιληπτικά τα εξής:
1ον. Ο άνθρωπος γνωρίζει το θέλημα του Θεού μέσω της συνείδησης που του έδωσε ο Θεός κατά τη δημιουργία του (τον έπλασε «κατ΄εικόνα και ομοίωση».
2ον. Στην ιστορία των ανθρώπων επήλθε συσκοτισμός της συνείδησης αυτής, η οποία αν και δεν έσβησε πλήρως, ωστόσο επικαλύφτηκε από διάφορες καταστάσεις που δυσκόλευαν τον άνθρωπο να διακρίνει το θέλημα του Θεού.
Παρενέβη τότε ο Θεός, - που από άπειρη καλοσύνη θέλει πάντα να βοηθά τους ανθρώπους,- και τους έδωσε το Δεκάλογο μέσω του Μωυσή και του λαού που επέλεξε για να σώσει την όλη την ανθρωπότητα. Ο Δεκάλογος , με την επί του όρους ομιλία του Ιησού Χριστού δεν καταργήθηκε, αλλά συμπληρώθηκε και αναπτύχθηκε για να φωτίζει τους ανθρώπους με όλο το βάθος και το μεγαλείο του.
Η επί του όρους ομιλία του Ιησού Χριστού, φανερώνει ξεκάθαρα το θέλημα του Θεού αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα πως το θέλημα αυτό «προέρχεται από το είναι Του και μας οδηγεί στην αλήθεια της ύπαρξής μας απελευθερώνοντάς μας από την αυτοκαταστροφή που προκαλεί το ψέμα»: (βλ. ίδιο σελ. 153). Θέλημα του Θεού είναι και η ίδια η ύπαρξή μας, γι΄αυτό, παρά τα εμπόδια που συναντούμε, έχουμε τη δυνατότητα να πορευτούμε στο θέλημα Του. Για το σκοπό αυτό, εκτός της συνείδησης που προαναφέραμε, με τον ερχομό του Ιησού έχουμε όχι μόνο τη γνώση του Θεού Πατέρα, αλλά και την παρουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα μας που, αν πιστεύουμε βαθιά σε αυτήν, μπορούμε να κάνουμε ακόμα και θαύματα.
3ον. Το θέλημα του Θεού: κεντρική αποστολή του Ιησού
Στην πρόσκληση των μαθητών προς τον Ιησού να φάει κάτι, Εκείνος τους απαντά: «Δικιά μου τροφή είναι να εκτελώ το θέλημα εκείνου που με έστειλε, και να φέρω σε πέρας το έργο του» (Ιω. 4,34). Στο δε όρος των Ελαιών, ενώ αγωνιούσε ως άνθρωπος εμπρός στο μαρτύριο που θα ακολουθούσε, απευθυνόμενος προς τον Πατέρα του, λέει: "Πατέρα μου, αν είναι δυνατό, ας περάσει μακριά από μένα αυτό το ποτήρι. Αλλά όχι όπως θέλω εγώ, αλλά όπως θέλεις εσύ".
"Πατέρα μου, εάν αυτό το ποτήρι δεν μπορεί να περάσει χωρίς να το πιω, ας γίνει το θέλημά σου" (Μτ. 26,39.42).
Ο συγγραφέας της προς Εβραίους επιστολής, για να ερμηνεύσει την αγωνιώδη προσευχή του Ιησού στον κήπο των Ελαιών, επικαλείται τον Ψαλμό 39(40), λέγοντας τα εξής:
«Θυσία και προσφορά δε θέλησες,
αλλά μου ετοίμασες ένα σώμα.
Δε σου αρέσουν ολοκαυτώματα και θυσίες για αμαρτίες.
Τότε είπα: Ιδού έρχομαι,
όπως γράφει το κεφάλαιο του βιβλίου για μένα,
να εκτελέσω, Θεέ, το θέλημά σου» (Εβρ. 10,5-7 .Ψ. 39,7-9).
«Ιδού έρχομαι για να εκτελέσω το θέλημά σου». Στη φράση αυτή περιλαμβάνεται ολόκληρη η ύπαρξη του Ιησού. Σ΄αυτόν και μέσω αυτού πραγματοποιείται στην εντέλεια το θέλημα του Θεού. Ο Ιησούς είναι βαθιά και πραγματικά ο αληθινός ουρανός που αναφέραμε παραπάνω και στον οποίο εκπληρώνεται πλήρως το θέλημα του Θεού.
Ο Ιησούς προσεύχεται στον Θεό-Πατέρα του και αγωνιά πριν υποστεί το μαρτύριο του σταυρικού θανάτου. Εκφράζει ωστόσο την πλήρη διάθεσή του να εκτελέσει το θέλημα Εκείνου και όχι το δικό του. Εξάλλου αυτό είναι η τροφή του, η αποστολή του, ο πυρήνας της ύπαρξής του.
Μέσα από αυτή την αγωνιώδη προσευχή του Ιησού, καταλαβαίνουμε πως με μόνο τις δικές μας δυνάμεις, δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε την πορεία του θελήματος του Θεού. Το δικό μας θέλημα μας σπρώχνει μακριά από το θέλημα του Θεού. Γι΄αυτό και στην Κυριακή προσευχή (που μας δίδαξε ο ίδιος ο Ιησούς) ζητούμε να γίνεται μέσα μας το θέλημα του Θεού. Ζητούμε δηλαδή να πλησιάζουμε όλο και περισσότερο τον Ιησού Χριστό, να είμαστε όλο και περισσότερο σε βαθύτερη κοινωνία μαζί του, για να μαθαίνουμε και να ακολουθούμε το δρόμο και το θέλημα του Θεού όπως μας δίδαξε με λόγια και με έργα ο ενσαρκωμένος Υιός του.
Πέτρος Ανδριώτης
Στο ερώτημα τι είναι το θέλημα του Θεού και πώς μπορούμε να το εφαρμόσουμε, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος στο γνωστό πια σε μας βιβλίο του («Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», εκδόσεις Ψυχογιός) αναφέρει περιληπτικά τα εξής:
1ον. Ο άνθρωπος γνωρίζει το θέλημα του Θεού μέσω της συνείδησης που του έδωσε ο Θεός κατά τη δημιουργία του (τον έπλασε «κατ΄εικόνα και ομοίωση».
2ον. Στην ιστορία των ανθρώπων επήλθε συσκοτισμός της συνείδησης αυτής, η οποία αν και δεν έσβησε πλήρως, ωστόσο επικαλύφτηκε από διάφορες καταστάσεις που δυσκόλευαν τον άνθρωπο να διακρίνει το θέλημα του Θεού.
Παρενέβη τότε ο Θεός, - που από άπειρη καλοσύνη θέλει πάντα να βοηθά τους ανθρώπους,- και τους έδωσε το Δεκάλογο μέσω του Μωυσή και του λαού που επέλεξε για να σώσει την όλη την ανθρωπότητα. Ο Δεκάλογος , με την επί του όρους ομιλία του Ιησού Χριστού δεν καταργήθηκε, αλλά συμπληρώθηκε και αναπτύχθηκε για να φωτίζει τους ανθρώπους με όλο το βάθος και το μεγαλείο του.
Η επί του όρους ομιλία του Ιησού Χριστού, φανερώνει ξεκάθαρα το θέλημα του Θεού αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα πως το θέλημα αυτό «προέρχεται από το είναι Του και μας οδηγεί στην αλήθεια της ύπαρξής μας απελευθερώνοντάς μας από την αυτοκαταστροφή που προκαλεί το ψέμα»: (βλ. ίδιο σελ. 153). Θέλημα του Θεού είναι και η ίδια η ύπαρξή μας, γι΄αυτό, παρά τα εμπόδια που συναντούμε, έχουμε τη δυνατότητα να πορευτούμε στο θέλημα Του. Για το σκοπό αυτό, εκτός της συνείδησης που προαναφέραμε, με τον ερχομό του Ιησού έχουμε όχι μόνο τη γνώση του Θεού Πατέρα, αλλά και την παρουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα μας που, αν πιστεύουμε βαθιά σε αυτήν, μπορούμε να κάνουμε ακόμα και θαύματα.
3ον. Το θέλημα του Θεού: κεντρική αποστολή του Ιησού
Στην πρόσκληση των μαθητών προς τον Ιησού να φάει κάτι, Εκείνος τους απαντά: «Δικιά μου τροφή είναι να εκτελώ το θέλημα εκείνου που με έστειλε, και να φέρω σε πέρας το έργο του» (Ιω. 4,34). Στο δε όρος των Ελαιών, ενώ αγωνιούσε ως άνθρωπος εμπρός στο μαρτύριο που θα ακολουθούσε, απευθυνόμενος προς τον Πατέρα του, λέει: "Πατέρα μου, αν είναι δυνατό, ας περάσει μακριά από μένα αυτό το ποτήρι. Αλλά όχι όπως θέλω εγώ, αλλά όπως θέλεις εσύ".
"Πατέρα μου, εάν αυτό το ποτήρι δεν μπορεί να περάσει χωρίς να το πιω, ας γίνει το θέλημά σου" (Μτ. 26,39.42).
Ο συγγραφέας της προς Εβραίους επιστολής, για να ερμηνεύσει την αγωνιώδη προσευχή του Ιησού στον κήπο των Ελαιών, επικαλείται τον Ψαλμό 39(40), λέγοντας τα εξής:
«Θυσία και προσφορά δε θέλησες,
αλλά μου ετοίμασες ένα σώμα.
Δε σου αρέσουν ολοκαυτώματα και θυσίες για αμαρτίες.
Τότε είπα: Ιδού έρχομαι,
όπως γράφει το κεφάλαιο του βιβλίου για μένα,
να εκτελέσω, Θεέ, το θέλημά σου» (Εβρ. 10,5-7 .Ψ. 39,7-9).
«Ιδού έρχομαι για να εκτελέσω το θέλημά σου». Στη φράση αυτή περιλαμβάνεται ολόκληρη η ύπαρξη του Ιησού. Σ΄αυτόν και μέσω αυτού πραγματοποιείται στην εντέλεια το θέλημα του Θεού. Ο Ιησούς είναι βαθιά και πραγματικά ο αληθινός ουρανός που αναφέραμε παραπάνω και στον οποίο εκπληρώνεται πλήρως το θέλημα του Θεού.
Ο Ιησούς προσεύχεται στον Θεό-Πατέρα του και αγωνιά πριν υποστεί το μαρτύριο του σταυρικού θανάτου. Εκφράζει ωστόσο την πλήρη διάθεσή του να εκτελέσει το θέλημα Εκείνου και όχι το δικό του. Εξάλλου αυτό είναι η τροφή του, η αποστολή του, ο πυρήνας της ύπαρξής του.
Μέσα από αυτή την αγωνιώδη προσευχή του Ιησού, καταλαβαίνουμε πως με μόνο τις δικές μας δυνάμεις, δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε την πορεία του θελήματος του Θεού. Το δικό μας θέλημα μας σπρώχνει μακριά από το θέλημα του Θεού. Γι΄αυτό και στην Κυριακή προσευχή (που μας δίδαξε ο ίδιος ο Ιησούς) ζητούμε να γίνεται μέσα μας το θέλημα του Θεού. Ζητούμε δηλαδή να πλησιάζουμε όλο και περισσότερο τον Ιησού Χριστό, να είμαστε όλο και περισσότερο σε βαθύτερη κοινωνία μαζί του, για να μαθαίνουμε και να ακολουθούμε το δρόμο και το θέλημα του Θεού όπως μας δίδαξε με λόγια και με έργα ο ενσαρκωμένος Υιός του.
Πέτρος Ανδριώτης
Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2010
Ελθέτω η βασιλεία σου
Μετά την επεξήγηση που δώσαμε στην έννοια της βασιλείας του Θεού, η παράκληση αυτή γίνεται ευκολότερα κατανοητή. Σύμφωνα με τον Πάπα Βενέδικτο 16ο, η παράκληση αυτή συνοψίζεται στα εξής σημεία (βλ. σελ. 150-152):
1ον. Το πρωτείο του Θεού
«Πρώτα απ΄όλα να επιζητείτε τη βασιλεία του Θεού και την επικράτηση του θελήματός του» (Μτ. 6,33). Με τη φράση αυτή καθορίζεται η προτεραιότητα στη στάση και στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Ο Θεός πρέπει να έχει το πρωτείο στην ζωή του ανθρώπου. Τον παρακαλούμε να εισακούσει το αίτημα αυτό και να μας βοηθάει να εφαρμόζουμε στην καθημερινή μας ζωή τη στάση αυτή.
2ον. Η κυριαρχία του Θεού
Ζητούμε από τον Θεό να κυριαρχεί στη ζωή μας, που σημαίνει να «έλθει μέσα μας», να επικρατήσει η «βασιλεία του». Η ιστορία της προσευχής του Σολομώντα αμέσως μετά την ανάληψη της βασιλείας του, εκφράζει με θαυμαστό τρόπο το πνεύμα που πρέπει να διέπει κάθε χριστιανό. Στη δυνατότητα που του χορήγησε ο Θεός να ικανοποιήσει ένα αίτημα, ο Σολομών του ζητά: «Δώσε μου λοιπόν Κύριε, τη σοφία που χρειάζομαι για να διοικώ το λαό σου και να διακρίνω τι είναι καλό και τι κακό γι΄αυτούς, γιατί χωρίς αυτήν την ικανότητα, ποιος θα μπορούσε να κυβερνήσει αυτόν το λαό σου, τον τόσο πολυπληθή» (Γ! Βασ. 3,9). Δεν του ζητά περιουσία, τιμή, εξολόθρευση των εχθρών ή και χρόνια πολλά.. Του ζητάει κάτι πολύ ουσιαστικό: μια καρδιά που ακούει, που είναι ικανή να διακρίνει μεταξύ καλού και κακού. Όλα τα άλλα έπονται.
Αυτό ζητούμε και εμείς με το αίτημα «ελθέτω η βασιλεία σου»: μια καρδιά που να υπ-ακούει ώστε να κυριαρχεί ο Θεός και όχι εμείς.
3ον. Η βασιλεία του Θεού ταυτίζεται με το Πρόσωπο του Ιησού
Όπου υπάρχει Εκείνος, εκεί είναι και η βασιλεία του Θεού. Παρακαλούμε λοιπόν τον Θεό να ακούμε και να βρισκόμαστε σε κοινωνία με τον Ιησού Χριστό, για μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη κοινωνία μαζί του (Γαλ. 3,28).
Ο Reinhold Schneider, συγγραφέας του βιβλίου Das Vaterunser, περιγράφει την κατάσταση αυτή με τον εξής εντυπωσιακό τρόπο: Η ζωή αυτής της βασιλείας αποτελεί τη συνέχεια της ζωής του Χριστού στους δικούς του. Στην καρδιά η οποία δεν τροφοδοτείται από τη ζωτική δύναμη του Ιησού η βασιλεία εκπνέει (…) Αντιθέτως εγκαινιάζεται στην καρδιά η οποία αγγίζεται από τη βασιλεία και μεταμορφώνεται (…) Οι ρίζες αυτού του αιώνιου δέντρου αναζητούν να διεισδύσουν σε κάθε καρδιά. Η βασιλεία είναι μία και συνίσταται αποκλειστικά από τον Κύριο, ο οποίος αποτελεί τη δύναμη και το κέντρο της ( Σελ. 31). Ο δε Παύλος αναφερόμενος στη βασιλεία του Θεού λέει τα εξής: «25Πράγματι, ο ίδιος ο Χριστός πρέπει να βασιλεύσει εωσότου θέσει όλους τους εχθρούς κάτω από τα πόδια του. 26Τελευταίος εχθρός που θα καταστραφεί, θα είναι ο θάνατος, 27αφού, όλα τα υπέταξε κάτω από τα πόδια του. 'Οταν λέει "όλα υποτάχθηκαν", είναι φανερό πως δεν συμπεριλαμβάνεται εκείνος που του τα υπέταξε όλα. 28'Οταν, λοιπόν, θα του υποταχθούν τα πάντα, τότε και αυτός ο Υιός θα υποταχθεί σε εκείνον που τα έθεσε όλα κάτω από την εξουσία του, ώστε ο Θεός να είναι τα πάντα σε όλα» (Α! Κορ. 15,25-28).
Πέτρος Ανδριώτης
1ον. Το πρωτείο του Θεού
«Πρώτα απ΄όλα να επιζητείτε τη βασιλεία του Θεού και την επικράτηση του θελήματός του» (Μτ. 6,33). Με τη φράση αυτή καθορίζεται η προτεραιότητα στη στάση και στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Ο Θεός πρέπει να έχει το πρωτείο στην ζωή του ανθρώπου. Τον παρακαλούμε να εισακούσει το αίτημα αυτό και να μας βοηθάει να εφαρμόζουμε στην καθημερινή μας ζωή τη στάση αυτή.
2ον. Η κυριαρχία του Θεού
Ζητούμε από τον Θεό να κυριαρχεί στη ζωή μας, που σημαίνει να «έλθει μέσα μας», να επικρατήσει η «βασιλεία του». Η ιστορία της προσευχής του Σολομώντα αμέσως μετά την ανάληψη της βασιλείας του, εκφράζει με θαυμαστό τρόπο το πνεύμα που πρέπει να διέπει κάθε χριστιανό. Στη δυνατότητα που του χορήγησε ο Θεός να ικανοποιήσει ένα αίτημα, ο Σολομών του ζητά: «Δώσε μου λοιπόν Κύριε, τη σοφία που χρειάζομαι για να διοικώ το λαό σου και να διακρίνω τι είναι καλό και τι κακό γι΄αυτούς, γιατί χωρίς αυτήν την ικανότητα, ποιος θα μπορούσε να κυβερνήσει αυτόν το λαό σου, τον τόσο πολυπληθή» (Γ! Βασ. 3,9). Δεν του ζητά περιουσία, τιμή, εξολόθρευση των εχθρών ή και χρόνια πολλά.. Του ζητάει κάτι πολύ ουσιαστικό: μια καρδιά που ακούει, που είναι ικανή να διακρίνει μεταξύ καλού και κακού. Όλα τα άλλα έπονται.
Αυτό ζητούμε και εμείς με το αίτημα «ελθέτω η βασιλεία σου»: μια καρδιά που να υπ-ακούει ώστε να κυριαρχεί ο Θεός και όχι εμείς.
3ον. Η βασιλεία του Θεού ταυτίζεται με το Πρόσωπο του Ιησού
Όπου υπάρχει Εκείνος, εκεί είναι και η βασιλεία του Θεού. Παρακαλούμε λοιπόν τον Θεό να ακούμε και να βρισκόμαστε σε κοινωνία με τον Ιησού Χριστό, για μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη κοινωνία μαζί του (Γαλ. 3,28).
Ο Reinhold Schneider, συγγραφέας του βιβλίου Das Vaterunser, περιγράφει την κατάσταση αυτή με τον εξής εντυπωσιακό τρόπο: Η ζωή αυτής της βασιλείας αποτελεί τη συνέχεια της ζωής του Χριστού στους δικούς του. Στην καρδιά η οποία δεν τροφοδοτείται από τη ζωτική δύναμη του Ιησού η βασιλεία εκπνέει (…) Αντιθέτως εγκαινιάζεται στην καρδιά η οποία αγγίζεται από τη βασιλεία και μεταμορφώνεται (…) Οι ρίζες αυτού του αιώνιου δέντρου αναζητούν να διεισδύσουν σε κάθε καρδιά. Η βασιλεία είναι μία και συνίσταται αποκλειστικά από τον Κύριο, ο οποίος αποτελεί τη δύναμη και το κέντρο της ( Σελ. 31). Ο δε Παύλος αναφερόμενος στη βασιλεία του Θεού λέει τα εξής: «25Πράγματι, ο ίδιος ο Χριστός πρέπει να βασιλεύσει εωσότου θέσει όλους τους εχθρούς κάτω από τα πόδια του. 26Τελευταίος εχθρός που θα καταστραφεί, θα είναι ο θάνατος, 27αφού, όλα τα υπέταξε κάτω από τα πόδια του. 'Οταν λέει "όλα υποτάχθηκαν", είναι φανερό πως δεν συμπεριλαμβάνεται εκείνος που του τα υπέταξε όλα. 28'Οταν, λοιπόν, θα του υποταχθούν τα πάντα, τότε και αυτός ο Υιός θα υποταχθεί σε εκείνον που τα έθεσε όλα κάτω από την εξουσία του, ώστε ο Θεός να είναι τα πάντα σε όλα» (Α! Κορ. 15,25-28).
Πέτρος Ανδριώτης
Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου 2010
Η βασιλεία του Θεού
Προτού συνεχίσουμε τον σχολιασμό της Κυριακής Προσευχής και ειδικά της παράκλησης «ελθέτω η βασιλεία σου», θεωρώ απαραίτητο να μελετήσουμε και να εμβαθύνουμε στη φράση «βασιλεία του Θεού» αναδεικνύοντας την ύψιστη σημασία της στο κήρυγμα του Ιησού. Θα προσπαθήσω και αυτή τη φορά να εκθέσω εν συντομία τα κυριότερα σημεία του Κεφαλαίου περί βασιλείας του Θεού στο βιβλίο του Πάπα Βενέδικτου 16ου « Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» (βλ. σελ. 63-77).
Ο Ιησούς ξεκίνησε τη δράση του με τα λόγια: «Συμπληρώθηκε» έλεγε, «ο καθορισμένος καιρός κι έφθασε η βασιλεία του Θεού. Μετανοείτε και πιστεύετε στο Ευαγγέλιο» (Μκ. 1,15). Ο Ματθαίος, περιγράφοντας συνοπτικά τη δράση του Ιησού, λέει: «Ο Ιησούς περιόδευε όλη τη Γαλιλαία. Δίδασκε στις συναγωγές τους, κήρυττε το Ευαγγέλιο της βασιλείας και γιάτρευε τους ανθρώπους από κάθε ασθένεια και κάθε αδυναμία» (Μτ. 4,23).
Η λέξη ευαγγέλιο δεν σημαίνει απλά χαρμόσυνη είδηση. Έχει ειδικό βάρος κυρίως για τους Ευαγγελιστές της εποχής εκείνης που με τον όρο Ευαγγέλιο ονομάτισαν όλο το συγγραφικό έργο τους για τη ζωή και τη δράση του Ιησού.
Ο όρος ευαγγέλιο, χρησιμοποιούνταν την εποχή εκείνη από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες όταν εξέδιδαν μιαν αγγελία προς το λαό. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας θεωρούνταν θεός, σωτήρας και λυτρωτής του κόσμου. Ό,τι προερχόταν από αυτόν, αποτελούσε σωτηριώδη αγγελία. Δεν ήταν απλή είδηση, αλλά συνιστούσε μεταλλαγή του κόσμου προς το καλό.
Οι Ευαγγελιστές χρησιμοποιώντας αυτό τον όρο θέλησαν να τονίσουν ότι αυτό που υπόσχονταν οι αυτοκράτορες το πραγματοποιεί ο Ιησούς Χριστός. Και τούτο δεν είναι απλή χαρμόσυνη είδηση, αλλά «δράση, δύναμη γεμάτη ενέργεια, που εισέρχεται στον κόσμο για να τον θεραπεύσει και να τον μεταμορφώσει»(βλ. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ.64). Και τούτο αποτελεί αληθινή πραγματικότητα, αφού αναλαμβάνει δράση ο Κύριος της Ιστορίας, ο ζωντανός Θεός που θέλει και μπορεί να σώσει τον κόσμο.
Με τη φράση «βασιλεία του Θεού», καθώς ήδη αναφέραμε, ο Ιησούς εγκαινιάζει τη δημόσια δράση του. Αυτή συμπυκνώνει όλα όσα ήρθε να αναγγείλει στον κόσμο. « Η φράση «βασιλεία του Θεού», απαντά στην Καινή Διαθήκη 122 φορές. Από αυτές οι 99 συναντώνται στα τρία συνοπτικά Ευαγγέλια, και από αυτές οι 90 ανήκουν σε φράσεις του ίδιου του Ιησού» (βλ. στο ίδιο σελ 64).
Οι θεολόγοι βιβλιστές έδωσαν διάφορα περιεχόμενα στη φράση «βασιλεία του Θεού», τα οποία τις περισσότερες φορές δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους. Πρόκειται μάλλον για ερμηνείες που συμπληρώνουν η μια την άλλη. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:
- Ο ίδιος ο Ιησούς είναι η βασιλεία του Θεού. Μέσω του Ιησού Χριστού, ο Θεός κατοικεί ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο Ιησούς αποτελεί την παρουσία του Θεού στον κόσμο.
- Η βασιλεία του Θεού, με την έλευση του Ιησού, εγκαθίσταται στο εσωτερικό του ανθρώπου. Ο ίδιος ο Θεός ήρθε να κατοικήσει και να βασιλεύσει μέσα μας. Μέσα μας αναπτύσσεται η βασιλεία του Θεού και όχι όπως στα κοσμικά βασίλεια σε κάποιο γεωγραφικό χώρο.
- Η Εκκλησία είναι η επί Γης βασιλεία του Θεού, η πραγμάτωση της βασιλείας εντός της Ιστορίας.
Και οι τρεις αυτές ερμηνείες περιέχουν την αλήθεια, Αλλά θα βοηθηθούμε να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα το περιεχόμενο της φράσης ¨βασιλεία του Θεού, εξετάζοντας τη σημασία της στην Παλαιά Διαθήκη.
Η ιστορία της σωτηρίας, εμφανίζεται στην Παλαιά Διαθήκη να κινείται προοδευτικά από την αρχή της (δηλαδή τον Αβραάμ) προς τον Ιησού που συνιστά το πλήρωμα των καιρών. Οι ενθρονιστήριοι Ψαλμοί και οι Προφήτες δεν παύουν να διακηρύττουν μια μελλοντική ελπίδα όπου δεσπόζει η μορφή του Υιού του ανθρώπου ο οποίος θα λάβει τη βασιλεία.
Ο φράση «βασιλεία του Θεού» συναντάται στη λατρεία του Ναού της Ιερουσαλήμ και της Συναγωγής, στον Ραβινισμό, και στα χειρόγραφα του Κουμράν.
Ο πιστός Ιουδαίος προσεύχεται στον ένα και μοναδικό Θεό με όλη την καρδιά, με όλη την ψυχή και με όλες τις δυνάμεις του (Δτ. 6,14.11,13. Αρ. 15,37-41). Και η προσευχή του δεν είναι μόνο λόγος, αλλά αποδοχή της κυριαρχίας του Θεού, και ανάληψη του ζυγού της βασιλείας Του. Με την πράξη αυτή του πιστού Ισραηλίτη, εισέρχεται ο Θεός στον κόσμο και έτσι πραγματοποιείται η βασιλεία Του.
Ο Ιησούς, ως γνήσιος Ισραηλίτης δεν αναιρεί τίποτε από αυτά (Ιω. 1,47), αλλά υπερβαίνει τον Ιουδαϊσμό, αφού εκπληρώνει την εσωτερική δυναμική των επαγγελιών της Παλαιάς Διαθήκης.
Και εδώ τίθεται το ερώτημα: Ποιο είναι τα καινούργιο που έφερε ο Ιησούς στον κόσμο; Τούτο εκφράζεται στις φράσεις: «έφτασε η βασιλεία του Θεού» (Μκ. 1,15). «Αν όμως εγώ βγάζω τα δαιμόνια με το Πνεύμα του Θεού, αυτό σημαίνει πως έφτασε σ΄εσάς η βασιλεία του Θεού» (Μτ. 12,28). «Γιατί η βασιλεία του Θεού είναι ανάμεσά σας» (Λκ. 17,21). «Στα χωρία αυτά εκφράζεται μια διαδικασία ερχομού που βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά σε ολόκληρη την Ιστορία» (Στο ίδιο σελ. 72).
Το είδος της βασιλείας του Θεού που ευαγγελίζεται ο Ιησούς διευκρινίζεται με τις διάφορες παραβολές που φανερώνουν βασικά χαρακτηριστικά της. Η σμικρότητά της βασιλείας εκφράζεται με τον μικρότερο όλων των σπόρων που είναι ο σπόρος του σιναπιού και με το προζύμι που είναι μια μικρή μάζα σε σχέση με το σύνολο του ζυμαριού. Η εξέλιξη και η ανάπτυξη της βασιλείας εκφράζεται με τη σπορά η οποία μέσα από εμπόδια και ποικίλες δυσκολίες έχει τη δυνατότητα να ωριμάσει και να δώσει καρπό. Η βασιλεία του Θεού παρομοιάζεται ακόμα και με θησαυρό ο οποίος όταν ανακαλυφθεί κάνει τον άνθρωπο να θυσιάσει τα πάντα προκειμένου να τον αποκτήσει αφού ο θησαυρός αυτός μπορεί να του ικανοποιήσει όλες του τις προσδοκίες. Τέλος ως πανάκριβο μαργαριτάρι, η βασιλεία του Θεού υπερβαίνει σε αξία όλα τα άλλα πράγματα.
Το συμπέρασμα του συγγραφέα και Πάπα, στο Κεφάλαιο για τη βασιλεία του Θεού, είναι «ότι ο Χριστός με τη φράση αυτή υπονοούσε τον εαυτό του. Αυτός ο οποίος βρίσκεται ανάμεσά μας αποτελεί τη βασιλεία του Θεού που όμως εμείς δεν την αντιλαμβανόμαστε» (Ιω. 1,30) (βλ. σελ.74 του βιβλίου «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ». Και είναι ήδη παρούσα η βασιλεία του Θεού, όχι μόνο με τη φυσική παρουσία του Ιησού, αλλά και με τη δράση του: διώχνει τα δαιμόνια με το Πνεύμα του Θεού.
Έτσι η καινοτομία, η ειδοποιός διαφορά, του κηρύγματος του Ιησού σε σχέση με τα κηρύγματα όλων των άλλων δασκάλων και προφητών είναι ο Ίδιος. Με την παρουσία και τη δράση του Ιησού Χριστού, εισέρχεται στην Ιστορία ο Θεός με τρόπο ολοκληρωτικά καινούργιο ενεργώντας εδώ και τώρα.
Όλα φωτίζονται μετά το ξεκαθάρισμα του νοήματος της βασιλείας του Θεού. Καταλαβαίνουμε τι σημαίνει: τώρα είναι ο καιρός της εκπλήρωσης (Μκ. 1,15), καιρός μετάνοιας και επιστροφής, καιρός χαράς και ευφροσύνης, αφού στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού ο Θεός μας πλησιάζει, μας συναναστρέφεται. Μέσα από το Χριστό, τώρα ο Θεός ενεργεί, κυριαρχεί και βασιλεύει, αλλά με τρόπο θεϊκό και απεριόριστα, χωρίς όρια, ως το τέλος (Ιω. 13,1), μέχρι το Σταυρό.
Πέτρος Ανδριώτης
Ο Ιησούς ξεκίνησε τη δράση του με τα λόγια: «Συμπληρώθηκε» έλεγε, «ο καθορισμένος καιρός κι έφθασε η βασιλεία του Θεού. Μετανοείτε και πιστεύετε στο Ευαγγέλιο» (Μκ. 1,15). Ο Ματθαίος, περιγράφοντας συνοπτικά τη δράση του Ιησού, λέει: «Ο Ιησούς περιόδευε όλη τη Γαλιλαία. Δίδασκε στις συναγωγές τους, κήρυττε το Ευαγγέλιο της βασιλείας και γιάτρευε τους ανθρώπους από κάθε ασθένεια και κάθε αδυναμία» (Μτ. 4,23).
Η λέξη ευαγγέλιο δεν σημαίνει απλά χαρμόσυνη είδηση. Έχει ειδικό βάρος κυρίως για τους Ευαγγελιστές της εποχής εκείνης που με τον όρο Ευαγγέλιο ονομάτισαν όλο το συγγραφικό έργο τους για τη ζωή και τη δράση του Ιησού.
Ο όρος ευαγγέλιο, χρησιμοποιούνταν την εποχή εκείνη από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες όταν εξέδιδαν μιαν αγγελία προς το λαό. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας θεωρούνταν θεός, σωτήρας και λυτρωτής του κόσμου. Ό,τι προερχόταν από αυτόν, αποτελούσε σωτηριώδη αγγελία. Δεν ήταν απλή είδηση, αλλά συνιστούσε μεταλλαγή του κόσμου προς το καλό.
Οι Ευαγγελιστές χρησιμοποιώντας αυτό τον όρο θέλησαν να τονίσουν ότι αυτό που υπόσχονταν οι αυτοκράτορες το πραγματοποιεί ο Ιησούς Χριστός. Και τούτο δεν είναι απλή χαρμόσυνη είδηση, αλλά «δράση, δύναμη γεμάτη ενέργεια, που εισέρχεται στον κόσμο για να τον θεραπεύσει και να τον μεταμορφώσει»(βλ. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ.64). Και τούτο αποτελεί αληθινή πραγματικότητα, αφού αναλαμβάνει δράση ο Κύριος της Ιστορίας, ο ζωντανός Θεός που θέλει και μπορεί να σώσει τον κόσμο.
Με τη φράση «βασιλεία του Θεού», καθώς ήδη αναφέραμε, ο Ιησούς εγκαινιάζει τη δημόσια δράση του. Αυτή συμπυκνώνει όλα όσα ήρθε να αναγγείλει στον κόσμο. « Η φράση «βασιλεία του Θεού», απαντά στην Καινή Διαθήκη 122 φορές. Από αυτές οι 99 συναντώνται στα τρία συνοπτικά Ευαγγέλια, και από αυτές οι 90 ανήκουν σε φράσεις του ίδιου του Ιησού» (βλ. στο ίδιο σελ 64).
Οι θεολόγοι βιβλιστές έδωσαν διάφορα περιεχόμενα στη φράση «βασιλεία του Θεού», τα οποία τις περισσότερες φορές δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους. Πρόκειται μάλλον για ερμηνείες που συμπληρώνουν η μια την άλλη. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:
- Ο ίδιος ο Ιησούς είναι η βασιλεία του Θεού. Μέσω του Ιησού Χριστού, ο Θεός κατοικεί ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο Ιησούς αποτελεί την παρουσία του Θεού στον κόσμο.
- Η βασιλεία του Θεού, με την έλευση του Ιησού, εγκαθίσταται στο εσωτερικό του ανθρώπου. Ο ίδιος ο Θεός ήρθε να κατοικήσει και να βασιλεύσει μέσα μας. Μέσα μας αναπτύσσεται η βασιλεία του Θεού και όχι όπως στα κοσμικά βασίλεια σε κάποιο γεωγραφικό χώρο.
- Η Εκκλησία είναι η επί Γης βασιλεία του Θεού, η πραγμάτωση της βασιλείας εντός της Ιστορίας.
Και οι τρεις αυτές ερμηνείες περιέχουν την αλήθεια, Αλλά θα βοηθηθούμε να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα το περιεχόμενο της φράσης ¨βασιλεία του Θεού, εξετάζοντας τη σημασία της στην Παλαιά Διαθήκη.
Η ιστορία της σωτηρίας, εμφανίζεται στην Παλαιά Διαθήκη να κινείται προοδευτικά από την αρχή της (δηλαδή τον Αβραάμ) προς τον Ιησού που συνιστά το πλήρωμα των καιρών. Οι ενθρονιστήριοι Ψαλμοί και οι Προφήτες δεν παύουν να διακηρύττουν μια μελλοντική ελπίδα όπου δεσπόζει η μορφή του Υιού του ανθρώπου ο οποίος θα λάβει τη βασιλεία.
Ο φράση «βασιλεία του Θεού» συναντάται στη λατρεία του Ναού της Ιερουσαλήμ και της Συναγωγής, στον Ραβινισμό, και στα χειρόγραφα του Κουμράν.
Ο πιστός Ιουδαίος προσεύχεται στον ένα και μοναδικό Θεό με όλη την καρδιά, με όλη την ψυχή και με όλες τις δυνάμεις του (Δτ. 6,14.11,13. Αρ. 15,37-41). Και η προσευχή του δεν είναι μόνο λόγος, αλλά αποδοχή της κυριαρχίας του Θεού, και ανάληψη του ζυγού της βασιλείας Του. Με την πράξη αυτή του πιστού Ισραηλίτη, εισέρχεται ο Θεός στον κόσμο και έτσι πραγματοποιείται η βασιλεία Του.
Ο Ιησούς, ως γνήσιος Ισραηλίτης δεν αναιρεί τίποτε από αυτά (Ιω. 1,47), αλλά υπερβαίνει τον Ιουδαϊσμό, αφού εκπληρώνει την εσωτερική δυναμική των επαγγελιών της Παλαιάς Διαθήκης.
Και εδώ τίθεται το ερώτημα: Ποιο είναι τα καινούργιο που έφερε ο Ιησούς στον κόσμο; Τούτο εκφράζεται στις φράσεις: «έφτασε η βασιλεία του Θεού» (Μκ. 1,15). «Αν όμως εγώ βγάζω τα δαιμόνια με το Πνεύμα του Θεού, αυτό σημαίνει πως έφτασε σ΄εσάς η βασιλεία του Θεού» (Μτ. 12,28). «Γιατί η βασιλεία του Θεού είναι ανάμεσά σας» (Λκ. 17,21). «Στα χωρία αυτά εκφράζεται μια διαδικασία ερχομού που βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά σε ολόκληρη την Ιστορία» (Στο ίδιο σελ. 72).
Το είδος της βασιλείας του Θεού που ευαγγελίζεται ο Ιησούς διευκρινίζεται με τις διάφορες παραβολές που φανερώνουν βασικά χαρακτηριστικά της. Η σμικρότητά της βασιλείας εκφράζεται με τον μικρότερο όλων των σπόρων που είναι ο σπόρος του σιναπιού και με το προζύμι που είναι μια μικρή μάζα σε σχέση με το σύνολο του ζυμαριού. Η εξέλιξη και η ανάπτυξη της βασιλείας εκφράζεται με τη σπορά η οποία μέσα από εμπόδια και ποικίλες δυσκολίες έχει τη δυνατότητα να ωριμάσει και να δώσει καρπό. Η βασιλεία του Θεού παρομοιάζεται ακόμα και με θησαυρό ο οποίος όταν ανακαλυφθεί κάνει τον άνθρωπο να θυσιάσει τα πάντα προκειμένου να τον αποκτήσει αφού ο θησαυρός αυτός μπορεί να του ικανοποιήσει όλες του τις προσδοκίες. Τέλος ως πανάκριβο μαργαριτάρι, η βασιλεία του Θεού υπερβαίνει σε αξία όλα τα άλλα πράγματα.
Το συμπέρασμα του συγγραφέα και Πάπα, στο Κεφάλαιο για τη βασιλεία του Θεού, είναι «ότι ο Χριστός με τη φράση αυτή υπονοούσε τον εαυτό του. Αυτός ο οποίος βρίσκεται ανάμεσά μας αποτελεί τη βασιλεία του Θεού που όμως εμείς δεν την αντιλαμβανόμαστε» (Ιω. 1,30) (βλ. σελ.74 του βιβλίου «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ». Και είναι ήδη παρούσα η βασιλεία του Θεού, όχι μόνο με τη φυσική παρουσία του Ιησού, αλλά και με τη δράση του: διώχνει τα δαιμόνια με το Πνεύμα του Θεού.
Έτσι η καινοτομία, η ειδοποιός διαφορά, του κηρύγματος του Ιησού σε σχέση με τα κηρύγματα όλων των άλλων δασκάλων και προφητών είναι ο Ίδιος. Με την παρουσία και τη δράση του Ιησού Χριστού, εισέρχεται στην Ιστορία ο Θεός με τρόπο ολοκληρωτικά καινούργιο ενεργώντας εδώ και τώρα.
Όλα φωτίζονται μετά το ξεκαθάρισμα του νοήματος της βασιλείας του Θεού. Καταλαβαίνουμε τι σημαίνει: τώρα είναι ο καιρός της εκπλήρωσης (Μκ. 1,15), καιρός μετάνοιας και επιστροφής, καιρός χαράς και ευφροσύνης, αφού στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού ο Θεός μας πλησιάζει, μας συναναστρέφεται. Μέσα από το Χριστό, τώρα ο Θεός ενεργεί, κυριαρχεί και βασιλεύει, αλλά με τρόπο θεϊκό και απεριόριστα, χωρίς όρια, ως το τέλος (Ιω. 13,1), μέχρι το Σταυρό.
Πέτρος Ανδριώτης
Δευτέρα 30 Αυγούστου 2010
Αγιασθήτω το Όνομά σου
Ο Ιησούς Χριστός, με την πρώτη αυτή παράκληση της Κυριακής Προσευχής επικυρώνει τη δεύτερη εντολή του Δεκαλόγου: «Μη προφέρεις μάταια το Όνομα του Θεού». Ο σεβασμός και η σωστή χρήση και στάση και απέναντι στο Όνομα και στο μυστήριο του Θεού, είναι το πρώτο μέλημα και καθήκον κάθε γνήσιου οπαδού του Χριστού.
Όμως σχετικά με το Όνομα του Θεού υπάρχει μια ασάφεια που πρέπει να διευκρινίσουμε. Το πρόβλημα ξεκίνησε από την ανάγκη του Μωυσή να επικαλεστεί το Όνομα του Θεού προκειμένου να απαιτήσει από τον Φαραώ την απελευθέρωση του λαού του Ισραήλ από τη σκλαβιά της Αιγύπτου.
Απευθυνόμενος στον Θεό, ο Μωυσής τον ρωτά ποιο είναι το όνομά Του. Η πρώτη απάντηση δεν αναφέρεται στο Όνομα, αλλά στο ποιος είναι ο Θεός και ποια η σχέση Του με τους προπάτορες του Μωυσή: «Εγώ είμαι ο Θεός του Πατέρα σου, Θεός Αβραάμ και Θεός Ισαάκ και Θεός Ιακώβ» (Εξ. 3,6). Είμαι δηλαδή ο Θεός που συνήψε σχέσεις με το λαό του Ισραήλ και τους ανθρώπους, μέσω συγκεκριμένων εκπροσώπων τους: του Αβραάμ, του Ισαάκ, του Ιακώβ, στους οποίους υποσχέθηκε την ευλογία του και πολυπληθέστατους απογόνους σαν την άμμο της θάλασσας.
Στην επιμονή του Μωυσή για το Όνομα του Θεού, Ο Θεός απαντά: «Εγώ είμαι αυτός που είμαι – Αυτός που όντως υπάρχει («Εγώ ειμί ο Ων» (Εξ.3,14). Είναι μια απάντηση που δίνει ένα όνομα αλλά ταυτόχρονα δεν είναι όνομα. Και υπάρχει ερμηνεία γι΄αυτό: Αν έδινε στο Μωυσή ο Θεός ένα όνομα συγκεκριμένο, θα πρόσθετε ένα επιπλέον όνομα ανάμεσα στο τόσα άλλα των πολλών θεοτήτων της εποχής εκείνης. Ο μόνος, αληθινός και πραγματικός Θεός δεν θα διέφερε από όλους τους άλλους. Δεν θα υπήρχε καμιά καινοτομία, καμία αυθεντία του Θεού των Προπατόρων και του Μωυσή. Ενώ η απάντηση που δίνει ο μοναδικός Θεός είναι το μυστήριο της φλεγόμενης βάτου που δεν φλέγεται και η διαβεβαίωσή Του ότι είναι ο Θεός που πραγματικά, που όντως υπάρχει.
Τώρα αρχίζει να γίνεται κατανοητή η παράκληση «αγιασθήτω το Όνομά σου». Ο Θεός με αυτά τα χαρακτηριστικά, δηλαδή την αιώνια ύπαρξη και τη σχέση που έχει και θέλει να έχει με τους ανθρώπους απαιτεί από μέρους μας βαθύ σεβασμό και σωστή χρήση του Ονόματός Του. Αυτό βέβαια περιλαμβάνει και αυτό που κοινώς ονομάζουμε «τα ιερά και τα όσια» και αφορούν την Παναγία, τους Αγίους και κάθε τι που αντιπροσωπεύει στις ανθρώπινες αισθήσεις μας τον αόρατο Θεό.
Ο Θεός μας αποκαλύπτει ποιος είναι. Εμπιστεύεται το μυστήριο που περιβάλλει το Πρόσωπό του, στη δική μας ελεύθερη μεταχείριση. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο (αφού ο Θεός μας έπλασε ελεύθερους) να κάνουμε κακή χρήση αυτής της εμπιστοσύνης και να βεβηλώσουμε και να μιάνουμε το Όνομά Του. Και επειδή έχουμε μια μυστηριώδη ροπή απιστίας προς τον Θεό, του ζητούμε να φροντίσει ο Ίδιος ώστε να αγιάζεται το Όνομά Του με την συμπεριφορά και τη στάση μας απέναντί Του. Το δε Άγιο Πνεύμα που δώρισε ο Θεός μέσα Μας, είναι βέβαιο ότι θα μας βοηθήσει να τιμούμε, να σεβόμαστε και να αγαπούμε το Όνομα και το μυστήριο του Θεού Πατέρα όπως μας τον αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός.(Για την παραπάνω ερμηνεία Βλ. Πάπας Βενέδικτος 16ος σελ.148-150, του βιβλίου του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ»).
Πέτρος Ανδριώτης
Όμως σχετικά με το Όνομα του Θεού υπάρχει μια ασάφεια που πρέπει να διευκρινίσουμε. Το πρόβλημα ξεκίνησε από την ανάγκη του Μωυσή να επικαλεστεί το Όνομα του Θεού προκειμένου να απαιτήσει από τον Φαραώ την απελευθέρωση του λαού του Ισραήλ από τη σκλαβιά της Αιγύπτου.
Απευθυνόμενος στον Θεό, ο Μωυσής τον ρωτά ποιο είναι το όνομά Του. Η πρώτη απάντηση δεν αναφέρεται στο Όνομα, αλλά στο ποιος είναι ο Θεός και ποια η σχέση Του με τους προπάτορες του Μωυσή: «Εγώ είμαι ο Θεός του Πατέρα σου, Θεός Αβραάμ και Θεός Ισαάκ και Θεός Ιακώβ» (Εξ. 3,6). Είμαι δηλαδή ο Θεός που συνήψε σχέσεις με το λαό του Ισραήλ και τους ανθρώπους, μέσω συγκεκριμένων εκπροσώπων τους: του Αβραάμ, του Ισαάκ, του Ιακώβ, στους οποίους υποσχέθηκε την ευλογία του και πολυπληθέστατους απογόνους σαν την άμμο της θάλασσας.
Στην επιμονή του Μωυσή για το Όνομα του Θεού, Ο Θεός απαντά: «Εγώ είμαι αυτός που είμαι – Αυτός που όντως υπάρχει («Εγώ ειμί ο Ων» (Εξ.3,14). Είναι μια απάντηση που δίνει ένα όνομα αλλά ταυτόχρονα δεν είναι όνομα. Και υπάρχει ερμηνεία γι΄αυτό: Αν έδινε στο Μωυσή ο Θεός ένα όνομα συγκεκριμένο, θα πρόσθετε ένα επιπλέον όνομα ανάμεσα στο τόσα άλλα των πολλών θεοτήτων της εποχής εκείνης. Ο μόνος, αληθινός και πραγματικός Θεός δεν θα διέφερε από όλους τους άλλους. Δεν θα υπήρχε καμιά καινοτομία, καμία αυθεντία του Θεού των Προπατόρων και του Μωυσή. Ενώ η απάντηση που δίνει ο μοναδικός Θεός είναι το μυστήριο της φλεγόμενης βάτου που δεν φλέγεται και η διαβεβαίωσή Του ότι είναι ο Θεός που πραγματικά, που όντως υπάρχει.
Τώρα αρχίζει να γίνεται κατανοητή η παράκληση «αγιασθήτω το Όνομά σου». Ο Θεός με αυτά τα χαρακτηριστικά, δηλαδή την αιώνια ύπαρξη και τη σχέση που έχει και θέλει να έχει με τους ανθρώπους απαιτεί από μέρους μας βαθύ σεβασμό και σωστή χρήση του Ονόματός Του. Αυτό βέβαια περιλαμβάνει και αυτό που κοινώς ονομάζουμε «τα ιερά και τα όσια» και αφορούν την Παναγία, τους Αγίους και κάθε τι που αντιπροσωπεύει στις ανθρώπινες αισθήσεις μας τον αόρατο Θεό.
Ο Θεός μας αποκαλύπτει ποιος είναι. Εμπιστεύεται το μυστήριο που περιβάλλει το Πρόσωπό του, στη δική μας ελεύθερη μεταχείριση. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο (αφού ο Θεός μας έπλασε ελεύθερους) να κάνουμε κακή χρήση αυτής της εμπιστοσύνης και να βεβηλώσουμε και να μιάνουμε το Όνομά Του. Και επειδή έχουμε μια μυστηριώδη ροπή απιστίας προς τον Θεό, του ζητούμε να φροντίσει ο Ίδιος ώστε να αγιάζεται το Όνομά Του με την συμπεριφορά και τη στάση μας απέναντί Του. Το δε Άγιο Πνεύμα που δώρισε ο Θεός μέσα Μας, είναι βέβαιο ότι θα μας βοηθήσει να τιμούμε, να σεβόμαστε και να αγαπούμε το Όνομα και το μυστήριο του Θεού Πατέρα όπως μας τον αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός.(Για την παραπάνω ερμηνεία Βλ. Πάπας Βενέδικτος 16ος σελ.148-150, του βιβλίου του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ»).
Πέτρος Ανδριώτης
Πέμπτη 26 Αυγούστου 2010
Πάτερ ημών ο εν τοις Ουρανοίς
Ο Πάπας Βενέδικτος 16ος, στις σελίδες από 141 έως 147 του βιβλίου του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», κάνει μια βαθιά ανάλυση της φράσης «Πάτερ ημών ο εν τοις Ουρανοίς», με την οποία αρχίζει η Κυριακή Προσευχή.
Στο κείμενο που ακολουθεί, παραθέτω μια όσο γίνεται πιο σύντομη παρουσίαση της ανάλυσης αυτής.
Στη λέξη «Πατέρα» εμπεριέχεται όλη η ιστορία της θείας οικονομίας. Συμπυκνώνεται σε αυτήν όλο το έργο του Ιησού Χριστού, η μεγάλη Αποκάλυψή Του: ότι δηλαδή ο άγνωστος και σιωπηλός Θεός είναι η πηγή όλων των αγαθών και το κριτήριο του τέλειου ανθρώπου. Στην επί του όρους ομιλία ο Ιησούς λέει τα εξής: «Αλλά εγώ σας λέω: Αγαπάτε τους εχθρούς σας και προσεύχεστε για εκείνους που σας καταδιώκουν, ώστε να γίνετε παιδιά του Πατέρα σας που βρίσκεται στους ουρανούς, διότι ανατέλλει τον ήλιο του πάνω από κακούς και καλούς και βρέχει πάνω σε δίκαιους και άδικους» (Μτ. 5,44-45).
Και η αγάπη αυτή φθάνει «μέχρις εσχάτων, ως το τέλος» (Ιω. 13,1), αφού στο σχέδιο της σωτηρίας μας προβλέπεται και πραγματοποιείται ο σταυρικός θάνατος του Υιού Του.
Όλη η Καινή Διαθήκη είναι γεμάτη αποκαλύψεις για τη φύση και την καλοσύνη του Θεού Πατέρα. Ο Ματθαίος στο 5,44 λέει: «Εάν, λοιπόν, εσείς, που είσθε κακοί, ξέρετε να δίνετε καλά πράγματα στα παιδιά σας, πόσο μάλλον ο Πατέρας σας που είναι στους ουρανούς θα δώσει καλά πράγματα σ'αυτούς που του ζητούν». Αλλά εξόχως σημαντική είναι η επεξήγηση που δίνει ο Ευαγγελιστής Λουκάς στη φράση: «θα δώσει καλά πράγματα σ΄αυτούς που του ζητούν». Ο Λουκάς διαφοροποιείται από τον Ματθαίο λέγοντας: «Εάν, λοιπόν, εσείς, που είσθε κακοί, ξέρετε να δίνετε καλά πράγματα στα παιδιά σας, πόσο μάλλον ο Πατέρας σας που είναι στους ουρανούς θα δώσει το Άγιο Πνεύμα σ'αυτούς που του ζητούν!".(Λκ.11,13). Με την προσευχή κατανοούμε σιγά σιγά ποιο είναι το απολύτως απαραίτητο που έχουμε ανάγκη: Ο Θεός και το Πνεύμα Του.
Καθώς διαπιστώσαμε στην περικοπή του Ματθαίου, ο Κύριος μας διδάσκει ότι η αγάπη προς τους εχθρούς μας, είναι η οδός που μας οδηγεί στο να γίνουμε ξανά παιδιά του Θεού. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε την ουσία της Πατρότητας του Θεού, αλλά και την άμεση σχέση του Πατέρα με τον κατ΄ουσίαν Υιό Του, τον Ιησού Χριστό. Συνειδητοποιούμε ακόμα ότι στον καθρέφτη της μορφής του Ιησού, μπορούμε να κατανοήσουμε ποιος και πώς είναι ο Θεός. «Αυτός που έχει δει εμένα, έχει δει τον Πατέρα» είπε ο Ιησούς (Ιω. 14,9). Διαπιστώνουμε τέλος ότι η Κυριακή Προσευχή δεν αποτελεί προβολή του ανθρώπινου ειδώλου στον Ουρανό, αλλά μας δείχνει πώς από την προοπτική του Ουρανού, του Ιησού, οφείλουμε και μπορούμε να γίνουμε αυθεντικοί άνθρωποι. (βλ. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 143).
Αλλά ο Θεός είναι Πατέρας μας και για δυο άλλους λόγους:
Πρώτον, διότι αφού είναι ο δημιουργός των πάντων και κυρίως του ανθρώπου, είμαστε το προσφιλές πλάσμα του, το παιδί του. Τούτο πιστοποιείται και στο βιβλίο της Γένεσης όπου ο Θεός διαπίστωσε ότι όλα όσα δημιούργησε ήταν παρά πολύ καλά (Γεν. 1,31)
Δεύτερον, διότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο «κατ΄εικόνα και ομοίωσή του» (Γεν. 1,26). Η κατεξοχήν εικόνα του Θεού είναι Ο Ιησούς Χριστός (βλ. Β! Κορ. 4,4 και Κολ. 1,15). Άρα η ανθρώπινη φύση και η Υιότητά Του, είναι το πρότυπο του τέλειου ανθρώπου. Στοχεύουμε λοιπόν στην απόκτηση αυτής της τελειότητας που σίγουρα δεν θα επιτευχθεί ποτέ στο βαθμό του Χριστού, αφού είμαστε άνθρωποι και όχι Θεάνθρωποι. Ωστόσο τείνουμε δυναμικά προς τον σκοπό αυτό με το πνεύμα προσευχής που ήδη περιγράψαμε στο Κεφάλαιο για την «αδιάλειπτη προσευχή» και κυρίως με την βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, του σημαντικότερου Αγαθού που δώρισε μέσα μας ο Θεός.
Το μήνυμα λοιπόν το σημερινό είναι: «ότι δεν είμαστε ολοκληρωμένα παιδιά του Θεού αλλά οφείλουμε να γίνουμε και να είμαστε, μέσω της κοινωνίας με τον Ιησού, η οποία πρέπει να γίνεται ολοένα πιο βαθιά» (…) «Η δε λέξη Πατέρας, μας προσκαλεί να ζούμε με τη συνείδηση της υιότητας και της μαθητείας του Ιησού» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 144).
Τώρα δυο λόγια για το «ημών». Ο μοναδικός που μπορεί να πει: «ο Πατέρας μου», είναι ο μονογενής Υιός και ομοούσιος με τον Πατέρα, δηλαδή ο Ιησούς Χριστός.
Εμείς που καλούμαστε να βρισκόμαστε σε κοινωνία με τον Χριστό και τα αδέρφιά μας, τους συνανθρώπους, μπορούμε να πούμε μόνο «Πατέρα μας».
Έτσι με το «ημών», εισερχόμαστε στην κοινωνία των άλλων παιδιών του Θεού. Ξεφεύγουμε από το εγώ μας, διαγράφουμε αυτό που μας χωρίζει από τους άλλους και με τα αυτιά και την καρδιά μας ανοιγόμαστε σε αυτούς. Με τη λέξη «ημών», λέμε «Ναι» στην ζώσα Εκκλησία στην οποία ο Χριστός ήθελε να συνάξει την καινούργια Του οικογένεια. Έτσι, η Κυριακή Προσευχή είναι κάτι το αυστηρά προσωπικό και ταυτόχρονα η απόλυτη προσευχή της Εκκλησίας. Η προσευχή αυτή μας συγκροτεί σε μια οικογένεια πέρα από κάθε σύνορο. (βλ. στο ίδιο σελ. 147).
Από το «ημών» κατανοούμε και την επόμενη προσθήκη: «ο εν τοις Ουρανοίς». Ο Θεός Πατέρας δεν βρίσκεται σε κάποιο απομακρυσμένο γαλαξία. Αλλά με τις λέξεις αυτές δηλώνουμε ότι όλοι προερχόμαστε από έναν και μοναδικό Πατέρα που αποτελεί το μέτρο της πατρότητας και την αρχή-προέλευσή της. Τα δήλωσε ρητά ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός: «Ένας είναι ο Πατέρας σας, ο ουράνιος (Μτ. 23,9). Αυτός μας είχε αιώνια στο νου και στη θέλησή Του. Αυτός μας δωρίζει το αληθινό, αιώνιο πατρικό σπίτι.
«Ουρανός σημαίνει συνεπώς εκείνο το διαφορετικό ύψος, μεγαλείο του Θεού, από το οποίο όλοι προερχόμαστε και στο οποίο όλοι καταλήγουμε» (στο ίδιο, σελ. 147).
Πέτρος Ανδριώτης
Στο κείμενο που ακολουθεί, παραθέτω μια όσο γίνεται πιο σύντομη παρουσίαση της ανάλυσης αυτής.
Στη λέξη «Πατέρα» εμπεριέχεται όλη η ιστορία της θείας οικονομίας. Συμπυκνώνεται σε αυτήν όλο το έργο του Ιησού Χριστού, η μεγάλη Αποκάλυψή Του: ότι δηλαδή ο άγνωστος και σιωπηλός Θεός είναι η πηγή όλων των αγαθών και το κριτήριο του τέλειου ανθρώπου. Στην επί του όρους ομιλία ο Ιησούς λέει τα εξής: «Αλλά εγώ σας λέω: Αγαπάτε τους εχθρούς σας και προσεύχεστε για εκείνους που σας καταδιώκουν, ώστε να γίνετε παιδιά του Πατέρα σας που βρίσκεται στους ουρανούς, διότι ανατέλλει τον ήλιο του πάνω από κακούς και καλούς και βρέχει πάνω σε δίκαιους και άδικους» (Μτ. 5,44-45).
Και η αγάπη αυτή φθάνει «μέχρις εσχάτων, ως το τέλος» (Ιω. 13,1), αφού στο σχέδιο της σωτηρίας μας προβλέπεται και πραγματοποιείται ο σταυρικός θάνατος του Υιού Του.
Όλη η Καινή Διαθήκη είναι γεμάτη αποκαλύψεις για τη φύση και την καλοσύνη του Θεού Πατέρα. Ο Ματθαίος στο 5,44 λέει: «Εάν, λοιπόν, εσείς, που είσθε κακοί, ξέρετε να δίνετε καλά πράγματα στα παιδιά σας, πόσο μάλλον ο Πατέρας σας που είναι στους ουρανούς θα δώσει καλά πράγματα σ'αυτούς που του ζητούν». Αλλά εξόχως σημαντική είναι η επεξήγηση που δίνει ο Ευαγγελιστής Λουκάς στη φράση: «θα δώσει καλά πράγματα σ΄αυτούς που του ζητούν». Ο Λουκάς διαφοροποιείται από τον Ματθαίο λέγοντας: «Εάν, λοιπόν, εσείς, που είσθε κακοί, ξέρετε να δίνετε καλά πράγματα στα παιδιά σας, πόσο μάλλον ο Πατέρας σας που είναι στους ουρανούς θα δώσει το Άγιο Πνεύμα σ'αυτούς που του ζητούν!".(Λκ.11,13). Με την προσευχή κατανοούμε σιγά σιγά ποιο είναι το απολύτως απαραίτητο που έχουμε ανάγκη: Ο Θεός και το Πνεύμα Του.
Καθώς διαπιστώσαμε στην περικοπή του Ματθαίου, ο Κύριος μας διδάσκει ότι η αγάπη προς τους εχθρούς μας, είναι η οδός που μας οδηγεί στο να γίνουμε ξανά παιδιά του Θεού. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε την ουσία της Πατρότητας του Θεού, αλλά και την άμεση σχέση του Πατέρα με τον κατ΄ουσίαν Υιό Του, τον Ιησού Χριστό. Συνειδητοποιούμε ακόμα ότι στον καθρέφτη της μορφής του Ιησού, μπορούμε να κατανοήσουμε ποιος και πώς είναι ο Θεός. «Αυτός που έχει δει εμένα, έχει δει τον Πατέρα» είπε ο Ιησούς (Ιω. 14,9). Διαπιστώνουμε τέλος ότι η Κυριακή Προσευχή δεν αποτελεί προβολή του ανθρώπινου ειδώλου στον Ουρανό, αλλά μας δείχνει πώς από την προοπτική του Ουρανού, του Ιησού, οφείλουμε και μπορούμε να γίνουμε αυθεντικοί άνθρωποι. (βλ. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 143).
Αλλά ο Θεός είναι Πατέρας μας και για δυο άλλους λόγους:
Πρώτον, διότι αφού είναι ο δημιουργός των πάντων και κυρίως του ανθρώπου, είμαστε το προσφιλές πλάσμα του, το παιδί του. Τούτο πιστοποιείται και στο βιβλίο της Γένεσης όπου ο Θεός διαπίστωσε ότι όλα όσα δημιούργησε ήταν παρά πολύ καλά (Γεν. 1,31)
Δεύτερον, διότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο «κατ΄εικόνα και ομοίωσή του» (Γεν. 1,26). Η κατεξοχήν εικόνα του Θεού είναι Ο Ιησούς Χριστός (βλ. Β! Κορ. 4,4 και Κολ. 1,15). Άρα η ανθρώπινη φύση και η Υιότητά Του, είναι το πρότυπο του τέλειου ανθρώπου. Στοχεύουμε λοιπόν στην απόκτηση αυτής της τελειότητας που σίγουρα δεν θα επιτευχθεί ποτέ στο βαθμό του Χριστού, αφού είμαστε άνθρωποι και όχι Θεάνθρωποι. Ωστόσο τείνουμε δυναμικά προς τον σκοπό αυτό με το πνεύμα προσευχής που ήδη περιγράψαμε στο Κεφάλαιο για την «αδιάλειπτη προσευχή» και κυρίως με την βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, του σημαντικότερου Αγαθού που δώρισε μέσα μας ο Θεός.
Το μήνυμα λοιπόν το σημερινό είναι: «ότι δεν είμαστε ολοκληρωμένα παιδιά του Θεού αλλά οφείλουμε να γίνουμε και να είμαστε, μέσω της κοινωνίας με τον Ιησού, η οποία πρέπει να γίνεται ολοένα πιο βαθιά» (…) «Η δε λέξη Πατέρας, μας προσκαλεί να ζούμε με τη συνείδηση της υιότητας και της μαθητείας του Ιησού» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 144).
Τώρα δυο λόγια για το «ημών». Ο μοναδικός που μπορεί να πει: «ο Πατέρας μου», είναι ο μονογενής Υιός και ομοούσιος με τον Πατέρα, δηλαδή ο Ιησούς Χριστός.
Εμείς που καλούμαστε να βρισκόμαστε σε κοινωνία με τον Χριστό και τα αδέρφιά μας, τους συνανθρώπους, μπορούμε να πούμε μόνο «Πατέρα μας».
Έτσι με το «ημών», εισερχόμαστε στην κοινωνία των άλλων παιδιών του Θεού. Ξεφεύγουμε από το εγώ μας, διαγράφουμε αυτό που μας χωρίζει από τους άλλους και με τα αυτιά και την καρδιά μας ανοιγόμαστε σε αυτούς. Με τη λέξη «ημών», λέμε «Ναι» στην ζώσα Εκκλησία στην οποία ο Χριστός ήθελε να συνάξει την καινούργια Του οικογένεια. Έτσι, η Κυριακή Προσευχή είναι κάτι το αυστηρά προσωπικό και ταυτόχρονα η απόλυτη προσευχή της Εκκλησίας. Η προσευχή αυτή μας συγκροτεί σε μια οικογένεια πέρα από κάθε σύνορο. (βλ. στο ίδιο σελ. 147).
Από το «ημών» κατανοούμε και την επόμενη προσθήκη: «ο εν τοις Ουρανοίς». Ο Θεός Πατέρας δεν βρίσκεται σε κάποιο απομακρυσμένο γαλαξία. Αλλά με τις λέξεις αυτές δηλώνουμε ότι όλοι προερχόμαστε από έναν και μοναδικό Πατέρα που αποτελεί το μέτρο της πατρότητας και την αρχή-προέλευσή της. Τα δήλωσε ρητά ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός: «Ένας είναι ο Πατέρας σας, ο ουράνιος (Μτ. 23,9). Αυτός μας είχε αιώνια στο νου και στη θέλησή Του. Αυτός μας δωρίζει το αληθινό, αιώνιο πατρικό σπίτι.
«Ουρανός σημαίνει συνεπώς εκείνο το διαφορετικό ύψος, μεγαλείο του Θεού, από το οποίο όλοι προερχόμαστε και στο οποίο όλοι καταλήγουμε» (στο ίδιο, σελ. 147).
Πέτρος Ανδριώτης
Δευτέρα 23 Αυγούστου 2010
Η αδιάλειπτη προσευχή: εισαγωγή στην «Κυριακή Προσευχή»
Και στη μελέτη της Κυριακής Προσευχής δηλ. του «Πάτερ Ημών», θα εκθέσω συνοπτικά και με απλά λόγια τα κυριότερα και βαθιά νοήματα που περιέχονται στο βιβλίο του Πάπα Βενέδικτου 16ου στο βιβλίο του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ». Επιμένω στη μέθοδο αυτή για δυο λόγους:
1ον) Το εν λόγω βιβλίο είναι ογκώδες και δυσκολονόητο για πολλούς απλούς ανθρώπους.
2ον) Είναι κρίμα, μια τόσο βαθυστόχαστη και ψυχωφελή μελέτη, να μην προσφερθεί στον κόσμο, έστω και συνοπτικά, σε μια πιο κατανοητή και ευκολοδιάβαστη μορφή.
Μετά από αυτό τον πρόλογο, σήμερα προτείνω να κάνουμε μια εισαγωγή στην Κυριακή Προσευχή, όπως εξάλλου κάνει και ο Πάπας. Η εισαγωγή αυτή που την συμπυκνώνω στον τίτλο η «αδιάλειπτη προσευχή» είναι τόσο σημαντική που συνιστά την απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση και βίωση της «Κυριακής Προσευχής».
Μόνο στην προοπτική του να βρισκόμαστε σε σχέση με τον Θεό μπορούμε να κατανοήσουμε τι σημαίνει το να είσαι άνθρωπος. Σε αυτό εντάσσεται το να συνομιλείς με τον Θεό και να Τον ακούς. Γι΄αυτό και ο Κύριος, μας δίδαξε πώς να προσευχόμαστε ορίζοντας ακόμα και τι λόγια να του λέμε με την «Κυριακή Προσευχή».
Η προσευχή γενικά δεν είναι θέατρο εμπρός σε ανθρώπους. Όπως κάθε σχέση αγάπης απαιτεί διακριτικότητα. Παρόλα αυτά «η Κυριακή Προσευχή» είναι μια προσευχή του εμείς και μόνο σε κοινωνία με το εμείς των παιδιών του Θεού μπορούμε να υπερβούμε τα όρια του κόσμου τούτου και να φθάσουμε στον Θεό» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 136).
Βέβαια στην προσευχή πρέπει να συνυπάρχουν το προσωπικό και το συλλογικό στοιχείο. Όπως η συζυγική σχέση του άνδρα και της γυναίκας είναι αυστηρά προσωπική και χρειάζεται τον προστατευτικό χώρο της διακριτικότητας και όπως η ίδια αυτή σχέση στο γάμο και στην οικογένεια εμπεριέχει τη δημόσια ευθύνη και τη συλλογικότητα, έτσι και στην προσευχή, το εμείς της κοινότητας που προσεύχεται, εμπεριέχει το προσωπικό εγώ του καθένα.
Είπαμε ότι η προσευχή δεν είναι θέατρο (το λέει ο ίδιος ο Ιησούς: Μτ. 5, 6-8). Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ότι δεν είναι ούτε πολυλογία (βλ. στο ίδιο) που καταπνίγει το πνεύμα. Συμβαίνει σε όλους μας να απαγγέλλουμε συνηθισμένες προσευχές και ταυτόχρονα το πνεύμα μας να είναι αλλού. Όταν παρακαλούμε τον Θεό για κάτι ή τον ευχαριστούμε με αγαλλίαση καρδιάς για κάτι που ζήσαμε, θα πρέπει να έχουμε τον μέγιστο βαθμό προσοχής. « Όμως, εκτός από τις στιγμιαίες αυτές καταστάσεις, το πιο σημαντικό είναι, να είναι παρούσα στα μύχια της ψυχής μας η σχέση με τον Θεό. Και για να επιτύχουμε την υπέροχη αυτή κατάσταση, πρέπει πάντα να ζωντανεύουμε αυτή τη σχέση και να ανάγουμε σε αυτήν όλα τα πράγματα της καθημερινότητας. Όσο τα βάθος της ψυχής μας είναι προσανατολισμένο στον Θεό, τόσο καλύτερα θα προσευχόμαστε. Όσο αυτός ο προσανατολισμός αποτελεί το θεμέλιο ολόκληρης της ύπαρξής μας, τόσο θα είμαστε άνθρωποι της ειρήνης, θα υποφέρουμε τον πόνο, θα κατανοούμε τους άλλους και θα τους ανοιγόμαστε. Τούτος ο προσανατολισμός, ο οποίος θα χαρακτηρίζει ολόκληρο το συνειδητό μας, η αθόρυβη παρουσία του Θεού στα μύχια της σκέψης, της αίσθησης και της ύπαρξής μας, ονομάζεται αδιάλειπτη προσευχή.
Η αδιάλειπτη προσευχή ταυτίζεται με την αγάπη του Θεού η οποία αποτελεί τόσο την προϋπόθεση όσο και την κινητήριο δύναμη της αγάπης του πλησίον. Αυτή η πραγματική προσευχή, η αθόρυβη εσωτερική συνύπαρξη με τον Θεό, χρειάζεται τροφή. Αυτό υπηρετεί η συγκεκριμένη προσευχή με λόγια ή παραστάσεις ή σκέψεις. Όσο περισσότερο είναι μέσα μας ο Θεός, τόσο θα είμαστε και εμείς πραγματικά κοντά Του με τα λόγια της προσευχής. Και αντίστροφα, αυτή η ενεργή προσευχή πραγματοποιεί και εμβαθύνει την κοινωνία μας με τον Θεό. (….). Είναι απαραίτητο επίσης να χρησιμοποιούμε πάντα λόγια προσευχής με τα οποία να συναντιέται με τον Θεό τόσο ολόκληρη η Εκκλησία όσο και οι μεμονωμένοι πιστοί. Γιατί χωρίς αυτή τη βοήθεια της προσευχής, η ατομική μας προσευχή και η εικόνα του Θεού θα είναι γεγονότα υποκειμενικά και θα αντικατοπτρίζουν τελικά μάλλον εμάς παρά τον ζωντανό Θεό». ( Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 136-137).
Πέτρος Ανδριώτης
1ον) Το εν λόγω βιβλίο είναι ογκώδες και δυσκολονόητο για πολλούς απλούς ανθρώπους.
2ον) Είναι κρίμα, μια τόσο βαθυστόχαστη και ψυχωφελή μελέτη, να μην προσφερθεί στον κόσμο, έστω και συνοπτικά, σε μια πιο κατανοητή και ευκολοδιάβαστη μορφή.
Μετά από αυτό τον πρόλογο, σήμερα προτείνω να κάνουμε μια εισαγωγή στην Κυριακή Προσευχή, όπως εξάλλου κάνει και ο Πάπας. Η εισαγωγή αυτή που την συμπυκνώνω στον τίτλο η «αδιάλειπτη προσευχή» είναι τόσο σημαντική που συνιστά την απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση και βίωση της «Κυριακής Προσευχής».
Μόνο στην προοπτική του να βρισκόμαστε σε σχέση με τον Θεό μπορούμε να κατανοήσουμε τι σημαίνει το να είσαι άνθρωπος. Σε αυτό εντάσσεται το να συνομιλείς με τον Θεό και να Τον ακούς. Γι΄αυτό και ο Κύριος, μας δίδαξε πώς να προσευχόμαστε ορίζοντας ακόμα και τι λόγια να του λέμε με την «Κυριακή Προσευχή».
Η προσευχή γενικά δεν είναι θέατρο εμπρός σε ανθρώπους. Όπως κάθε σχέση αγάπης απαιτεί διακριτικότητα. Παρόλα αυτά «η Κυριακή Προσευχή» είναι μια προσευχή του εμείς και μόνο σε κοινωνία με το εμείς των παιδιών του Θεού μπορούμε να υπερβούμε τα όρια του κόσμου τούτου και να φθάσουμε στον Θεό» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 136).
Βέβαια στην προσευχή πρέπει να συνυπάρχουν το προσωπικό και το συλλογικό στοιχείο. Όπως η συζυγική σχέση του άνδρα και της γυναίκας είναι αυστηρά προσωπική και χρειάζεται τον προστατευτικό χώρο της διακριτικότητας και όπως η ίδια αυτή σχέση στο γάμο και στην οικογένεια εμπεριέχει τη δημόσια ευθύνη και τη συλλογικότητα, έτσι και στην προσευχή, το εμείς της κοινότητας που προσεύχεται, εμπεριέχει το προσωπικό εγώ του καθένα.
Είπαμε ότι η προσευχή δεν είναι θέατρο (το λέει ο ίδιος ο Ιησούς: Μτ. 5, 6-8). Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ότι δεν είναι ούτε πολυλογία (βλ. στο ίδιο) που καταπνίγει το πνεύμα. Συμβαίνει σε όλους μας να απαγγέλλουμε συνηθισμένες προσευχές και ταυτόχρονα το πνεύμα μας να είναι αλλού. Όταν παρακαλούμε τον Θεό για κάτι ή τον ευχαριστούμε με αγαλλίαση καρδιάς για κάτι που ζήσαμε, θα πρέπει να έχουμε τον μέγιστο βαθμό προσοχής. « Όμως, εκτός από τις στιγμιαίες αυτές καταστάσεις, το πιο σημαντικό είναι, να είναι παρούσα στα μύχια της ψυχής μας η σχέση με τον Θεό. Και για να επιτύχουμε την υπέροχη αυτή κατάσταση, πρέπει πάντα να ζωντανεύουμε αυτή τη σχέση και να ανάγουμε σε αυτήν όλα τα πράγματα της καθημερινότητας. Όσο τα βάθος της ψυχής μας είναι προσανατολισμένο στον Θεό, τόσο καλύτερα θα προσευχόμαστε. Όσο αυτός ο προσανατολισμός αποτελεί το θεμέλιο ολόκληρης της ύπαρξής μας, τόσο θα είμαστε άνθρωποι της ειρήνης, θα υποφέρουμε τον πόνο, θα κατανοούμε τους άλλους και θα τους ανοιγόμαστε. Τούτος ο προσανατολισμός, ο οποίος θα χαρακτηρίζει ολόκληρο το συνειδητό μας, η αθόρυβη παρουσία του Θεού στα μύχια της σκέψης, της αίσθησης και της ύπαρξής μας, ονομάζεται αδιάλειπτη προσευχή.
Η αδιάλειπτη προσευχή ταυτίζεται με την αγάπη του Θεού η οποία αποτελεί τόσο την προϋπόθεση όσο και την κινητήριο δύναμη της αγάπης του πλησίον. Αυτή η πραγματική προσευχή, η αθόρυβη εσωτερική συνύπαρξη με τον Θεό, χρειάζεται τροφή. Αυτό υπηρετεί η συγκεκριμένη προσευχή με λόγια ή παραστάσεις ή σκέψεις. Όσο περισσότερο είναι μέσα μας ο Θεός, τόσο θα είμαστε και εμείς πραγματικά κοντά Του με τα λόγια της προσευχής. Και αντίστροφα, αυτή η ενεργή προσευχή πραγματοποιεί και εμβαθύνει την κοινωνία μας με τον Θεό. (….). Είναι απαραίτητο επίσης να χρησιμοποιούμε πάντα λόγια προσευχής με τα οποία να συναντιέται με τον Θεό τόσο ολόκληρη η Εκκλησία όσο και οι μεμονωμένοι πιστοί. Γιατί χωρίς αυτή τη βοήθεια της προσευχής, η ατομική μας προσευχή και η εικόνα του Θεού θα είναι γεγονότα υποκειμενικά και θα αντικατοπτρίζουν τελικά μάλλον εμάς παρά τον ζωντανό Θεό». ( Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 136-137).
Πέτρος Ανδριώτης
Σάββατο 21 Αυγούστου 2010
«Μακάριοι είναι εκείνοι που έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν τον Θεό» (Μτ. 5,8)
Ας συνοψίσουμε την ερμηνεία που δίνει ο Πάπας Βενέδικτος 16ος στον Μακαρισμό αυτό, στις σελίδες 103 έως 106 του βιβλίου του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ.
Για να δει κανείς τον Θεό, λέει ο Πάπας, η λογική δεν είναι αρκετή, είναι απαραίτητη η καρδιά. Με τον όρο καρδιά εννοούμε τη συνέργεια και την εσωτερική συμφωνία όλων των αισθητικών δυνάμεων της ανθρώπινης ύπαρξης. Ρόλο σημαντικό διαδραματίζει επίσης η αρμονία σώματος και ψυχής που είναι σημάδι ολοκληρωμένου ανθρώπου.
Με αυτόν τον τρόπο, ο άνθρωπος αναγνωρίζει τη σωματικότητα και την πνευματικότητά του. Το σώμα οφείλει να πειθαρχήσει στο πνεύμα χωρίς ωστόσο να απομονώσει τη νόηση και τη θέληση, αλλά, αναγνωρίζοντας τον Θεό, να ζει τη σωματικότητα της ύπαρξής του όχι ως εμπόδιο, αλλά ως πλούτο για το πνεύμα.
Ο Θεός είναι αντιληπτός από εκείνους τους ανθρώπους που είναι ικανοί να τον δουν, που έχουν τα μάτια της καρδιάς ανοικτά. Όπως ο καθρέφτης πρέπει να είναι καθαρός για να δεις μέσα σ΄αυτόν, έτσι και το εσωτερικό του ανθρώπου πρέπει να είναι καθαρό για να δει τον Θεό.
Ας δούμε τώρα τη συνάφεια που έχει ο Μακαρισμός που μελετούμε με την Παλαιά Διαθήκη. Στον Ψαλμό 23(24),3 περιγράφονται οι προϋποθέσεις για την είσοδο στο Ναό, για να σταθεί δηλαδή κάποιος κοντά στον ζώντα Θεό. Λέει ο Ψαλμός:
«Ποιος μπορεί ανεβεί στο όρος του Κυρίου; Και ποιος στον άγιό του τόπο να σταθεί; Καθένας που τα χέρια του είναι αθώα και καθαρή η καρδιά, όποιος δεν επιδόθηκε σε μάτια πράγματα, ούτε απάτησε τον διπλανό του» (Ψ. 23(24),3).
Ο ίδιος Ψαλμός εξηγεί παρακάτω τι σημαίνουν «αθώα χέρια και καθαρή καρδιά»:
«Αυτός θα λάβει ευλογία από τον Κύριο και δικαιοσύνη απ΄τον Θεό του που τον σώζει. Αυτή είναι η γενιά που τον ζητάει και λαχταράει την παρουσία Του» (στιχ. 6). Εδώ η στάση αυτή ταυτίζεται με τη στάση «της πείνας και της δίψας» για δικαιοσύνη» που αναλύσαμε σε προηγούμενο Μακαρισμό.
Έτσι για να πορευτεί κάποιος προς συνάντηση του Θεού, θα πρέπει πριν απόλα να θέτει το ερώτημα για τον Θεό και να αναζητεί με λαχτάρα το Πρόσωπό του. Ταυτόχρονα όμως, καθώς λέει σαφώς ο Ψαλμός, να μην απατά τον διπλανό του, να είναι δηλαδή τίμιος, φιλαλήθης και δίκαιος απέναντι στον συνάνθρωπο και στην κοινωνία. Θα λέγαμε ότι θα πρέπει να έχει κοινωνικό ήθος που φθάνει όμως μέχρι το βάθος της καρδιάς.
Ο Ψαλμός 14(15), αναλύει ακόμα περισσότερο το θέμα τονίζοντας ότι με την εφαρμογή του Δεκάλογου, ο πιστός είναι σε αναζήτηση του Θεού, βρίσκεται καθ΄οδόν προς Εκείνον και εκδηλώνει έμπρακτα αγάπη προς τον πλησίον και δικαιοσύνη απέναντι στα πρόσωπα και στην κοινωνία.
Όμως ο όρος «καθαρή καρδιά» στα χείλη του Ιησού έχει βαθύτερο νόημα. Ο Ιησούς Χριστός βλέπει τον Θεό πρόσωπο προς πρόσωπο, έχει διαρκή εσωτερική επικοινωνία μαζί του, ζει δηλαδή την Υιική Του ύπαρξη. Έτσι ο Μακαρισμός αυτός, αναφέρεται πριν απόλα στον τρόπο που βιώνει ο Ιησούς τη σχέση του με τον Θεό και ταυτόχρονα αποκαλύπτει στους ανθρώπους ότι για να πλησιάσουν και να δουν και εκείνοι τον Θεό, θα πρέπει να αποκτήσουν τα φρονήματα του ιδίου του Ιησού Χριστού (Φιλιπ, 2,5). Η κάθαρση της καρδιάς επιτυγχάνεται ακολουθώντας τον Χριστό, γινόμενοι ένα με Εκείνον (Γαλ. 2,20).
Συνοψίζοντας την ερμηνεία του Μακαρισμού, ο Πάπας, λέει τα εξής: «Η άνοδος στον Χριστό πραγματοποιείται στην κάθοδο της ταπεινής διακονίας, της αγάπης, η οποία αποτελεί την ουσία του Θεού και ως εκ τούτου είναι η αληθινά καθαρτική δύναμη που ικανώνει τον άνθρωπο να αντιληφθεί τον Θεό και να τον αντικρίσει» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 105-106).
Πέτρος Ανδριώτης
Για να δει κανείς τον Θεό, λέει ο Πάπας, η λογική δεν είναι αρκετή, είναι απαραίτητη η καρδιά. Με τον όρο καρδιά εννοούμε τη συνέργεια και την εσωτερική συμφωνία όλων των αισθητικών δυνάμεων της ανθρώπινης ύπαρξης. Ρόλο σημαντικό διαδραματίζει επίσης η αρμονία σώματος και ψυχής που είναι σημάδι ολοκληρωμένου ανθρώπου.
Με αυτόν τον τρόπο, ο άνθρωπος αναγνωρίζει τη σωματικότητα και την πνευματικότητά του. Το σώμα οφείλει να πειθαρχήσει στο πνεύμα χωρίς ωστόσο να απομονώσει τη νόηση και τη θέληση, αλλά, αναγνωρίζοντας τον Θεό, να ζει τη σωματικότητα της ύπαρξής του όχι ως εμπόδιο, αλλά ως πλούτο για το πνεύμα.
Ο Θεός είναι αντιληπτός από εκείνους τους ανθρώπους που είναι ικανοί να τον δουν, που έχουν τα μάτια της καρδιάς ανοικτά. Όπως ο καθρέφτης πρέπει να είναι καθαρός για να δεις μέσα σ΄αυτόν, έτσι και το εσωτερικό του ανθρώπου πρέπει να είναι καθαρό για να δει τον Θεό.
Ας δούμε τώρα τη συνάφεια που έχει ο Μακαρισμός που μελετούμε με την Παλαιά Διαθήκη. Στον Ψαλμό 23(24),3 περιγράφονται οι προϋποθέσεις για την είσοδο στο Ναό, για να σταθεί δηλαδή κάποιος κοντά στον ζώντα Θεό. Λέει ο Ψαλμός:
«Ποιος μπορεί ανεβεί στο όρος του Κυρίου; Και ποιος στον άγιό του τόπο να σταθεί; Καθένας που τα χέρια του είναι αθώα και καθαρή η καρδιά, όποιος δεν επιδόθηκε σε μάτια πράγματα, ούτε απάτησε τον διπλανό του» (Ψ. 23(24),3).
Ο ίδιος Ψαλμός εξηγεί παρακάτω τι σημαίνουν «αθώα χέρια και καθαρή καρδιά»:
«Αυτός θα λάβει ευλογία από τον Κύριο και δικαιοσύνη απ΄τον Θεό του που τον σώζει. Αυτή είναι η γενιά που τον ζητάει και λαχταράει την παρουσία Του» (στιχ. 6). Εδώ η στάση αυτή ταυτίζεται με τη στάση «της πείνας και της δίψας» για δικαιοσύνη» που αναλύσαμε σε προηγούμενο Μακαρισμό.
Έτσι για να πορευτεί κάποιος προς συνάντηση του Θεού, θα πρέπει πριν απόλα να θέτει το ερώτημα για τον Θεό και να αναζητεί με λαχτάρα το Πρόσωπό του. Ταυτόχρονα όμως, καθώς λέει σαφώς ο Ψαλμός, να μην απατά τον διπλανό του, να είναι δηλαδή τίμιος, φιλαλήθης και δίκαιος απέναντι στον συνάνθρωπο και στην κοινωνία. Θα λέγαμε ότι θα πρέπει να έχει κοινωνικό ήθος που φθάνει όμως μέχρι το βάθος της καρδιάς.
Ο Ψαλμός 14(15), αναλύει ακόμα περισσότερο το θέμα τονίζοντας ότι με την εφαρμογή του Δεκάλογου, ο πιστός είναι σε αναζήτηση του Θεού, βρίσκεται καθ΄οδόν προς Εκείνον και εκδηλώνει έμπρακτα αγάπη προς τον πλησίον και δικαιοσύνη απέναντι στα πρόσωπα και στην κοινωνία.
Όμως ο όρος «καθαρή καρδιά» στα χείλη του Ιησού έχει βαθύτερο νόημα. Ο Ιησούς Χριστός βλέπει τον Θεό πρόσωπο προς πρόσωπο, έχει διαρκή εσωτερική επικοινωνία μαζί του, ζει δηλαδή την Υιική Του ύπαρξη. Έτσι ο Μακαρισμός αυτός, αναφέρεται πριν απόλα στον τρόπο που βιώνει ο Ιησούς τη σχέση του με τον Θεό και ταυτόχρονα αποκαλύπτει στους ανθρώπους ότι για να πλησιάσουν και να δουν και εκείνοι τον Θεό, θα πρέπει να αποκτήσουν τα φρονήματα του ιδίου του Ιησού Χριστού (Φιλιπ, 2,5). Η κάθαρση της καρδιάς επιτυγχάνεται ακολουθώντας τον Χριστό, γινόμενοι ένα με Εκείνον (Γαλ. 2,20).
Συνοψίζοντας την ερμηνεία του Μακαρισμού, ο Πάπας, λέει τα εξής: «Η άνοδος στον Χριστό πραγματοποιείται στην κάθοδο της ταπεινής διακονίας, της αγάπης, η οποία αποτελεί την ουσία του Θεού και ως εκ τούτου είναι η αληθινά καθαρτική δύναμη που ικανώνει τον άνθρωπο να αντιληφθεί τον Θεό και να τον αντικρίσει» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 105-106).
Πέτρος Ανδριώτης
Παρασκευή 20 Αυγούστου 2010
«Μακάριοι είναι εκείνοι που πεινούν και διψούν τη δικαιοσύνη, γιατί αυτοί θα χορτάσουν» (Μτ.5,4)
Μακάριοι είναι οι άνθρωποι που δεν ικανοποιούνται με την προχειρότητα και την επιφανειακότατα, ούτε με τα αγαθά και τις απολαύσεις της ζωής και αναζητούν κάτι βαθύτερο και μονιμότερο. Αναζητούν νόημα και σκοπό στη ζωή τους που να ανταποκρίνεται στις βαθύτερες απαιτήσεις της καρδιάς τους. Είναι σαν τους Μάγους από την Ανατολή, οι οποίοι, παρά τα πλούτη και τη δόξα που απολάμβαναν, αναζητούσαν τον Μεσσία Ιησού, πορεύονταν δηλαδή προς την αλήθεια που θα έδινε νόημα και ικανοποίηση στη ζωή τους.
Μακάριοι είναι ακόμη «οι άνθρωποι με εσωτερική ευαισθησία που τους καθιστά ικανούς να αφουγκραστούν και να διακρίνουν τα αθόρυβα σημεία που αποστέλλει ο Θεός στον κόσμο, ώστε να διασπάσουν τη δικτατορία της συνήθειας» (Ιωσήφ Ράτσινγκερ, Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 102).
Είναι επίσης μακάριοι όσοι υποφέρουν και επαναστατούν όταν βλέπουν να διαπράττονται αδικίες σε βάρος συνανθρώπων τους, υποφέρουν και συμπάσχουν εμπρός στα βάσανα που συναντούν καθημερινά στη ζωή τους, επιθυμούν βαθιά μέσα τους να έλθει μια μέρα η λύτρωση και η σωτηρία για όλους τους ανθρώπους. Και όσοι πίστεψαν και πιστεύουν ότι στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού έχει έλθει αυτή η σωτηρία, ευχαριστούν τον Θεό και του ζητούν να χορηγήσει την πίστη και στους άλλους.
Οι άγιοι, μέσα στην ιστορία του Χριστιανισμού, αυτό ακριβώς έκαναν. Και έχουμε άπειρα παραδείγματα τέτοιων ανθρώπων. Στις μέρες της επίγειας ζωής του Χριστού, έχουμε την Μαρία τη Μητέρα του, τον Ιωσήφ, τον Ζαχαρία, την Ελισάβετ, τον Συμεών και την Άννα που ανέμεναν με υπομονή και λαχτάρα τη σωτηρία των ανθρώπων την οποία και είδαν να πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Ιησού.
Από την εποχή του Χριστού, έχουμε ακόμη τους 12 Αποστόλους οι οποίοι, ανάμεσα στην εργασία και την καθημερινότητά τους, είχαν ανοικτή την καρδιά για να αποδεχτούν και να ανταποκριθούν στο κάλεσμα του Διδασκάλου.
Αλλά και το μεγάλο και τίμιο πάθος του Παύλου για τη δικαιοσύνη, ενώ βρισκόταν σε λάθος δρόμο, τον οδήγησε να υποκλιθεί στον Θεό και να αποκτήσει μια καινούργια θεώρηση του κόσμου.
Τα παραδείγματα ανθρώπων που έμπρακτα στη ζωή τους φανέρωσαν πείνα και δίψα για τη δικαιοσύνη είναι ατέλειωτα. Και τούτο συνιστά μια ακόμη απόδειξη, όχι μόνο της «Θεϊκής προέλευσης του Χριστιανισμού», αλλά και της απόλυτης επικαιρότητάς του ιδιαίτερα στα πρόσωπα των σύγχρονων αγίων όπως π.χ. της Μητέρας Τερέζας, του Πατέρα Πίου ή της φιλοσόφου και αγίας του εικοστού αιώνα Edith Stein που μαρτύρησε στα κρεματόρια του Άουσβιτς (καταγόταν από Εβραϊκή οικογένεια).
Η Edith Stein που σε όλη τη ζωή της διψούσε και αναζητούσε τη δικαιοσύνη, είπε κάποτε: «όποιος αναζητεί την αλήθεια με τιμιότητα και πάθος, πορεύεται προς τον Χριστό».
Για όλους αυτούς τους ανθρώπους μιλάει ο Μακαρισμός που μελετούμε. Και είναι μακάριοι όχι μόνο γιατί οι ίδιοι ακολουθούν το σωστό δρόμο, αλλά κυρίως γιατί «αυτή η δίψα και η πείνα τους για δικαιοσύνη, οδηγούν τους ανθρώπους στον Θεό και τον Χριστό, ανοίγοντας έτσι τις πύλες του κόσμου στη βασιλεία του Θεού» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 102-103).
Και εδώ τίθεται το ερώτημα: τι γίνεται με τη σωτηρία όσων δεν γνωρίζουν τον Χριστό; Η θεωρία που επικρατεί σήμερα είναι ότι ο καθένας πρέπει να βιώσει τη θρησκεία – ακόμα και τον αθεϊσμός – που έχει ασπαστεί. Με αυτό τον τρόπο θα ανακαλύψει τη σωτηρία. «Μια τέτοια άποψη προϋποθέτει μια πολύ σπάνια εικόνα του Θεού και του ανθρώπου αλλά και της ορθής πορείας της ανθρώπινης οντότητας» (στο ίδιο, σελ. 103).
«Μια διασαφήνιση αυτής της άποψης μπορεί να δοθεί μέσω κάποιων πρακτικών ερωτήσεων:
- Θεωρείται μακάριος και δίκαιος από τον Θεό, επειδή κάποιος εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της αιματηρής αντεκδίκησης;
- Είναι μακάριοι αυτοί που τάσσονται υπέρ του ιερού πολέμου και συμμετέχουν σε αυτόν;
- Θεωρείται μακάριος επειδή κάποιος έχει αναγάγει τις απόψεις και τις επιθυμίες του σε συνειδησιακή εντολή και έτσι έχει ανυψωθεί σε μέσο/κριτήριο των πάντων;
Η απάντηση είναι όχι. Ο Θεός απαιτεί το αντίθετο: τον εσωτερικό καθαρμό για τη δική του αθόρυβη επαγγελία η οποία είναι εντός μας παρούσα και μας αποσπά από τις μεμονωμένες, τετριμμένες συνήθειές μας στην οδό της αλήθειας που είναι ο Ιησούς Χριστός» ( στο ίδιο, σελ. 103).
Πέτρος Ανδριώτης
Μακάριοι είναι ακόμη «οι άνθρωποι με εσωτερική ευαισθησία που τους καθιστά ικανούς να αφουγκραστούν και να διακρίνουν τα αθόρυβα σημεία που αποστέλλει ο Θεός στον κόσμο, ώστε να διασπάσουν τη δικτατορία της συνήθειας» (Ιωσήφ Ράτσινγκερ, Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 102).
Είναι επίσης μακάριοι όσοι υποφέρουν και επαναστατούν όταν βλέπουν να διαπράττονται αδικίες σε βάρος συνανθρώπων τους, υποφέρουν και συμπάσχουν εμπρός στα βάσανα που συναντούν καθημερινά στη ζωή τους, επιθυμούν βαθιά μέσα τους να έλθει μια μέρα η λύτρωση και η σωτηρία για όλους τους ανθρώπους. Και όσοι πίστεψαν και πιστεύουν ότι στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού έχει έλθει αυτή η σωτηρία, ευχαριστούν τον Θεό και του ζητούν να χορηγήσει την πίστη και στους άλλους.
Οι άγιοι, μέσα στην ιστορία του Χριστιανισμού, αυτό ακριβώς έκαναν. Και έχουμε άπειρα παραδείγματα τέτοιων ανθρώπων. Στις μέρες της επίγειας ζωής του Χριστού, έχουμε την Μαρία τη Μητέρα του, τον Ιωσήφ, τον Ζαχαρία, την Ελισάβετ, τον Συμεών και την Άννα που ανέμεναν με υπομονή και λαχτάρα τη σωτηρία των ανθρώπων την οποία και είδαν να πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Ιησού.
Από την εποχή του Χριστού, έχουμε ακόμη τους 12 Αποστόλους οι οποίοι, ανάμεσα στην εργασία και την καθημερινότητά τους, είχαν ανοικτή την καρδιά για να αποδεχτούν και να ανταποκριθούν στο κάλεσμα του Διδασκάλου.
Αλλά και το μεγάλο και τίμιο πάθος του Παύλου για τη δικαιοσύνη, ενώ βρισκόταν σε λάθος δρόμο, τον οδήγησε να υποκλιθεί στον Θεό και να αποκτήσει μια καινούργια θεώρηση του κόσμου.
Τα παραδείγματα ανθρώπων που έμπρακτα στη ζωή τους φανέρωσαν πείνα και δίψα για τη δικαιοσύνη είναι ατέλειωτα. Και τούτο συνιστά μια ακόμη απόδειξη, όχι μόνο της «Θεϊκής προέλευσης του Χριστιανισμού», αλλά και της απόλυτης επικαιρότητάς του ιδιαίτερα στα πρόσωπα των σύγχρονων αγίων όπως π.χ. της Μητέρας Τερέζας, του Πατέρα Πίου ή της φιλοσόφου και αγίας του εικοστού αιώνα Edith Stein που μαρτύρησε στα κρεματόρια του Άουσβιτς (καταγόταν από Εβραϊκή οικογένεια).
Η Edith Stein που σε όλη τη ζωή της διψούσε και αναζητούσε τη δικαιοσύνη, είπε κάποτε: «όποιος αναζητεί την αλήθεια με τιμιότητα και πάθος, πορεύεται προς τον Χριστό».
Για όλους αυτούς τους ανθρώπους μιλάει ο Μακαρισμός που μελετούμε. Και είναι μακάριοι όχι μόνο γιατί οι ίδιοι ακολουθούν το σωστό δρόμο, αλλά κυρίως γιατί «αυτή η δίψα και η πείνα τους για δικαιοσύνη, οδηγούν τους ανθρώπους στον Θεό και τον Χριστό, ανοίγοντας έτσι τις πύλες του κόσμου στη βασιλεία του Θεού» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ. 102-103).
Και εδώ τίθεται το ερώτημα: τι γίνεται με τη σωτηρία όσων δεν γνωρίζουν τον Χριστό; Η θεωρία που επικρατεί σήμερα είναι ότι ο καθένας πρέπει να βιώσει τη θρησκεία – ακόμα και τον αθεϊσμός – που έχει ασπαστεί. Με αυτό τον τρόπο θα ανακαλύψει τη σωτηρία. «Μια τέτοια άποψη προϋποθέτει μια πολύ σπάνια εικόνα του Θεού και του ανθρώπου αλλά και της ορθής πορείας της ανθρώπινης οντότητας» (στο ίδιο, σελ. 103).
«Μια διασαφήνιση αυτής της άποψης μπορεί να δοθεί μέσω κάποιων πρακτικών ερωτήσεων:
- Θεωρείται μακάριος και δίκαιος από τον Θεό, επειδή κάποιος εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της αιματηρής αντεκδίκησης;
- Είναι μακάριοι αυτοί που τάσσονται υπέρ του ιερού πολέμου και συμμετέχουν σε αυτόν;
- Θεωρείται μακάριος επειδή κάποιος έχει αναγάγει τις απόψεις και τις επιθυμίες του σε συνειδησιακή εντολή και έτσι έχει ανυψωθεί σε μέσο/κριτήριο των πάντων;
Η απάντηση είναι όχι. Ο Θεός απαιτεί το αντίθετο: τον εσωτερικό καθαρμό για τη δική του αθόρυβη επαγγελία η οποία είναι εντός μας παρούσα και μας αποσπά από τις μεμονωμένες, τετριμμένες συνήθειές μας στην οδό της αλήθειας που είναι ο Ιησούς Χριστός» ( στο ίδιο, σελ. 103).
Πέτρος Ανδριώτης
Τρίτη 17 Αυγούστου 2010
«Μακάριοι όσοι πενθούν, διότι αυτοί θα παρηγορηθούν» (Μτ. 5,4)
Ας προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε περιληπτικά και με πολύ απλά και δικά μας λόγια την ερμηνεία που δίνει στην Μακαρισμό αυτό, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος, όχι ως Πάπας, αλλά ως θεολόγος Ιωσήφ Ράτσινγκερ, στο βιβλίο του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ».
«Μακάριοι όσοι πενθούν, διότι αυτοί θα παρηγορηθούν». Είναι ανθρωπίνως παράδοξο και αντιφατικό να λεγόμαστε μακάριοι όταν υποφέρουμε και πενθούμε. Γι΄αυτό και ο Χριστός με τη φράση αυτή σίγουρα θέλει να μας στείλει κάποιο μήνυμα που πρέπει να το διασαφηνίσουμε. Αυτός εξάλλου ήταν σχεδόν πάντα ο τρόπος με τον οποίο μιλούσε στα πλήθη: βλέπε παραβολές, συνομιλίες , μυστηριώδεις απαντήσεις του.
Το πένθος, πολλές φορές, λέει ο Ιωσήφ Ράτσινγκερ, προέρχεται από τη ροπή του ανθρώπου προς το κακό, από την κακή χρήση της ελευθερίας του. Ακόμη το πένθος τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να το αποφύγουμε ή να το αποτρέψουμε.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αντισταθούμε με τον πιο αρμόζοντα στον άνθρωπο τρόπο, που είναι η ευαισθησία και η συμμετοχή στο πόνο του άλλου, η πιστότητα στην αγάπη και στην αλήθεια, η ελπίδα για ένα νέο ξεκίνημα μέσα στον σπαραγμό και τις δοκιμασίες της ζωής.
Στο Ευαγγέλιο έχουμε τις δύο χαρακτηριστικές στάσεις απέναντι στο πένθος και την απελπισία: τη στάση του Ιούδα και τη στάση του Πέτρου. Ο Ιούδας , μετά την προδοσία του Χριστού, αισθάνεται απαίσια, δεν βλέπει καμία διέξοδο, βυθίζεται στο σκοτάδι της απελπισίας και απαγχονίζεται. Είναι η αρνητική πλευρά του πένθους. Το πένθος χωρίς ελπίδα παρηγοριάς.
Ο Πέτρος, μετά την τριπλή άρνηση του Χριστού, συνειδητοποιεί αυτό που έκανε και αντικρίζοντας το βλέμμα του Ιησού, ξεσπά σε δάκρυα πικρά. Μετανοεί και ξεκινά από την αρχή. Γίνεται ένας καινούργιος άνθρωπος. Είναι η θετική πλευρά του πένθους.
Άλλο, παράδειγμα αντιμετώπισης του πένθους και του πόνου, είναι η στάση της Μαρίας, της Μητέρας του Ιησού, της Μαρίας της γυναίκας του Κλεόπα, της Μαρίας από τα Μάγδαλα και του απόστολου Ιωάννη. Είναι η μικρή ομάδα ανθρώπων που στέκεται κάτω από το Σταυρό και συμπάσχει σιωπηλά με τον πάσχοντα εσταυρωμένο Ιησού. Τριγύρω η αγριότητα και η κακία κυριαρχούν. Το ανήκουστο κακό έγινε και δεν μπορεί πια να αποτραπεί. Μπορεί όμως να υπάρξει μια αντίσταση μέσα σε αυτό το γενικό αίσθημα μίσους των ανθρώπων. Αυτό ακριβώς κάνει η μικρή ομάδα ανθρώπων στα πόδια του Σταυρού. Με τη στάση τους δείχνουν ότι μένουν πιστοί στις αρχές και στην αλήθεια που δίδαξε ο καρφωμένος πάνω στον Σταυρό Χριστός. Και αυτός είναι ο κύριος λόγος που θα παρηγορηθούν και θα εισέλθουν στη βασιλεία του Θεού ή των Ουρανών, όπως υπόσχονται και δυο άλλοι Μακαρισμοί.
Εδώ διαπιστώνουμε μια σύνδεση του Μακαρισμού που αναλύουμε μα τον άλλο Μακαρισμό που λέει: «Μακάριοι όσοι καταδιώκονται για τη δικαιοσύνη, διότι σ΄αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών». Συνήθως το πένθος και ο πόνος , όπως είπαμε είναι « μια μορφή αντίστασης σε αυτό που κάνουν όλοι και το προβάλλουν ως πρότυπο συμπεριφοράς. Αυτό δεν είναι ανεκτό από τον κόσμο, διότι θεωρεί τη στάση αυτή ως μια καταγγελία, ως μια αντίσταση στην κώφωση των συνειδήσεών. Γι΄αυτό και οι πενθούντες διώκονται για χάρη της δικαιοσύνης» ( Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ 99).
Έτσι σε όσους πενθούν παρέχεται η παρηγοριά, σε όσους διώκονται δίνεται η υπόσχεση της βασιλείας του Θεού. Η ίδια υπόσχεση, καθώς είδαμε, δίνεται και σε όσους είναι φτωχοί στο πνεύμα. Και οι δυο υποσχέσεις είναι πολύ κοντά η μια στην άλλη. Η αληθινή παρηγοριά βρίσκεται στη βασιλεία του Θεού όπου ο άνθρωπος είναι υπό την προστασία της θεϊκής δύναμης και απολαμβάνει την τρυφερή αγάπη του Κυρίου. Τότε καμιά δολοφονική δύναμη κι κανένας απολύτως εχθρός δεν μπορεί να απειλήσει τον αδύναμο άνθρωπο. «Τότε η παρηγοριά είναι τέλεια αφού όλα τα δεινά του κόσμου μπαίνουν κάτω από το φως του Θεού και οδηγούνται από την αγαθότητά Του σε ένα νόημα» (στο ίδιο σελ. 99). Και είναι τέλεια η παρηγοριά του Κυρίου, γιατί έτσι έχει αποδυναμωθεί πλήρως ο έσχατος εχθρός, που είναι ο θάνατος (βλ. Α! Κορ. 15,26).
Πέτρος Ανδριώτης
«Μακάριοι όσοι πενθούν, διότι αυτοί θα παρηγορηθούν». Είναι ανθρωπίνως παράδοξο και αντιφατικό να λεγόμαστε μακάριοι όταν υποφέρουμε και πενθούμε. Γι΄αυτό και ο Χριστός με τη φράση αυτή σίγουρα θέλει να μας στείλει κάποιο μήνυμα που πρέπει να το διασαφηνίσουμε. Αυτός εξάλλου ήταν σχεδόν πάντα ο τρόπος με τον οποίο μιλούσε στα πλήθη: βλέπε παραβολές, συνομιλίες , μυστηριώδεις απαντήσεις του.
Το πένθος, πολλές φορές, λέει ο Ιωσήφ Ράτσινγκερ, προέρχεται από τη ροπή του ανθρώπου προς το κακό, από την κακή χρήση της ελευθερίας του. Ακόμη το πένθος τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να το αποφύγουμε ή να το αποτρέψουμε.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αντισταθούμε με τον πιο αρμόζοντα στον άνθρωπο τρόπο, που είναι η ευαισθησία και η συμμετοχή στο πόνο του άλλου, η πιστότητα στην αγάπη και στην αλήθεια, η ελπίδα για ένα νέο ξεκίνημα μέσα στον σπαραγμό και τις δοκιμασίες της ζωής.
Στο Ευαγγέλιο έχουμε τις δύο χαρακτηριστικές στάσεις απέναντι στο πένθος και την απελπισία: τη στάση του Ιούδα και τη στάση του Πέτρου. Ο Ιούδας , μετά την προδοσία του Χριστού, αισθάνεται απαίσια, δεν βλέπει καμία διέξοδο, βυθίζεται στο σκοτάδι της απελπισίας και απαγχονίζεται. Είναι η αρνητική πλευρά του πένθους. Το πένθος χωρίς ελπίδα παρηγοριάς.
Ο Πέτρος, μετά την τριπλή άρνηση του Χριστού, συνειδητοποιεί αυτό που έκανε και αντικρίζοντας το βλέμμα του Ιησού, ξεσπά σε δάκρυα πικρά. Μετανοεί και ξεκινά από την αρχή. Γίνεται ένας καινούργιος άνθρωπος. Είναι η θετική πλευρά του πένθους.
Άλλο, παράδειγμα αντιμετώπισης του πένθους και του πόνου, είναι η στάση της Μαρίας, της Μητέρας του Ιησού, της Μαρίας της γυναίκας του Κλεόπα, της Μαρίας από τα Μάγδαλα και του απόστολου Ιωάννη. Είναι η μικρή ομάδα ανθρώπων που στέκεται κάτω από το Σταυρό και συμπάσχει σιωπηλά με τον πάσχοντα εσταυρωμένο Ιησού. Τριγύρω η αγριότητα και η κακία κυριαρχούν. Το ανήκουστο κακό έγινε και δεν μπορεί πια να αποτραπεί. Μπορεί όμως να υπάρξει μια αντίσταση μέσα σε αυτό το γενικό αίσθημα μίσους των ανθρώπων. Αυτό ακριβώς κάνει η μικρή ομάδα ανθρώπων στα πόδια του Σταυρού. Με τη στάση τους δείχνουν ότι μένουν πιστοί στις αρχές και στην αλήθεια που δίδαξε ο καρφωμένος πάνω στον Σταυρό Χριστός. Και αυτός είναι ο κύριος λόγος που θα παρηγορηθούν και θα εισέλθουν στη βασιλεία του Θεού ή των Ουρανών, όπως υπόσχονται και δυο άλλοι Μακαρισμοί.
Εδώ διαπιστώνουμε μια σύνδεση του Μακαρισμού που αναλύουμε μα τον άλλο Μακαρισμό που λέει: «Μακάριοι όσοι καταδιώκονται για τη δικαιοσύνη, διότι σ΄αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών». Συνήθως το πένθος και ο πόνος , όπως είπαμε είναι « μια μορφή αντίστασης σε αυτό που κάνουν όλοι και το προβάλλουν ως πρότυπο συμπεριφοράς. Αυτό δεν είναι ανεκτό από τον κόσμο, διότι θεωρεί τη στάση αυτή ως μια καταγγελία, ως μια αντίσταση στην κώφωση των συνειδήσεών. Γι΄αυτό και οι πενθούντες διώκονται για χάρη της δικαιοσύνης» ( Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, σελ 99).
Έτσι σε όσους πενθούν παρέχεται η παρηγοριά, σε όσους διώκονται δίνεται η υπόσχεση της βασιλείας του Θεού. Η ίδια υπόσχεση, καθώς είδαμε, δίνεται και σε όσους είναι φτωχοί στο πνεύμα. Και οι δυο υποσχέσεις είναι πολύ κοντά η μια στην άλλη. Η αληθινή παρηγοριά βρίσκεται στη βασιλεία του Θεού όπου ο άνθρωπος είναι υπό την προστασία της θεϊκής δύναμης και απολαμβάνει την τρυφερή αγάπη του Κυρίου. Τότε καμιά δολοφονική δύναμη κι κανένας απολύτως εχθρός δεν μπορεί να απειλήσει τον αδύναμο άνθρωπο. «Τότε η παρηγοριά είναι τέλεια αφού όλα τα δεινά του κόσμου μπαίνουν κάτω από το φως του Θεού και οδηγούνται από την αγαθότητά Του σε ένα νόημα» (στο ίδιο σελ. 99). Και είναι τέλεια η παρηγοριά του Κυρίου, γιατί έτσι έχει αποδυναμωθεί πλήρως ο έσχατος εχθρός, που είναι ο θάνατος (βλ. Α! Κορ. 15,26).
Πέτρος Ανδριώτης
Κυριακή 15 Αυγούστου 2010
«Μακάριοι οι πράοι, διότι αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη» (Μτ.5,5)
Είναι ο τρίτος Μακαρισμός κι όπως θα δούμε έχει πολλά κοινά σημεία με τον πρώτο. Αναλύοντας την έννοια του Μακαρισμού αυτού (αντλώντας πάντοτε τους στοχασμούς μας από το βιβλίο του Πάπα «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», θα διασαφηνίσουμε και το νόημα της βασιλείας των Ουρανών του πρώτου μακαρισμού.
Καταρχάς πρόκειται για μια μεταφορά ενός Ψαλμικού χωρίου της Παλαιάς Διαθήκης: «Οι δε πράοι θα κληρονομήσουν τη γη και θα απολαύσουν άφθονη ειρήνη» (Ψ 36,11). Κατόπιν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο όρος «πράοι» αποτελεί τη μετάφραση Εβραϊκής λέξης από τους Ο΄ που σημαίνει οι «φτωχοί του Θεού».
Ανατρέχοντας και σε άλλα σημεία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης όπου αναφέρεται ο όρος «πράος» διαπιστώνουμε σ΄αυτόν ένα πλούσιο εννοιολογικό περιεχόμενο. Έτσι για τον Μωυσή διαβάζουμε τα εξής: « Και ο άνθρωπος ο Μωυσής ήταν υπερβολικά πράος, περισσότερο από όλους τους ανθρώπους, που είναι επάνω στη γη» ( Αρ.12,3). Εδώ είναι αδύνατο να μην φέρουμε στη μνήμη μας τα λόγια του Ιησού: «28Ελάτε σε μένα όλοι όσοι κοπιάζετε και είστε φορτωμένοι κι εγώ θα σας αναπαύσω. 29Σηκώστε πάνω σας το ζυγό μου και μάθετε από μένα, διότι είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά. Και θα βρείτε ανάπαυση για τις ψυχές σας. 30Πράγματι, ο ζυγός μου είναι απαλός και το φορτίο μου είναι ελαφρύ».(Μτ. 11,29-30). Η σύνδεση μεταξύ Μωυσή και Ιησού είναι ξεκάθαρη: ο νέος και αληθινός Μωυσής είναι ο Ιησούς Χριστός. Με την επί του όρους ομιλία του έρχεται ακριβώς να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει το έργο του Μωυσή. Ο Ισχυρός και Κυρίαρχος αυτού του κόσμου, αφού «μέσω αυτού έγιναν τα πάντα» (βλ Πιστεύω) διακατέχεται από απόλυτη καλοσύνη και ταπεινοσύνη.
Αλλά έχουμε και άλλη σημαντικότατη αναφορά του όρου «πράος». Ο προφήτης Ζαχαρίας εκ μέρους του Θεού λέει τα εξής: «Αυτά λέει ο Κύριος: «Να χαίρεσαι υπερβολικά, θυγατέρα της Σιών, να αλαλάζεις, θυγατέρα της Ιερουσαλήμ. Ιδού, ο βασιλιάς σου έρχεται σε σένα, αυτός είναι δίκαιος και σωτήρας, είναι πράος, και κάθεται επάνω σε γαϊδούρι κι επάνω σε πουλάρι γιο υποζυγίου» (Ζαχ.9,9).
Ο Κύριος είναι σαφής: θα έλθει ένας δίκαιος και πράος βασιλιάς που θα σώσει το Ισραήλ και η βασιλεία του θα είναι παγκόσμια αφού η εξουσία του θα απλώνεται «από τη μια θάλασσα στην άλλη» (Ζαχ. 9,10). Το κύριο χαρακτηριστικό του θα είναι η ταπείνωση και η πραότητά του και αυτό θα τον διαφοροποιεί από τους δυνάστες αυτού του κόσμου. Το μεταφορικό μέσο των φτωχών και απλών ανθρώπων ήταν τότε, αλλά και σήμερα, το γαϊδουράκι. Ο Ζαχαρίας προφητεύει ότι πάνω σε αυτό θα καθίσει ο νέος Βασιλιάς Χριστός. Και πράγματι πάνω σε αυτό κάθισε, όπως μαρτυρούν οι Ευαγγελιστές, κατά την θριαμβευτική του είσοδο στην Ιερουσαλήμ, μια βδομάδα πριν το Πάθος του (βλ. Μτ. 21, 1-9, Λκ. 19,28-40 και Ιω. 12,12-19)(την Κυριακή των Βαΐων). Είναι ο βασιλιάς της πραγματικής ειρήνης και η συμβολική του κίνηση να καθίσει πάνω στο γαϊδουράκι, μπορεί να παραλληλιστεί με τα στρατιωτικά άρματα των ηγετών αυτού του κόσμου τα οποία και ακυρώνει πλήρως.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η λέξη «πράος» είναι μια λέξη που ανήκει στο λαό του Θεού της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης , αλλά και μια βασιλική λέξη που αποκαλύπτει το κύριο χαρακτηριστικό της καινούργιας βασιλείας του Χριστού. Η δε ταπεινή είσοδος του Χριστού στην Ιερουσαλήμ πάνω σε γαϊδουράκι, μας βοηθάει να καταλάβουμε όλο το νόημα της Βασιλείας Του.
«Διότι αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη». Είναι η υπόσχεση που συνδέεται με τον τρίτο Μακαρισμό. Ας προσπαθήσουμε να βρούμε το νόημα που καλύπτεται πίσω από την υπόσχεση αυτή. Σίγουρα ο Αβραάμ έλπιζε από τον Θεό μια γη. Οι δε Εβραίοι, που περιπλανιόνταν μέσα στην έρημο, έλπιζαν και αυτοί να αποκτήσουν μια μέρα τη «γη της Επαγγελίας». Όμως πέρα και πριν από αυτή τη φυσιολογική αξίωση να αποκτήσει ένα εθνικό ζωτικό χώρο, ο σκλαβωμένος από τους Αιγυπτίους Εβραϊκός λαός διεκδικούσε το δικαίωμα να λατρεύσει τον Θεό του. Έτσι η επαγγελία της γης απόκτησε την έννοια του χώρου όπου ο λαός θα υπάκουε ελεύθερα στον Θεό και θα ήταν απαλλαγμένος από την λατρεία των ψεύτικων θεών (την ειδωλολατρία). Κατέχω τη γη σημαίνει λοιπόν ζω σε ένα χώρο όπου αναγνωρίζεται και λατρεύεται ο αληθινός Θεός. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, τότε αφαιρείται και ο λόγος κατοχής της γης. Και αυτό θα μπορούσε να αιτιολογήσει την οδυνηρή εξορία του Εβραϊκού λαού.
Τελικά η γη που θα κληρονομήσουν οι πράοι, αφορά λιγότερο στην εθνική κατοχή ενός χώρου και περισσότερο στον χώρο όλης της κτίσης όπου οι άνθρωποι ελεύθερα απαντούν στην αγάπη του Θεού. Ο χώρος της βασιλείας του Θεού, όπως λέει ο προφήτης Ζαχαρίας, εκτείνεται «από τη μια θάλασσα στην άλλη», υπερβαίνει τα σύνορα των διαφόρων Χωρών και ανήκει στους πραείς και στους ειρηνοποιούς.. Είναι η Χώρα του Βασιλιά της ειρήνης, του Ιησού Χριστού.
«Κάθε ευχαριστιακή σύναξη αποτελεί για εμάς τους χριστιανούς έναν τέτοιο χώρο του Βασιλιά της ειρήνης. Η οικουμενική κοινότητα της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού αποτελεί μια προτύπωση της Γης του αύριο, που θα αποτελεί μια χώρα της ειρήνης του Ιησού Χριστού»( Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ σελ.96).
Πέτρος Ανδριώτης
Καταρχάς πρόκειται για μια μεταφορά ενός Ψαλμικού χωρίου της Παλαιάς Διαθήκης: «Οι δε πράοι θα κληρονομήσουν τη γη και θα απολαύσουν άφθονη ειρήνη» (Ψ 36,11). Κατόπιν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο όρος «πράοι» αποτελεί τη μετάφραση Εβραϊκής λέξης από τους Ο΄ που σημαίνει οι «φτωχοί του Θεού».
Ανατρέχοντας και σε άλλα σημεία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης όπου αναφέρεται ο όρος «πράος» διαπιστώνουμε σ΄αυτόν ένα πλούσιο εννοιολογικό περιεχόμενο. Έτσι για τον Μωυσή διαβάζουμε τα εξής: « Και ο άνθρωπος ο Μωυσής ήταν υπερβολικά πράος, περισσότερο από όλους τους ανθρώπους, που είναι επάνω στη γη» ( Αρ.12,3). Εδώ είναι αδύνατο να μην φέρουμε στη μνήμη μας τα λόγια του Ιησού: «28Ελάτε σε μένα όλοι όσοι κοπιάζετε και είστε φορτωμένοι κι εγώ θα σας αναπαύσω. 29Σηκώστε πάνω σας το ζυγό μου και μάθετε από μένα, διότι είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά. Και θα βρείτε ανάπαυση για τις ψυχές σας. 30Πράγματι, ο ζυγός μου είναι απαλός και το φορτίο μου είναι ελαφρύ».(Μτ. 11,29-30). Η σύνδεση μεταξύ Μωυσή και Ιησού είναι ξεκάθαρη: ο νέος και αληθινός Μωυσής είναι ο Ιησούς Χριστός. Με την επί του όρους ομιλία του έρχεται ακριβώς να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει το έργο του Μωυσή. Ο Ισχυρός και Κυρίαρχος αυτού του κόσμου, αφού «μέσω αυτού έγιναν τα πάντα» (βλ Πιστεύω) διακατέχεται από απόλυτη καλοσύνη και ταπεινοσύνη.
Αλλά έχουμε και άλλη σημαντικότατη αναφορά του όρου «πράος». Ο προφήτης Ζαχαρίας εκ μέρους του Θεού λέει τα εξής: «Αυτά λέει ο Κύριος: «Να χαίρεσαι υπερβολικά, θυγατέρα της Σιών, να αλαλάζεις, θυγατέρα της Ιερουσαλήμ. Ιδού, ο βασιλιάς σου έρχεται σε σένα, αυτός είναι δίκαιος και σωτήρας, είναι πράος, και κάθεται επάνω σε γαϊδούρι κι επάνω σε πουλάρι γιο υποζυγίου» (Ζαχ.9,9).
Ο Κύριος είναι σαφής: θα έλθει ένας δίκαιος και πράος βασιλιάς που θα σώσει το Ισραήλ και η βασιλεία του θα είναι παγκόσμια αφού η εξουσία του θα απλώνεται «από τη μια θάλασσα στην άλλη» (Ζαχ. 9,10). Το κύριο χαρακτηριστικό του θα είναι η ταπείνωση και η πραότητά του και αυτό θα τον διαφοροποιεί από τους δυνάστες αυτού του κόσμου. Το μεταφορικό μέσο των φτωχών και απλών ανθρώπων ήταν τότε, αλλά και σήμερα, το γαϊδουράκι. Ο Ζαχαρίας προφητεύει ότι πάνω σε αυτό θα καθίσει ο νέος Βασιλιάς Χριστός. Και πράγματι πάνω σε αυτό κάθισε, όπως μαρτυρούν οι Ευαγγελιστές, κατά την θριαμβευτική του είσοδο στην Ιερουσαλήμ, μια βδομάδα πριν το Πάθος του (βλ. Μτ. 21, 1-9, Λκ. 19,28-40 και Ιω. 12,12-19)(την Κυριακή των Βαΐων). Είναι ο βασιλιάς της πραγματικής ειρήνης και η συμβολική του κίνηση να καθίσει πάνω στο γαϊδουράκι, μπορεί να παραλληλιστεί με τα στρατιωτικά άρματα των ηγετών αυτού του κόσμου τα οποία και ακυρώνει πλήρως.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η λέξη «πράος» είναι μια λέξη που ανήκει στο λαό του Θεού της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης , αλλά και μια βασιλική λέξη που αποκαλύπτει το κύριο χαρακτηριστικό της καινούργιας βασιλείας του Χριστού. Η δε ταπεινή είσοδος του Χριστού στην Ιερουσαλήμ πάνω σε γαϊδουράκι, μας βοηθάει να καταλάβουμε όλο το νόημα της Βασιλείας Του.
«Διότι αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη». Είναι η υπόσχεση που συνδέεται με τον τρίτο Μακαρισμό. Ας προσπαθήσουμε να βρούμε το νόημα που καλύπτεται πίσω από την υπόσχεση αυτή. Σίγουρα ο Αβραάμ έλπιζε από τον Θεό μια γη. Οι δε Εβραίοι, που περιπλανιόνταν μέσα στην έρημο, έλπιζαν και αυτοί να αποκτήσουν μια μέρα τη «γη της Επαγγελίας». Όμως πέρα και πριν από αυτή τη φυσιολογική αξίωση να αποκτήσει ένα εθνικό ζωτικό χώρο, ο σκλαβωμένος από τους Αιγυπτίους Εβραϊκός λαός διεκδικούσε το δικαίωμα να λατρεύσει τον Θεό του. Έτσι η επαγγελία της γης απόκτησε την έννοια του χώρου όπου ο λαός θα υπάκουε ελεύθερα στον Θεό και θα ήταν απαλλαγμένος από την λατρεία των ψεύτικων θεών (την ειδωλολατρία). Κατέχω τη γη σημαίνει λοιπόν ζω σε ένα χώρο όπου αναγνωρίζεται και λατρεύεται ο αληθινός Θεός. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, τότε αφαιρείται και ο λόγος κατοχής της γης. Και αυτό θα μπορούσε να αιτιολογήσει την οδυνηρή εξορία του Εβραϊκού λαού.
Τελικά η γη που θα κληρονομήσουν οι πράοι, αφορά λιγότερο στην εθνική κατοχή ενός χώρου και περισσότερο στον χώρο όλης της κτίσης όπου οι άνθρωποι ελεύθερα απαντούν στην αγάπη του Θεού. Ο χώρος της βασιλείας του Θεού, όπως λέει ο προφήτης Ζαχαρίας, εκτείνεται «από τη μια θάλασσα στην άλλη», υπερβαίνει τα σύνορα των διαφόρων Χωρών και ανήκει στους πραείς και στους ειρηνοποιούς.. Είναι η Χώρα του Βασιλιά της ειρήνης, του Ιησού Χριστού.
«Κάθε ευχαριστιακή σύναξη αποτελεί για εμάς τους χριστιανούς έναν τέτοιο χώρο του Βασιλιά της ειρήνης. Η οικουμενική κοινότητα της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού αποτελεί μια προτύπωση της Γης του αύριο, που θα αποτελεί μια χώρα της ειρήνης του Ιησού Χριστού»( Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ σελ.96).
Πέτρος Ανδριώτης
Παρασκευή 13 Αυγούστου 2010
«Μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα» (Μτ. 5,3)
Για την ερμηνεία των επιμέρους Μακαρισμών θα προσπαθήσω να εκθέσω με όσο το δυνατό πιο απλά λόγια τα κύρια σημεία της ανάλυσης που κάνει στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», ο Ιωσήφ Ράτσινγκερ και νυν Πάπας Βενέδικτος 16ος.
Ο διάσημος θεολόγος και Πάπας, για την κατανόηση του πρώτου μακαρισμού «μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα», με τον οποίο θα ασχοληθούμε σήμερα, επισημαίνει τα εξής:
- Η ανακαλυφθείσα στον 20ο αιώνα κοινότητα του Κουμράν αυτοαποκαλούνταν οι «φτωχοί της χάρης». Θεωρούσαν τον εαυτό τους ως τον πραγματικό Ισραήλ και «ενσάρκωναν παραδόσεις που είχαν βαθιές ρίζες στην πίστη του Ισραήλ».
- Το 90% των κατοίκων της Ιουδαίας, την εποχή της κατάκτησής της από τους Βαβυλωνίους, ήταν φτωχοί. Η φτώχεια αυτή επιδεινώθηκε μετά την εξορία με την Περσική φορολογική πολιτική.
- Ο λαός του Ισραήλ κατανοεί επιτέλους ότι η φτώχεια δεν είναι τιμωρία του Θεού. Με την ταπείνωση που προκαλεί στον άνθρωπο, τον βοηθάει να ανοιχθεί στο Θεό, ενώ η αλαζονεία των πλουσίων, τους κάνει να στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στον εαυτό τους.
- Σε πολλούς Ψαλμούς εκφράζεται η ευλάβεια των φτωχών που άνθησε ακριβώς λόγω της φτώχειας τους. Οι δε φτωχοί αισθάνονται τον εαυτό τους ως τον πραγματικό Ισραήλ. ΄Ετσι σιγά σιγά, «μέσα στο πνεύμα της ευλάβειας των Ψαλμών, στην βαθιά προσήλωση στην αγαθότητα του Θεού, στην ανθρώπινη καλοσύνη και ταπείνωση και στην προσμονή της σωτηρίας που θα έλθει από την Αγάπη του Θεού, ξανοίγονται οι καρδιές που θα επιτρέψουν την είσοδο του Ιησού στη Ιστορία» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ σελ.88).
- Οι άνθρωποι που περιέβαλαν τον Ιησού, από την πρώτη εμφάνισή του στη γη μέχρι το θάνατό του, ήταν φτωχοί, ταπεινή και ανοικτοί στα καλέσματα του θεού (Παναγία, Ιωσήφ, Συμεών, Άννα, Ζαχαρίας, Ελισάβετ, ποιμένες, οι 12 Απόστολοι κ.τ.λ.). Οι άνθρωποι αυτοί, και όσοι στο μέλλον θα τους ακολουθήσουν, αισθάνονται την εσωτερική φτώχεια, δεν καυχώνται ούτε αξιώνουν από το Θεό αμοιβή γι΄αυτό που κάνουν, αγαπούν και απλά δέχονται ευχαρίστως οποιοδήποτε ευεργέτημα θελήσει να τους προσφέρει ο Θεός.
Ο Λουκάς στον Μακαρισμό αυτό, δεν αναφέρει τον όρο «στο πνεύμα» και χρησιμοποιεί απλά τον όρο «φτωχοί». Παρόλα αυτά εξετάζοντας με προσοχή το σύνολο του Ευαγγελίου του, διαπιστώνουμε ότι με τη λέξη αυτή, θέλει να δηλώσει τους «φτωχούς στο πνεύμα» που συγκροτούσαν την κοινωνιολογική ομάδα με την οποία εγκαινιάστηκε η επίγεια πορεία του Ιησού και του Ευαγγελίου του.
Εξάλλου η αναφερόμενη φτώχεια δεν αποτελεί ένα απλό υλικό φαινόμενο, το οποίο από μόνο του δεν σώζει: «Η καρδιά όσων δεν έχουν τίποτε στη κατοχή τους μπορεί να είναι σκληρή, δηλητηριασμένη, κακή, εσωτερικά να ξεχειλίζει από λαχτάρα να αποκτήσουν πράγματα, ξεχνώντας τον Θεό και επιδιώκοντας με μανία εξωτερικά αγαθά» (στο ίδιο σελ 90).
Από την άλλη μεριά, η φτώχεια δεν μπορεί να αποτελεί μόνο πνευματική στάση. Ασφαλώς η απόλυτη φτώχεια που βίωσαν π.χ. ο ιδρυτής του μοναχισμού, ο Άγιος Μεγάλος Αντώνιος, ή ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, δεν μπορεί να υιοθετηθεί από όλους. «όμως η Εκκλησία προκειμένου να παραμείνει κοινότητα φτωχών (κατά το πρότυπο του Ιησού και των μαθητών του) πρέπει να εμπνέεται πάντα από τους μεγάλους απαρνητές και τις κοινότητες που τους ακολουθούν, που ζουν τη φτώχεια και την απλότητα» (στο ίδιο σελ. 90).
Οι Άγιοι εφαρμόζουν στην εντέλεια το πνεύμα των Μακαρισμών και μας βοηθούν να κατανοούμε την κατοχή ως διακονία, «αντιπαρατάσσοντας στον πολιτισμό του έχειν τον πολιτισμό της εσωτερικής γαλήνης και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την κοινωνική δικαιοσύνη» (στο ίδιο σελ. 90).
«Οι Άγιοι είναι επίσης οι αληθινοί ερμηνευτές της Αγίας Γραφής. Το τι σημαίνει κάθε λέξη της κατανοείται κυρίως από εκείνους που έχουν συγκλονιστεί από αυτήν και τη βιώνουν» (στο ίδιο σελ. 91).
Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης βίωσε στην απολυτότητά του τον λόγο του πρώτου Μακαρισμού απαρνούμενος ολοκληρωτικά όλα τα υπάρχοντά του, ακόμα και τα πολυτελή ρούχα που φορούσε γιατί διακατεχόταν από άπειρη εμπιστοσύνη στην πατρική φροντίδα του Θεού που «ντύνει τα κρίνα του αγρού ομορφότερα από τον Σολομώντα» (Μτ. 6,28) και γιατί ήθελε να έχει ελευθερία διακονίας και ελευθερία για αποστολή.
Παρόλα αυτά «ο Φραγκίσκος, ιδρύοντας ένα τρίτο τάγμα λαϊκών, αποδέχεται τη διαφοροποίηση ανάμεσα στην πλήρη απάρνηση κατοχής κάθε αγαθού και την απαραίτητη ζωή στον κόσμο, που προϋποθέτει μια μορφή ιδιοκτησίας. Το τρίτο τάγμα σημαίνει αποδοχή της κλήσης του κοσμικού επαγγέλματος και των απαιτήσεών του με ταπείνωση και ζωή σε βαθιά εσωτερική σχέση με τον Χριστό» (σελ.92).
Το τρίτο αυτό τάγμα εμπεριέχει το μήνυμα του υπό εξέταση Μακαρισμού για όλους τους οπαδούς του Χριστού.
Η επαγγελία «Μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα», ακολουθείται και στους δύο Ευαγγελιστές (Ματθαίο και Λουκά) από τη φράση: «διότι σ΄αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών».
Για την έννοια της δεύτερης αυτής φράσης, θα ασχοληθούμε στη συνέχεια της ερμηνείας των Μακαρισμών.
Πέτρος Ανδριώτης
Ο διάσημος θεολόγος και Πάπας, για την κατανόηση του πρώτου μακαρισμού «μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα», με τον οποίο θα ασχοληθούμε σήμερα, επισημαίνει τα εξής:
- Η ανακαλυφθείσα στον 20ο αιώνα κοινότητα του Κουμράν αυτοαποκαλούνταν οι «φτωχοί της χάρης». Θεωρούσαν τον εαυτό τους ως τον πραγματικό Ισραήλ και «ενσάρκωναν παραδόσεις που είχαν βαθιές ρίζες στην πίστη του Ισραήλ».
- Το 90% των κατοίκων της Ιουδαίας, την εποχή της κατάκτησής της από τους Βαβυλωνίους, ήταν φτωχοί. Η φτώχεια αυτή επιδεινώθηκε μετά την εξορία με την Περσική φορολογική πολιτική.
- Ο λαός του Ισραήλ κατανοεί επιτέλους ότι η φτώχεια δεν είναι τιμωρία του Θεού. Με την ταπείνωση που προκαλεί στον άνθρωπο, τον βοηθάει να ανοιχθεί στο Θεό, ενώ η αλαζονεία των πλουσίων, τους κάνει να στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στον εαυτό τους.
- Σε πολλούς Ψαλμούς εκφράζεται η ευλάβεια των φτωχών που άνθησε ακριβώς λόγω της φτώχειας τους. Οι δε φτωχοί αισθάνονται τον εαυτό τους ως τον πραγματικό Ισραήλ. ΄Ετσι σιγά σιγά, «μέσα στο πνεύμα της ευλάβειας των Ψαλμών, στην βαθιά προσήλωση στην αγαθότητα του Θεού, στην ανθρώπινη καλοσύνη και ταπείνωση και στην προσμονή της σωτηρίας που θα έλθει από την Αγάπη του Θεού, ξανοίγονται οι καρδιές που θα επιτρέψουν την είσοδο του Ιησού στη Ιστορία» (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ σελ.88).
- Οι άνθρωποι που περιέβαλαν τον Ιησού, από την πρώτη εμφάνισή του στη γη μέχρι το θάνατό του, ήταν φτωχοί, ταπεινή και ανοικτοί στα καλέσματα του θεού (Παναγία, Ιωσήφ, Συμεών, Άννα, Ζαχαρίας, Ελισάβετ, ποιμένες, οι 12 Απόστολοι κ.τ.λ.). Οι άνθρωποι αυτοί, και όσοι στο μέλλον θα τους ακολουθήσουν, αισθάνονται την εσωτερική φτώχεια, δεν καυχώνται ούτε αξιώνουν από το Θεό αμοιβή γι΄αυτό που κάνουν, αγαπούν και απλά δέχονται ευχαρίστως οποιοδήποτε ευεργέτημα θελήσει να τους προσφέρει ο Θεός.
Ο Λουκάς στον Μακαρισμό αυτό, δεν αναφέρει τον όρο «στο πνεύμα» και χρησιμοποιεί απλά τον όρο «φτωχοί». Παρόλα αυτά εξετάζοντας με προσοχή το σύνολο του Ευαγγελίου του, διαπιστώνουμε ότι με τη λέξη αυτή, θέλει να δηλώσει τους «φτωχούς στο πνεύμα» που συγκροτούσαν την κοινωνιολογική ομάδα με την οποία εγκαινιάστηκε η επίγεια πορεία του Ιησού και του Ευαγγελίου του.
Εξάλλου η αναφερόμενη φτώχεια δεν αποτελεί ένα απλό υλικό φαινόμενο, το οποίο από μόνο του δεν σώζει: «Η καρδιά όσων δεν έχουν τίποτε στη κατοχή τους μπορεί να είναι σκληρή, δηλητηριασμένη, κακή, εσωτερικά να ξεχειλίζει από λαχτάρα να αποκτήσουν πράγματα, ξεχνώντας τον Θεό και επιδιώκοντας με μανία εξωτερικά αγαθά» (στο ίδιο σελ 90).
Από την άλλη μεριά, η φτώχεια δεν μπορεί να αποτελεί μόνο πνευματική στάση. Ασφαλώς η απόλυτη φτώχεια που βίωσαν π.χ. ο ιδρυτής του μοναχισμού, ο Άγιος Μεγάλος Αντώνιος, ή ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, δεν μπορεί να υιοθετηθεί από όλους. «όμως η Εκκλησία προκειμένου να παραμείνει κοινότητα φτωχών (κατά το πρότυπο του Ιησού και των μαθητών του) πρέπει να εμπνέεται πάντα από τους μεγάλους απαρνητές και τις κοινότητες που τους ακολουθούν, που ζουν τη φτώχεια και την απλότητα» (στο ίδιο σελ. 90).
Οι Άγιοι εφαρμόζουν στην εντέλεια το πνεύμα των Μακαρισμών και μας βοηθούν να κατανοούμε την κατοχή ως διακονία, «αντιπαρατάσσοντας στον πολιτισμό του έχειν τον πολιτισμό της εσωτερικής γαλήνης και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την κοινωνική δικαιοσύνη» (στο ίδιο σελ. 90).
«Οι Άγιοι είναι επίσης οι αληθινοί ερμηνευτές της Αγίας Γραφής. Το τι σημαίνει κάθε λέξη της κατανοείται κυρίως από εκείνους που έχουν συγκλονιστεί από αυτήν και τη βιώνουν» (στο ίδιο σελ. 91).
Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης βίωσε στην απολυτότητά του τον λόγο του πρώτου Μακαρισμού απαρνούμενος ολοκληρωτικά όλα τα υπάρχοντά του, ακόμα και τα πολυτελή ρούχα που φορούσε γιατί διακατεχόταν από άπειρη εμπιστοσύνη στην πατρική φροντίδα του Θεού που «ντύνει τα κρίνα του αγρού ομορφότερα από τον Σολομώντα» (Μτ. 6,28) και γιατί ήθελε να έχει ελευθερία διακονίας και ελευθερία για αποστολή.
Παρόλα αυτά «ο Φραγκίσκος, ιδρύοντας ένα τρίτο τάγμα λαϊκών, αποδέχεται τη διαφοροποίηση ανάμεσα στην πλήρη απάρνηση κατοχής κάθε αγαθού και την απαραίτητη ζωή στον κόσμο, που προϋποθέτει μια μορφή ιδιοκτησίας. Το τρίτο τάγμα σημαίνει αποδοχή της κλήσης του κοσμικού επαγγέλματος και των απαιτήσεών του με ταπείνωση και ζωή σε βαθιά εσωτερική σχέση με τον Χριστό» (σελ.92).
Το τρίτο αυτό τάγμα εμπεριέχει το μήνυμα του υπό εξέταση Μακαρισμού για όλους τους οπαδούς του Χριστού.
Η επαγγελία «Μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα», ακολουθείται και στους δύο Ευαγγελιστές (Ματθαίο και Λουκά) από τη φράση: «διότι σ΄αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών».
Για την έννοια της δεύτερης αυτής φράσης, θα ασχοληθούμε στη συνέχεια της ερμηνείας των Μακαρισμών.
Πέτρος Ανδριώτης
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)